Voorpagina Politiek

Soundbites sandwich

Nou blijf ik nooit speciaal voor een Tv-programma thuis zitten, zelfs niet voor “Dancing with the Stars”. Laat staan dat ik mijn afspraak er voor inkort, naar huis sjees, niet aan tafel ga met de familie, om zo als een zombie voor de buis gekluisterd te gaan zitten. Gisteren was de uitzondering op de regel. Joris Luyendijk bij Tegenlicht! Dat wil toch niemand in breedbeeld missen? Of je moet natuurlijk genoegen nemen met het alternatief: een frame van 300 bij 200 pixels op uitzendinggemist.nl. Achteraf gezien had ik dat evengoed kunnen doen, want daar waar ik scherpe en onthullende observaties had verwacht, kreeg ik alleen hetgeen te horen wat mijn moeder al jaren roept wanneer ik klaag over haar satellietzenders (waaronder Al Jazeera). Toch leuk om van een oud-correspondent haar gelijk bevestigd te krijgen, maar lang niet zo leuk als mijn afspraak…

Op een kritische manier behandelde Joris gisteren aan de hand van verschillende nieuwsitems hoe de westerse media te werk gaat. Veelal krijgen wij het nieuws voorgeschoteld volgens het Israëlisch perspectief. Wat helemaal niet zo gek is, gezien de meeste correspondenten nou eenmaal in Jeruzalem in een hotelletje vertoeven. De zorgen van de Israëliërs is daarom hetzelfde leed van de correspondenten waarover zij vervolgens verslag doen bij het acht uur journaal. Wat maakt Joris anders? (Except for the obvious difference…) Hij begaf zich vooral in de bezette gebieden, hij weet hoe de vork aan de steel zit en ziet het als zijn verantwoordelijkheid toe te geven dat nieuws niet objectief gepresenteerd wordt. Kunnen wij ons als publiek vinden in de verklaring dat journalisten slechts een klein deel van het gehele verhaal meekrijgen en wij het maar moeten doen met hun subjectieve waarheid?

Even kort samengevat hoe het daar in het Midden-Oosten werkt. Persbureaus maken beelden van wat zij nieuwswaardig vinden. Er ontstaat een informatiestroom aan beelden en nieuws. De vraag wie deze stroom bepaalt, blijft onbeantwoord. Zijn het de ‘zionisten’, de ‘antisemieten’ of de ‘vul hier een boosdoener in uit een complottheorie naar eigen wens’? Wie zal het zeggen? Een correspondent krijgt de opdracht verslag te doen naar aanleiding van een bepaald nieuwsbericht. Hij heeft dus te maken met gefilterde nieuws, want voor hem is al bepaald waar hij invulling aan mag geven. Het uiteindelijke nieuws is vaak anders dan het lijkt en ook nog eens onvolledig. Het is niet objectief omdat de journalist keuzes heeft moeten maken in zijn verhaal. Welke aanpak en invalshoek hij neemt, is zijn selectie en zijn visie. Dat is uiteindelijk hetgeen wat we te lezen, te horen en te zien krijgen.

Zo hoor je bijvoorbeeld meer over de Joodse slachtoffers, terwijl er drie keer zoveel slachtoffers vallen onder de Palestijnen. Waarom dat zo is weet Joris uit te leggen. "Terreur is nu eenmaal beter in beeld te brengen dan een bezetting." Tjah, daar zijn we dan klaar mee. Laten we alle camera’s dan maar doen richten op alle bussen in Jeruzalem omdat dit wel te filmen is. Leuk voor de Israëliërs dat juist deze beelden perfect in hun verhaal past, en zij er een breder punt mee kunnen maken. Niets aan te doen jongens, het één is nu eenmaal visueler dan het ander.

Dan ben ik geneigd me vast te klampen aan het cliché dat wanneer journalisten hun best zouden doen om het hele verhaal te achterhalen, er wél een objectief beeld te schetsen valt. Maar helaas! Los van het feit dat zij een verhaal in twee minuten (of 500 woorden) moeten doen en er dus veel wegblijft, hebben zij ook nog andere obstakels. Als je onder een regime slechts 2 penselen met blauwe verf weet te bemachtigen, ziet het plaatje er uiteindelijk alleen blauw uit. Al houdt men zich aan alle journalistieke regels en methodes, je houd alsnog een gemanipuleerd beeld over. Het is één versie van de werkelijkheid. Voor een andere versie van hetzelfde verhaal kun je, indien je in bezit bent van een satelliet en kennis van de Arabische taal, overzappen naar Al Jazeera.

Het niet kunnen achterhalen van het hele verhaal is het begin van het probleem, maar lang niet alles. Om te beginnen is de PR al heel erg slecht. Palestijnse lui laten hun tongen leiden door woede en van diplomatie, spreektechnieken en marketingtools hebben ze kennelijk niet gehoord. Verder is er de kwestie dat bepaalde sleutelfiguren in een verhaal niet voor een camera kunnen of willen verschijnen, waardoor er geen sprake is van hoor en wederhoor. Wat altijd een obstakel blijft is de cultuurkloof. Gezien bepaalde gedragingen anders zijn dan de westerse, kan het westen zich niet inleven en identificeren in een dergelijke situatie en wordt deze dus maar als vreemd of barbaars bestempeld. Het westerse publiek kan daar dan geen sympathie voor opbrengen. Het voorbeeld wat door Joris werd aangehaald zijn de beelden van rouwende om overledenen. Daar waar de Israëliërs bedeesd treuren, zweren de Palestijnen wraak op een begrafenis waarbij het lijk gedragen wordt over een massa mensen.

Uiteindelijk lijkt journalistiek in het Midden-Oosten dus niets meer te zijn dan een broodje aap verhaal. We snijden uit dit fragment een quote, we leggen het onder een beeld wat er lekker bij past, we smeren van onze parachutejournalist er nog een verslag overheen, snijden de korstjes eraf en tadaaa: we hebben een journalistiek verantwoord rapportage.

Salaam en dikke groeten,

Eighty!

Eighty is een typische doorsnee Islamitische, Amsterdamse, Marokkaanse, creatieve, niet-rokende, cameraschuwe, technisch opgeleide, dromerige doch nuchtere, niet tegen kietelen kunnende, sociale, olifantengeheugen hebbende, altijd swingende, vaak te late, in opvallende kleuren verschijnende, incapabel autorijdende, openminded, slap lullende, vreemde hoofddoekcreaties dragende, spontane, familie en vrienden liefhebbende, impulsieve, mailende, smsende, bellende, triple choclate believende, altijd tevreden, hulpvaardige, koffieverslaafde, cadeautjes gevende, 1m73 lange, te veel geld uitgevende, geen vlees maar wel vis etende, zonnebloemige, betrouwbare, hiphop freaky, maffe, plaaggeestige, ex-chipsverslaafde, met humor relativerende, Vondelpark wandelende, zelden chagrijnige, filmgestoorde, eigenwijze, kunstzinnige, alleen zilveren juwelen dragende meid, die graag haar gedachtes met je deelt en altijd wel in is voor een goed gesprek.

Lees andere stukken van