Dit stuk is ingezonden door Miriyam Aouragh als reactie op Benzakour
Met verbazing las ik een stuk in het NRC (9 juni jongstleden), van de doorgaans kritische Benzakour, over het veronderstelde wangedrag van ‘de’ Berbers, ja zelfs in Tilburg. Hij verklaart het gedrag als volgt:
"Ik vrees, met pijn in ’t hart, te moeten bekennen dat het rellerige, respectloze gedrag in Tilburg tot op zekere hoogte terug te voeren is tot een cultureel element – in al zijn historische en economische gelaagdheden."
Er duiken wel vaker pseudo-deskundigen op die na een vakantie in Turkije of Marokko al deterministische conclusies trekken over migranten 5000 kilometer verderop in Nederland. Ook Benzakour hanteert wat we noemen een essentialistische verklaring. Hij redeneert vanuit inherente (‘raciale’) karakteristieken een zienswijze die m.n. sinds WO2 achterhaald is. Ik herken vanuit de antropologieliteratuur dan ook een aantal bekende karikaturen: maar dan het soort Oriëntalistische studies dat we in de Sociale Wetenschappen kennen van hoe we culturen niet moeten interpreteren.
Er is vooral sinds halverwege de vorige eeuw veel geschreven over ‘de Berbers’. De relatie met de bloedige geschiedenis van de Franse en Spaanse overheersing – waarbij juist Imazighen (Berbers uit m.n het Noorden van Marokko) een belangrijke rol speelden in het verzet, is daarbij een van de belangrijkste kaders die ons iets vertellen over hedendaags Noord Marokko. De strijders waren in 1921 een van de eersten die een koloniale macht in Afrika vernederden door haar tactische en volhardende verzet. We weten van kritische historici ook hoe de omgang van deze strijd door de zelfbenoemde Sultans (zoals de beschamende tegenwerking van de vrijheidsleider Abdelkrim Khatabi), Berbers nog meer hebben geïsoleerd. De al langer bestaande politisering van Berbers in het Noorden hebben er daarom mede toe geleidt dat ze door de Marokkaanse staat verder onderdrukt, achtergesteld en vernederd werden. Marokko, met name onder Hassan II, zette ook een Berber vs. Arabisch paradigma in. De strijd voor gelijke rechten van Berbers is dan ook om heel veel redenen meer dan terecht.
Helaas is de verdeel en heers politiek door van bovenaf geconstrueerde identiteiten veelal geïnternaliseerd. Naast het feit dat grofweg 80% van Marokko van oorsprong naar alle waarschijnlijkheid Berber is (veel Marokkanen worden door interne verhuizingen en urbanisatie nu als Arabier ingedeeld) en Marokkanen nu eenmaal een melange zijn van Berberse, Arabische, Afrikaanse en Andalusische invloeden. Het is voor mij dan ook vreemd om ‘Arabische Marokkanen’ (wiens grootouders waarschijnlijk nog in de bergen van Azdir of Nador woonden en geen woord Arabisch spraken) discriminerend jegens Berbers te horen praten.
‘Berber’ wordt daarmee een inferieure identiteit, ook in Nederland heerst dit soms en het is pijnlijk dat Berberse jongeren hun afkomst en taal soms achterhouden. Anderzijds hebben we de doorgeslagen Amazigh fanaten, die zichzelf o.a. Abdelkrim Khatabi als exclusief monument toe eigenen terwijl hij zichzelf veel breder identificeerde en profileerde en door velen in Noord Afrika en in de Arabische Wereld gerespecteerd werd.
Zowel Benzakour als ik worden door dit soort fanaten soms als verraders beschouwd omdat we als Berbers niet slechts de politieke personificatie van de eigen ‘etnische’ toko willen zijn (lees: niet meedoen in de nutteloze inferioriteitsstrijd), maar juist ook tot solidariteit voor Palestina en Irak oproepen en het recht op zelforganisatie van de AEL verdedigen.
Het is derhalve essentieel dat wanneer we als ‘kenners’ willen schrijven, we ook globaal de studies over hoe politieke onderdrukking, angst en armoede enerzijds en de mondiale impact van verschil in urbane-rurale ontwikkeling anderzijds volgen, gezien deze van grote invloed zijn op politieke en sociale opvattingen. Etnografisch veldwerk erbij doen waardeer ik als antropoloog nog veel meer.
Maar Benzakours veldwerkerslagje ‘Met Berbers heb je altijd gedonder’, laten zien hoe gebrek aan context eerder leiden tot het verkleinen, dan vergroten van kennis. De vraag die na het lezen van zijn stuk meteen opkomt, is wat twee maanden rondhangen in vergelijkbare volkswijken van Casablanca of Bombay of The bronx voor ander materiaal had gebracht? Antwoord: heel veel van hetzelfde. En dat minderheden grotendeels in de onderklasse zitten vanwege de gecombineerde impact van immigratie (slechts een generatie geleden) en achterstelling (zoals institutioneel en informeel racisme), is veel belangrijker dan cultuur. Vooral m.b.t. jeugdcriminaliteit. Maar zoals inmiddels ook Benzakour in zijn NRC stuk bevestigt, is dit niet bon-ton.
In de mediadebatten na 9/11 zijn essentialistische cultuuranalyses over moslims en allochtonen dominant. Kritische of sociaal-economische verklaringen, zoals die werden aangevoerd door een minderheid in het debat over Marokkaanse voetbalhooligans, zijn passé. Benzakour suggereert echter dat ‘gesubsidieerde’ en ‘ongediplomeerde’ (sic) commentaren over voetbalvandalen neerkomen op goedpraterij. Benzakours argumenten worden vergezeld met de populaire sneren dat sociaal-economische analyses ‘maar de halve waarheid’ zijn. Hij schrijft ook: "Nederlands feit is dat deze rotte appels disproportioneel vaak van Berberse origine zijn".
Met zijn – van zelfbenoemde ‘Marokkanenkenner’ antropoloog Werdmolder geleende kennis – legitimeert Benzakour het idee dat bij Berbers een soort ‘crimineel-gen’ is geëvolueerd. De feiten spreken immers voor zich. Ondanks het vervelende gedrag van Berbers in Marokko is er daar toch geen Wilders te bekennen. En de droge cijfers geven aan dat de meerderheid van de Marokkaanse overtreders in Nederland van Berberse afkomst is. Het eerste argument is nauwelijks serieus te nemen. Maar het tweede argument is merkwaardiger. Is het wonderlijk dat de meerderheid van de Marokkaanse delinquenten in Nederland Berbers is, of heeft dit simpelweg te maken met het feit dat van alle Marokkanen in Nederland ruim ¾ van Berberse afkomst is?
Waarschijnlijk weet Benzakour dit ook, sterker, ik weet dit wel zeker. Daarom staat deze discussie over ‘Berbers’ niet los van een zorgelijker proces: het is salonfähig om met een ‘taboedoorbrekende’ mening te komen, hoe plastisch ook. Deze logica weet vele schrijvers te mobiliseren, autochtoon en allochtoon. De uitwerking die het juist bij allochtonen heeft is: misstanden ‘van binnenuit’ durven aankaarten. De beste verdediging op kritiek wordt dan dat anderen dat lef niet hebben; een zwakker aftreksel van dit argument is dat het vooral provocerend was bedoeld.
Maar in een tijd van islamofobie en Marokkanen fetisjisme is het geen teken van moed, noch entertaining, om delen uit het dominante discours te herkauwen. Wellicht zullen Werdmolder en Wilders weer gaan discussiëren over de vraag of allochtonen crimineel zijn vanwege ‘de Islam’ of juist ‘de Berbercultuur’. Helaas zal dit op termijn bijdragen aan legitimeren van situaties waarin Hassan zijn naam in Hans verandert op zijn sollicitatiebrief, of Kamerlid Dibi weer bij de discotheek geweigerd wordt.
Benzakour vindt het wellicht geen probleem dat hij een (legitieme) stok wordt om allochtonen mee te slaan en kritiek af te doen als ‘ontkenningsgedrag’. Dit is mijns inziens onverantwoordelijk voor een kritische schrijver. Ik hoop dat zijn NRC-reisje en ‘taboedoorbrekend’ schrijversexperiment snel aflopen en hij weer tegen heersende ideeën in schrijft, in plaats van deze juist van proza te voorzien. Anders krijgen we juist van meelopers gedonder.
Miriyam Aouragh is als Antropoloog verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en o.a. actief bij Samen Tegen Racisme en Stop de Oorlog.
Redactie
Wij Blijven Hier werd in 2005 opgericht, omdat ze vonden dat ze er nog niet waren. Inmiddels zijn ze 3000 bijdragen rijker, die vrijwillig door beginnende én gearriveerde verhalenvertellers worden geschreven. Verschillend van columns, persoonlijke ervaringen tot verborgen nieuwsfeitjes. Ze kijken op hun eigen manier tegen de wereld aan, en vertellen zélf het verhaal. Wie zijn ze? Kijk om u heen. Want ze zijn hier. Zij Blijven Hier!Lees andere stukken van Wij Blijven Hier!
33 Reacties op "Juist meelopers brengen gedonder"
Neem je het (en vooral jezelf) niet allemaal wat te serieus, Meryem?
Hallo Miriam,
Volgens mij is het kort door de bocht om Benzakour nu voor (zelf-)racist uit te maken en ik voel me geroepen om het voor hem op te nemen. Volgens mij legt hij geen link tussen de ‘berber-genen’ en hun gedrag maar is hij vrij precies. Hij zegt:
“respectloze gedrag in Tilburg tot op zekere hoogte terug te voeren is tot een cultureel element – in al zijn historische en economische gelaagdheden. Hoe precies, laat ik graag aan gediplomeerden over.”
Elke cultuur kent mooie en minder mooie elementen. Dat geldt voor de Rijfijnse maar net zo goed voor de Nederlandse en Marokkaanse-Arabische cultuur(en). Cultuur is immers mensenwerk. Het is het resultaat van een voortdurend veranderend proces. Cultuur is niet statisch. En zoals je in bovenstaand citaat kunt lezen zegt hij niet dat cultuurelementen of deze nu mooi of minder mooir zijn, los staan van historische en economische oorzaken.
Je moet SYMPTOMEN en OORZAKEN los van elkaar zien. In feite zegt hij dat er symptomen (zoals een egoistische mentaliteit en anti-autoritaire houding) in de rifijnse cultuur erg opvallen maar dat de niet in hun genen liggen, noch simpelweg ALLEEN in de economische oorzaken in NEDERLAND maar ook in een MENTALITEIT die is doorgegeven van generatie op generatie en waarvan de OORZAKEN gezocht moeten worden in contextuele factoren: sociaal-economische en/of historische factoren in MAROKKO. Deze symptomen (elementen) kunnen lijkt mij makkelijk weggewerkt worden door wat aan de opvoeding, voorlichting en educatie te doen, zonder de hele berbercultuur over boord te gooien. Want deze bevat zonder twijfel ook heel veel mooie elementen.
Meryem, weet je zeker dat ael een zelforganisatie is?
Mirjam Aarouargh heeft heel veel woorden nodig om haar punt te maken dat sociale omstandigheden overal en altijd verantwoordelijk zijn voor door etnische groepen gedeelde asociale mentaliteit, en dat Berbers ook in Marokko reeds onderdrukt werden.
Goh. Misschien hebben ze hun rol van verontwaardigd slachtoffer wel geïnternaliseerd. Wie weet.
Maar wat Mirjam als wetenschapster natuurlijk behoort te doen, is haar hypothese (het komt door de sociale omstandigheden) testen, door een groep Berbers te vinden die leeft in welvarende omstandigheden, en dan te kijken of zich dezelfde verschijnselen voordoen. Indien niet, dan staaft dat haar punt.
Maar zo’n groep is misschien moeilijk te vinden. Daarom is de omgekeerde strategie wellicht toegankelijker: etnische groepen vinden die ook economisch en politiek achter worden gesteld, en kijken of zich dezelfde verschijnselen voordoen. Als haar these (het ligt aan de omstandigheden) correct is, dan valt te verwachten dat dit inderdaad het geval is.
Ik heb wel een paar suggesties. Laat ze eens naar de Koerden van de 20e en de Armeniërs van de 19e eeuw gaan kijken, of de Europese Joden van de 10e t/m de 19e eeuw.
Ik zie haar bevindingen verwachtingsvol tegemoet.
Wow, mevrouw Aouragh. Ik ben heel erg onder de indruk. Dank voor je heldere en onderwijzende reactie!
Bravo Miriam, uitstekende analyse. Een betere wereld begint bij jezelf. Kritiek mag, maar doe dan ook iets aan de oorzaak. Schrijf nooit mensen af, zeker niet vanwege vermeende raciale of culturele kenmerken die ons niet aanstaan.
Wat een larmoyant verhaal! Een wetenschapster (?) onwaardig. Het verhaal van Tjerk Muller hierboven is glashelder in tegenstelling tot het verhaaltje van mevrouw. Ik ben benieuwd naar de “weerlegging “, maar ik weet eigenlijk de uitslag al.
Bovenstaand betoog is een bevestiging van mijn vermoeden dat antropologie geen wetenschap is.
Waarom konden zoveel andere immigranten, met een minderwaardige positie in eigen land, hier wel een succesvol bestaan opbouwen?
Bovenstaand betoog toont het grote nadeel van beschrijvend onderzoek: je begint bij de conclusie en zoekt daarna het bewijsmateriaal dat de hypothese onderbouwt.
Goed stuk, Miriyam!
De eenvoudige formule is: schrijf iets negatiefs over Marokkanen of andere moslims, en je bent verzekerd van publicatie. Wees een ‘dappere’ stem, die samen met de ‘verlichte’ Islamofoben ’tegen de eigen gemeenschap in’ kritiek aan het spuien is – nee nog beter – wees een officiele ‘ex-moslim’ en je weg naar de status van Nederlandse volksheld is geplaveid.
Wees kritisch in de andere richting, en slechts bij uitzondering zal je mening een podium krijgen. Dat is al jaren zo, en dit zal ook niet gauw veranderen, of het nu gaat om krant, televisie of radio.
Als je dit zegt, wordt meestal heftig geprotesteerd en wordt ergens vandaan een kritisch stuk van een zelfrespecterende allochtoon (heb overigens het gevoel dat deze groep in grootte aan het afnemen is) erbij gesleept. De ratio van ‘anti-Islam/-allochtonen’ stukken versus stukken die de andere mening geven is echter ongeveer 9:1 – en zo kan nooit gezegd worden dat de andere kant letterlijk doodgezwegen wordt. Dat is nu de moderne definitie van vrije pers. Alle meningen krijgen inderdaad een podium – we zeggen er alleen niet bij met welke sleutel we de aandacht naar die meningen verdelen.
In de ‘polderdefinitie’ is dapper zijn, dat je degene bent die het voortouw neemt in het uiting geven aan het misnoegen van de meerderheid, en zelden dat je juist tegen de draad in gaat, hoewel dat veel meer moed vereist.
In theorie, en met woorden, wordt de tegendraadse vorm van moed weliswaar geroemd – in de praktijk zegeviert degene die bij de lynchpartij de megafoon in zijn handen heeft steeds als held.
Dus: aangezien de Marokkanen momenteel de zwarte piet hebben, krijgt de beste verbale schutter op de Marokkanen het meeste gejuich en lof. De pool van kandidaten is inmiddels echter zelfs al weer te groot geworden om op die manier nog als individu grote indruk te kunnen maken. Jammer natuurlijk voor diegenen die dachten dat dit de weg was naar een snelle score.
Heb je deze poldermisvormingen niet in je denkraam, dan zie je dat er eigenlijk zelden enige moed voor nodig is, om op de golf van het onderbuiksgevoel van de heersende meerderheid mee te surfen, en alle dingen te roepen die ze willen horen.
Dus: tegen zelfkritiek ben ik geenszins. Ik sta namelijk zéér kritisch tegenover allochtonen die als belangrijkste doel in hun leven een ‘wit voetje’ willen halen door samen met de domme meute op de ‘allochtonen’ mee te schelden. Benzakour heeft hier m.i. nooit bij gehoord, dus ik hoop dat hij geen stukken meer schrijft waarin dat bijna zo lijkt, zoals dit NRC-stuk.
De omstandigheden en de aard van het beestje: het blijft een komisch vraagstuk voor antropologen. Wie doordenkt, beseft natuurlijk dat de aard van het beestje de omstandigheden en de omgeving zelf bepaalt.
Als madam Aouragh de zaken wil omdraaien, kan ze wellicht beseffen dat de Rif-stijl is zoals zij is, omdat die op deze manier door dit type mensen wordt ingevuld. Als het merendeel het zo vervelend vond en zo vredelievend zou wezen, was er als vanzelf een andere levensstijl ontstaan.
@ Muller.
Volgens mij wordt er langs elkaar heen gepraat. Wat wil je nu eigenlijk zeggen? Zijn culturele elementen volgens jou niet volledig herleidbaar tot historische oorzaken die politiek en economische van aard zijn?
Is cultuur uit de lucht komen vallen? Zijn er elementen in cultuur die in de genen zitten? Zo ja, dan zie ik graag het wetenschappelijk bewijs.
Het is kort door de bocht om joden, armeniers en koerden erbij te halen omdat iedere historische situatie uniek is.
Kamal schrijft: “Zijn culturele elementen volgens jou niet volledig herleidbaar tot historische oorzaken die politiek en economische van aard zijn?”
1. Historische oorzaken, ja. Politiek en economisch van aard… dat lijkt me een reductie. Waar blijven de creatieve invloeden op een cultuur? De vorm van de architectuur bijvoorbeeld, of de bereiding van gerechten, of de poëzie? Ook die creatieve invloed maakt deel uit van die historische oorzaak. En wat doe je met culturele waarden, en het gegeven dat mensen hierop reflecteren. Kun je die helemaal op laten gaan in politieke en economische oorzaken?
Besef trouwens wel waar je denken je heenvoert, Kamal. Ook religie maakt immers een deel uit van de menselijke cultuur. Als je de islam kunt verklaren als “volledig herleidbaar tot historische oorzaken die politiek en economische van aard zijn”, waar heb je dan nog de interventie van God voor nodig? De aartsengel Gabriël kan dan uit het raam, evenals de bovennatuurlijke inspiratie van de profeet. Je blijft over met louter historische noodzaak. Een immanent proces. Maar dit terzijde.
2. Als elke historische situatie uniek is, hoe kan Aouragh dan concluderen dat het aan de sociale en economische omstandigheden ligt? Ik citeer:
“De al langer bestaande politisering van Berbers in het Noorden hebben er daarom mede toe geleidt dat ze door de Marokkaanse staat verder onderdrukt, achtergesteld en vernederd werden. Marokko, met name onder Hassan II, zette ook een Berber vs. Arabisch paradigma in. (..)
Helaas is de verdeel en heers politiek door van bovenaf geconstrueerde identiteiten veelal geïnternaliseerd. (…)
”˜Berber’ wordt daarmee een inferieure identiteit, ook in Nederland heerst dit soms en het is pijnlijk dat Berberse jongeren hun afkomst en taal soms achterhouden.”
Als ik het goed begrijp is dit een ingewikkelde manier om te zeggen dat Berbers aan een collectief minderwaardigheidscomplex lijden omdat Vadertje Staat ze mishandeld heeft.
Ten eerste: dat is heel vervelend voor ze maar waarom zou ik daar last van moeten hebben?
Ten tweede: Aouragh geeft haar betoog meer gewicht door haar positie als wetenschappelijk medewerkster aan de VU te vermelden.
Prima, dan verwacht ik ook een enigzins wetenschappelijke aanpak ipv marxistisch dogma. Dat is toch niet teveel gevraagd?
En wetenschap vereist dat je je hypotheses aannemelijk maakt, bijvoorbeeld via controlegroepen.
Verder eist wetenschap een zelfkritische geest. Dat wil dus zeggen dat je niet van te voren al bepaalt waar het antwoord moet liggen, maar dat je op zoek gaat naar het antwoord. Dat kan een heel boeiend antropologisch project zijn: wat maakt dat sommige etnische groepen in vergelijkbare situaties antisociale culturele elementen ontwikkelen en anderen niet?
Dat is je taak namelijk als wetenschapper: dingen uit te zoeken, en niet: marxistische paradigmata gebruiken om je clan te redden van negatieve stereotyperingen.
Leuk eent-tweetje tussen beNzakour en Aouragh, bravo. Een kwestie van goed oefenen zo te zien.
@Kamal; en dan nog iets: ik heb die column eens opgezocht en Benzakour zegt in zijn column nergens dat er een soort ‘crimineel-gen’ in Berbers is geëvolueerd. Ik zal die column hier beneden reproduceren, zodat je het zelf kunt nagaan.
Wat Aouragh Benzakour blijkbaar verwijt is dat zijn analyse dat er iets antisociaals in de Berbercultuur zit, een rechtvaardiging kan zijn voor het nemen van een volgende stap, namelijk genetische duiding daarvan.
Ze formuleert dit echter zo onhandig dat je uit haar woorden de indruk krijgt dat Benzakour zelf spreekt over een ‘crimineel-gen’, en zich daarvoor baseert op de Utrechtse criminoloog en antrolopoloog Hans Werdmolder.
Maar Werdmolder denkt langs structuralistisch-culturele lijnen, zoals deze beschrijving van zijn boek “Marokkaanse Lieverdjes” aantoont: Dat boek gaat in “op de vraag hoe het mogelijk is dat een klein deel van de Marokkaanse jeugd zich op een manier gedraagt die in Marokko absoluut niet wordt getolereerd. Daarnaast laat Werdmölder zien waarom een aantal Marokkaanse jongeren radicaliseert en verstrikt raakt in de netten van radicale moslimfundamentalisten. Bovendien besteedt hij aandacht aan de vraag hoe de Marokkaanse gemeenschap reageert op de problemen in eigen kring. Hij gaat daarbij in op belangrijke begrippen uit de Marokkaanse cultuur, zoals religie, eer, schaamte en respect.”
Hier de gewraakte column van Benzakour zoals ik die vond op forums.marokko.nl
“Met Berbers heb je altijd gedonder
Wangedrag door Marokkaanse jongeren verklaren uit sociaal economische motieven is de halve waarheid. Ook de cultuur is een probleem. Zegt een berber.
Het is goed om zo nu en dan afstand te nemen van datgene waar je dag in dag uit met je neus bovenop zit. Distantie schept overzicht en, in het gunstige geval, ook enig inzicht. Dat is een van de redenen waarom ik besloot een poosje rond te neuzen in een gebied waar de meeste Marokkanen in Nederland vandaan komen alsook hun zomervakanties: het Berberse rifgebied in Noord-Marokko.
Nu was mij al het volgende bekend, maar ik kan het nu zelfs staven: van het Berbervolk kun je een hoop zeggen (trots hardwerkend, ascetisch, humoristisch, poetisch) maar 1 ding niet: dat het lieverdjes zijn. Berbers zijn grosso modo een tamelijk heetgebakerd, anarchistisch volkje – en dit zeg ik, zelf een Berber van origine, met stelligheid en zonder vreeze.
Een verkeerde opmerking of blik, en je kan de schuttingswind van voren verwachten, in het ongelukkige geval gevolgd door een vuistslag of, nog ongelukkiger door een messteek. De alledaagse straattaal, vaak op luidruchtige wijze, is doorspekt met de meest vunzige machowoorden, welke ik niet zal conretiseren op deze plek. Tal van publieksrijk aangelegenheden, of het nu een cultureel festival betreft, een drukke vismarkt, muziekconcert, taxistandplaats voetbalwedstrijd, bruiloft – ze gaan steevast gepaard met een een rits ruzies of knokpartijen waarbij de boel dikwijls, al dan niet in gedrogeerde toestand, kort en klein wordt geslagen. Het hoofdhaar is al kort, de lontjes zo niet nog korter; een ogenschijnlijke jolly good time kan om het geringste omslaan in een explosief atmosfeertje. Zelfbeheersing is voor velen een teken van zwakte en daarom zo schaars als regen in de julimaand. Politie en justitie – standaard van Arabische huize – vreest men nauwelijks, al was het maar omdat deze authoriteiten alle gezag reeds lang verloren hebben daar hun optreden niet zo zeer met de wettelijke orde te maken heeft alswel met de portemonnee van de burgerman in kwestie.
Nu, de overheid geeft het goede voorbeeld, en in consequentie krijgt elke overheid het volk die het verdient. Hetgeen in dit gebied hierop neerkomt: een volk dat bepaald niet blaakt van verantwoordelijkheidszin en minimaal oog heeft voor het algemeen belang. Althans minimaal voor zover het niet de eigen omgeving betreft. De eigen familie en directe woonomgeving wordt een nogal heilige status toegedicht en om die reden met grote zorg en alertheid bewaakt. Evenzeer de buurtmoskee en sacrale graftomben, ook deze kunnen rekenen op gemeenschappelijke zorg en onderhoud. Maar daar houdt het ongeveer op. Want erbuiten heerst anarchie chaos en en een diep doorleefde achterdocht jegens alles en iedereen. Pure onvoorwaardelijke vriendschappen zijn luchtkastelen, evenals de liefde, waar alle liedjes over gaan. Als Islam praxis en welvoegelijkheid betekent is Allah op sterven na dood. De dingen buiten het eigen tuinmuurtje, de dieren, de natuur, het publieke domein, andermans bezit of waar(dig)heden, ze genieten geen of weinig respect, Ieder voor zich, allen voor God – het had zomaar een Riffijns credo kunnen zijn.
Onlangs, gedurende de wedstrijd JongOranje-Jong Marokko in Tilburg, zorgden de Marokkaanse jongeren voor grote rellen – terwijl ze nota bene de match wonnen! Prettige bijkomstigheid was dat de Nederlandse politie lang niet zo hard mept als de Marokkaanse. Om te huilen natuurlijk, zeker als men beseft dat de meerderheid van de oppassende Marokkanen erop wordt aangekeken.
Echter toen de KNVB zich verstoutte te spreken over ‘Marokkaanse jongeren’ sprongen vele ongediplomeerde allochtonologen en andere (gesubsidieerde) inktmorsers Pavloviaans overeind. ‘Hoho, dit zijn geen Marokkaanse jongens, dit zijn Nederlandse jongens want ze zijn in Nederland opgevoed en de meeste zijn hier zelfs geboren’. Steevast gevolgd door uiteenzettingen over achterstanden, onvrede, racisme en onvermijdelijk Geert Wilders.
Dat laatste kan best waar zijn, maar het eerste hoort thuis in de allochtone fabeltjeskrant; fabeltjes waar we geen millimeter mee opschieten. Vanzelfsprekend, en dit zeg ik met nadruk, ontmoette ik talloze Berbers van een hoog onderwijs- en beschavingspeil; Berbers die zich kwaad maken en zich doodschamen voor hun rotte appels in Marokko EN Nederland.
Omgekeerd is het hoegenaamd een statistisch Nederlands feit dat deze rotte appels disproportioneel vaak van Berberse origine zijn. Dit moeten we onder ogen willen zien. Want laat dit gezegd zijn: wat ik in dit Rifgebied in nog geen twee maanden aan bonje, kift en ander non-verbaal vuurwerk heb meegemaakt, heb ik in geen dertig jaar tussen de Nederlanders beleefd. Terwijl Wilders in geen velden of wegen te bekennen is.
Alle wangedrag verklaren uit sociaal economische motieven is de halve waarheid. Ik vrees, met pijn in ’t hart te moeten bekennen dat het rellerige, respectloze gedrag in Tilburg tot op zeker hoogte is terug te voeren tot een cultureel element- in al z’n historisch en economische gelaagdheden. Hoe precies dat laat ik aan gediplomeerden over.”
Dit wekte mijn verbazing want dat laatste had ik Aouragh toch ook horen zeggen. Ik heb Aouragh dus nogmaals gelezen om te zien wat het accent was dat ik had gemist. Volgens mij ligt dat hier:
“De vraag die na het lezen van zijn stuk meteen opkomt, is wat twee maanden rondhangen in vergelijkbare volkswijken van Casablanca of Bombay of The bronx voor ander materiaal had gebracht? Antwoord: heel veel van hetzelfde. En dat minderheden grotendeels in de onderklasse zitten vanwege de gecombineerde impact van immigratie (slechts een generatie geleden) en achterstelling (zoals institutioneel en informeel racisme), is veel belangrijker dan cultuur. Vooral m.b.t. jeugdcriminaliteit. ”
Die volkswijken functioneren dan als controlegroep. Maar dat lijkt mij wat teveel op het zoeken van voorbeelden die je hypothese bevestigen.
Dezelfde jongeren die zij als ‘achtergesteld’ en ‘gediscrimineerd’ voorstelt rijden hier rond op glimmende scooters, en dragen merkkleding. Ze kunnen bijna gratis naar school. Bovendien, als het allemaal sociaal-economisch bepaald is, waarom zien we dan de Marokkaanse meisjes niet hetzelfde gedrag vertonen?
Waarom lees je van Johan Derksen niet dat hij zijn huis in Gouda heeft moeten verkopen omdat Turkse jongens in zijn portiek stonden te pissen en zijn vrouw uitscholden? Waarom lees je niet over Vietnamese jongens die gaan rellen als ze een belangrijke tafeltennismatch gewonnen hebben? Waarom hebben zwarten zich niet uit de misère kunnen trekken en Italianen, die in de VS als ‘spaghettivreters’ werden gediscrimineerd, wel? Braken er ook groepsgevechten uit tussen Joden in de ghetto’s als er twee ruzie kregen?
Achterstelling, discriminatie; het speelt een rol. Maar het verklaart niet alles. Lang niet alles.
@ Muller
Ik weet niet waar bovenstaande voor nodig is. Ik heb Benzakours stuk gelezen en mijn verhaal was nu juist om hem te verdedigen. Ik bestrijd juist dat Benzakour zegt dat asociaal gedrag in de genen zit. Dat heeft hij inderdaad nergens gezegd. Dat maakte Miryam Aouragh ervan.
Als ik je goed begrijp dan zeg je: asociaal gedrag zit niet in de ‘berbergenen’. Ze zitten in de cultuur. Als ik dan vraag hoe ze in de cultuur komen dan zeg jij door een combinatie van economische, politieke EN creatieve elementen? Prima, je bevestigt mijn verhaal en voegt daar een derde seculier element aan toe: de creativiteit van de menselijke geest die (neem ik aan) los staat van de ‘berbergenen’. Volgens mij hangen overigens culturele waarden en kunstuitingen samen met de politieke en economische omstandigheden in een land. Maar stel dat je gelijk hebt en er een onvoorspelbaar elememt bij zit zoals de menselijke geest. Hoe dan verder met de analyse?
Je zegt dat Aouragh om echte wetenschap te bedrijven controle groepen moet nemen, maar hoe wil je in hemelsnaam met controlegroepen zoiets onvoorspelbaars als een ‘creatief element’ aantonen???
Ik snap niet waar de vergelijking met de islam voor nodig is. Als je gelooft dat cultuur ook een bovennatuurlijk element in zich heeft dan zijn we snel uitgepraat.
Ik moet zeggen dat ik Tjerk Muller totnogtoe veel overtuigender vindt dan Mirjam Aouragh.
Onderdrukking heeft een effect op cultuur, zeker. Maar de reactie hierop wordt meer bepaalt door de heersende waarden binnen die cultuur dan door de onderdrukker. Wat dat betreft zijn Joodse groepen in de diaspora wel degelijk een interessante vergelijking. Dit omdat je ze bijvoorbeeld binnen Marokko met ‘berbers’ kunt vergelijken. Maar ook omdat je kunt zien dat ze in vrijwel elk land waar ze terecht kwamen (Arabische wereld, VS, Europa) gediscrimineerd werden op een net andere manier. En overal op eenzelfde manier terugvochten; integreren, opbouwen, focus op kennis, onafhankelijkheid door eigen bedrijven en structuren.
Het bewust accepteren van het zijn van een minderheid en je hier naar voegen lijkt een kenmerk te zijn geweest door de jaren heen. Typerend verschil tussen de Ashkenazi ( Oostelijk/ Europees) en de Sefardi (zuidelijk / arabisch) cultuur is dat de eerste veel meer nadruk (lijkt te) leggen op studie en de tweede meer nadruk op handel.
Vergelijk dit met bijvoorbeeld de zigeuners (roma, cynti) die even armoedig uit de oorlog kwamen maar een totaal ander pad kozen.
Het lijkt mij dat dezelfde elementen die maken dat uit de marokkaanse gemeenschap relatief veel kunstenaars en intellectuelen komen, de elementen zijn voor problemen bij (een deel van) de jeugd.
Als amateur antropoloog dan
@Kamal; mijn pijlen zijn ook niet gericht op jouw stukken, maar op bovenstaand artikel van Miriyam Aouragh. Voor mij was het een ontdekking dat Benzakour met geen woord had gerept over een ‘crimineel-gen’ bij Berbers.
Ik had dat nog niet opgemerkt (ik zie nu dat je er wel naar had verwezen), en het weegt voor mij heel zwaar dat Benzakour dit niet heeft beweerd terwijl Aouraghs betoog wel die indrukt wekt.
Er is niemand die dit crimineel-gen voor zijn rekening neemt. Aouragh vecht tegen spoken, en maakt in het proces een columnist verdacht. Zeer kwalijk. Vandaar dat ik er nog even uitgebreid bij stilsta.
Verder: ik beweer nergens dat asociaal (ik zou zelfs willen zeggen anti-sociaal) gedrag van Berbers voortkomt uit de Berbercultuur. Ik denk zelf dat dit zeker een rol speelt, maar ik heb die stelling in bovenstaande posts niet verdedigd.
Wat ik betoog is dat Aouragh te weinig op tafel legt om háár stelling te onderbouwen, namelijk dat het enkel en alleen, overal en altijd, aan de sociaal-economische omstandigheden (achterstelling, discriminatie ligt).
Laat ik het anders zeggen: als Aouragh had geschreven: hóla, Benzakour, niet zo snel met conclusies dat het aan de Berbercultuur ligt, je vergeet wel even dat Berbers ook in Marokko gediscrimineerd en achtergesteld werden/worden, en als je naar achterbuurten in The Bronx of Bombay gaat zou je wel eens dezelfde verschijnselen kunnen aantreffen, dus niet te snel op je eigen afkomst trappen – dan zou ik zeggen: ze heeft een punt.
Maar haar betoog is veel stelliger dan dat. Het lÃgt volgens haar aan de sociaal-economische omstandigheden en nergens anders aan.
En dan zeg ik: nou, dat mag je dan als UvA-onderzoekster wel eens wetenschappelijk hardmaken, want er zijn toch een aantal verschijnselen die hiermee in tegenspraak lijken te zijn. Die wil ik dan wel verklaard zien.
Tot slot: waarom maak ik een uitstapje naar de religie? Omdat we op een religieus forum zitten natuurlijk: Wij (moslims) blijven hier!
En dan is het wel aardig om erop te wijzen dat “als je gelooft dat cultuur ook een bovennatuurlijk element in zich heeft dan zijn we snel uitgepraat.” Correct. Maar er zijn ongetwijfeld tal van lezers hier die menen dat de religie, die toch een onderdeel is van de menselijke cultuur, een bovennatuurlijk element in zich heeft, en ik meen dat men geen gelegenheid onbenut moet laten om mensen bewust te maken hoe problematisch die gedachte eigenlijk is. Vandaar.
Goed stuk, Myriam! Laten we hopen dat het bij deze eenmalige uitschuiver van Benzakour blijft!
Hebben we het nu echt over rellen tijdens een voetbalwedstrijd?
Ik ben het helemaal met je eens, Miriyam, heel jammer dat Benzakour zich opeens ook als allochtonen-hopper laat zien… laten we hopen dat hij je corrigerende woorden serieus neemt…
sorry eva, maar miriam doet met haar hijgerig pseudo-wetenschappelijk verhaal absoluut geen recht aan het uiterst genuanceerde stuk van benzakour. sterker, ze legt benzakour zaken in de mond die hij zo helemaal niet heeft gezegd. Miriam is vals daar waar benzakour op waarachtige stilistisch superieuze wijze zijn nek uitsteekt. Tjerk muller geeft een prima interpretatie van benzakour. ik hoop dat benzakour een deel 2 gaat schrijven waarin hij op de kritiek (vaak dom en vals) ingaat.
well done and well said Rachid!!
Benzakour heeft gewoon een vet punt gemaakt, precies zoals die meneer het gisteren, maandag, in een ingezonden brief zegt in NRC Handelsblad. Ik hopp inderdaad dat Benzkour nog een vervolg gat schrijven want hij heeft een punt en dat kan hij nu rustig verder gaan uitbouwen.
ha Abdul, heb de nrc niet, wat stond er in die brief?
dat kan je helaas niet precies navertellen maar deze meneer had zelf ook ervaring met berbers (via vriendenkring en via vakanties in dat gebied) en vond dat benzakour zeer gelijk heeft met de analyse dat het een heetgebakerd volk is dat snel kan overgaan tot fysieke agressie. Dat kan prima een cultureel elment zijn (te maken met context en geschiedenis) en niet zoals miriam vals doet: suggereren dat benzakour het over genetische afwijking heeft.
Okee Abdul dankjewel, is mij nu (en wellicht ook anderen) duidelijker!
@ Abdul en anderen
Ik denk dat we beiden misschien beter moeten begrijpen. Benzakour had het over bepaalde eigenschappen die terug te leiden waren naar cultuur en Mariyam spreekt dat tegen. En dat ze dan sarcastisch zegt dat Benzakour doelt op een genetische afwijking is terecht.
Iets aan een cultuur of ras toekennen, is in deze context niets anders dan het aan de genen toekennen. Dat het tweede wat erger overkomt omdat we het liever niet horen, is wat anders… daar moet je Mariyam niet op aanvallen.
Ik denk dat velen die hierboven emotioneel reageren of zeggen dat Mariyam Benzakour woorden in de mond legt, zelf niet goed hebben gelezen. Mariyam zegt namelijk ook nergens dat Benzakour het heeft over genen, maar dat zijn redenatie zo’n uitspraak legitimeert….
nou Nordin, of Miryiam hier iemand woorden in de mond legt, valt nog te bezien: “Hij redeneert vanuit inherente (”˜raciale’) karakteristieken een zienswijze die m.n. sinds WO2 achterhaald is”, en of het cynisch bedoeld is, kunnen we alleen haar vragen…
Hebben jullie naast de welles-nietes ook nog een inhoudelijke toevoeging?
Zoals ik in #16 probeerde te zeggen zijn er meer volken/groepen die onderdrukt zijn in ‘eigen’ land of in migratielanden. Deze groepen lijken verschillende strategieen te volgen om tot een nieuw succesvol bestaan te komen. Ik haalde de joden aan omdat:
weinig sprake is van dezelfde genen
binnen 1 religie wel (ten minste) 2 culturen bestaan
in meerdere landen hetzelfde patroon wordt gevolgd.
EN dan lijkt het mij toch een resultaat van een bepaalde cultuur / opvoeding / waardenpatroon.
Helaas ken ik onvoldoende berbers en berbercultuur om te kunnen vergelijken, maar hoopte op deze site een interessant antwoord te horen op mijn suggestie.
Groepen met vergelijkbare problemen in het verleden (emigrerende minderheid):
Koerden
Zigeuners
gelovige chinezen
anders gelovende iraniers
anders denkende afrikanen
en vast nog veel meer
Het vaste verhaal van sociaal-economische achterstand + overgang van platteland naar stad is een groot deel van de verklaring, maar verklaart onvoldoende de verschillen na 1 of 2 generaties tussen deze groepen
United we stand, devided we fall!
Bedankt Benzakour! In een tijd dat we het racistische gelul over moslims-marokkanen-berbers eens flink aan zouden moeten vechten, gooi jij er nog een schepje racistisch gelul bovenop. Heerlijk moet dit zijn voor Wilders en co. En natuurijk ook voor al die rechtse lui die jouw stuk weer lekker aan kunnen grijpen om te zeggen; zie je wel, een marokkaan, een berber zegt het zelf. Het ligt aan hun cultuur. Te triest voor woorden. De pen niet waard. Ik heb er even over nagedacht of ik moet reageren, maar kon het niet laten. Mohamed Benzakour, ik hoop dat je wakker wordt en beseft dat je zowel dader als slachtoffer bent van de heersende vooroordelen over marokkanen-berbers. Slachtoffer, omdat je de vooroordelen zo geinternaliseert hebt dat je tijdens je bezoek aan de rif blijkbaar in elke berber een agressieveling zag. Dader, omdat je met je stuk de vooroordelen alleen maar versterkt. Want jij gaat mij niet wijsmaken dat je door een”antropologische”bezoekje van 2 maanden aan de Rif, geinspirreerd bent voor het schrijven van je bagger stuk.
Tot slot, wat de Abdul’s en Rachid’s betreft, schattig hoe jullie voor Benzakour en voor elkaar opkomen, maar ehh…jullie gekwijl en gehijg over Benzakour’s “vette” punt die hij gemaakt zou hebben, kan ik vanachter mijn scherm zien en horen. Rustig jongens!
@united we stand, divided we fall oid
wijs me alsjeblieft even de weg naar die degelijke antropologische, sociologische, economische, historische analyse of studie die het voor eens en voor altijd weerlegt.
en als je hem niet kan vinden, doe hem dan aub..
ik kan ook wel bedenken dat jongens tussen 12 en 30 wat actiever/aggressiever zijn,
dat men van een rurale achtergrond aanpassingsproblemen heeft in een urbane omgeving, en dat je vanuit een niet geletterde omgeving niet in een keer op de universiteit komt (Al lijkt dat behoorlijk goed te komen lately, wat vrouwen betreft)
maar doe mij alsjeblieft even wat droge harde bewijzen dat het gelul is, of dat het goed verklaarbaar en van tijdelijke aard is .
je defensieve houding is niet direct een argument tegen benzakour of wel?
Ik tegen mn broers
Ik en mn broers tegen onze neven
Wij tegen de rest van de wereld
is geen hollands gezegde toch?
United you stand, united you stay here
with me,
united you’re my neighbour, not an enemy..
*modbreak: calm down… beheers jezelf…*
Voorzetje:
Je zou kunnen zeggen dat de Berbers al beschavingen stichten sinds 2400 BC, je zou kunnen aanbrengen dat bijv. Augustinus een bekende intellectuele berber was en dat hij zeker niet de laatste was..
Je zou kunnen zeggen dat de berbers vroeger al de brug waren tussen europa en afrika en dat ze bijgedragen hebben aan het doorgeven van veel (griekse) wijsheden aan het destijds simpele europa
Dat zou aangeven dat de vroege berbercultuur zelfstandig in staat was tot heel veel, dat er sterke cultuurelementen in zitten die al duizenden jaren meegaan, en dat het probleem vooral ligt in enkele botsende waarden zoals de functie van de bredere familie, de functie van het openbare leven, het hooghouden van een trots/schaamte cultuur.
Zonder waardeoordelen eraan te verbinden denk ik dat het vooral een ander systeem is wat in Noord afrika al eeuwenlang vrij behoorlijk werkt.
Alleen het is beperkt compatibel met de nog jonge hollandse cultuur.
Binnen de berbers als geheel zie je (denk ik) groepen die hier meer last van hebben (jongens, laag opgeleid, slechte sociaal economische omstandigheden, dogmatisch gelovigen) en groepen die hier minder last van hebben (vrouwen, 1e golf mannen, hoger opgeleid, betere socio-economische status, liberaler of ongelovig)
Is dat een mogelijke voorlopige hypothese?
Dat enkele kernwaarden van beide culturen conflicterend zijn en dat het afhankelijk is van enkele factoren of je als individu in staat bent je culturele identiteit zo te transformeren dat het een succesvolle leidraad is voor een leven in deze ‘westerse’ wereld?
De groepen waar we last van hebben, zijn buiten de boot gevallen, hebben een nihilistische houding, geen toekomstperspectief waar zij hun trots uit kunnen halen etc. etc.
Die moeten we dus even wat handigheidjes aanleren van de veel grotere groep die het wel goed doet.. of niet?
(Anyone?)
beste united, divided etc,
ik snap je punt. maar ik denk dat het toch te makkelijk is dat benzakour nu ineens munitie geeft aan Wilders en andere racisten. Bnzakour is daar te genuanceerd en te belezen voor. Ook misstanden binnen de eigen groep mogen geopperd worden, zonder ineens in het kamp van de facisten terecht te komen, toch?
Er wordt steeds gezegd dat benzakour zijn analyse basseert op een mager reisje van 2 maanden, maar mij lijkt het dat benzakour ( die al over de dertig is) nu niet voor het eerst naar zijn geboortestreek de Rif is gegaan.
Trouwens heeft iemand zijn prachtige reportage gelezen in dezelfde NRC, 2 weken vóór dit artikel over Berbers? Feitelijk is die reportage een soort opmaat/extra onderbouwing naar het opinieartikel.
groeten allemaal, rachid