‘Pyriet bestaat omdat echt goud bestaat’
– Jalal ad-Din Rumi (1207-1273)
Afgelopen week toen ik het verschil tussen (natuur-)wetenschap en pseudo-wetenschap aan het bestuderen was, bleek het, tot mijn grote verrassing, erg moeilijk te zijn om een strakke grens te trekken tussen wetenschap en pseudo-wetenschap. Om een voorbeeld te geven: wat maakt astronomie tot wetenschap en astrologie tot pseudo-wetenschap?
De zoektocht naar "The real thing" en de behoefte om objectieve criteria te hanteren lijkt een universele drang in de mens te zijn. Deze bestaat ook bij religies. Wat onderscheidt pseudo-religie van echte religie? Wat is het verschil tussen new-age en Islam?
Even terug de geschiedenis in. Als het goed is herinneren we ons, vanuit onze middelbare schooltijd, allemaal nog het verhaal van Archimedes. Archimedes kreeg van de koning een opdracht om te onderzoeken of zijn kroon van zuiver goud was gemaakt of van een legering van goud met zilver. Het leek een onmogelijke opgave. Toen hij echter in bad sprong kwam Archimedes tot het inzicht in de methode waarop hij dat zou kunnen onderzoeken. Hij sprong toen uit bad en riep "Eureka! Eureka!" Vervolgens ontstond zo de wet van Archimedes, een objectief toetsmiddel.
Iets minder lang geleden, zo rond 1850, breekt de goudkoorts uit in verschillende gebieden op aarde. Goudzoekers, vaak amateurs, gaan opzoek naar goud in onder andere Amerika, Afrika en Australië. Soms werd er bij ontdekkingen te vroeg gejuicht. In plaats van goud werd er zo nu en dan pyriet ontdekt. Het mineraal pyriet is een ijzersulfide. Het ziet eruit als goud (Au) maar heeft de chemische samenstelling FeS. Alleen een deskundige ziet het verschil.
Nog dichter bij huis: de jaren negentig van de vorige eeuw. Ik liep bijna elke zomervakantie in Marokko de soeks en kledingswinkeltjes af, opzoek naar die ene echtlijkende Levi’s 501. Ik kende de echtheidskenmerken uit mijn hoofd: het model, de kleur, de manier waarop de achterzakken genaaid waren, de kleur en stand van het labeltje, de grootte van de voorzakken, de knoopjes etc.
Sommige imitaties leken zo echt dat ik soms dacht dat ik een echte te pakken had. Helaas kwam ik later in Nederland vaak van een koude kermis thuis, als bleek dat de betreffende broek na een wasbeurt verkleurde of kromp. Ik realiseerde me toen dat goedkoop helaas maar al te vaak duurkoop is. Er gaat niets boven het echte werk!
De moraal van drie verhalen lijkt me duidelijk: Het is niet alles goud wat blinkt en men is afhankelijk van experts die harde criteria en toetsmethoden hebben ontwikkeld om het echte van het onechte te onderscheiden.
Terug naar de moderne wetenschapsfilosofie. Heeft de wetenschapsfilosofie objectieve criteria kunnen formuleren om echte wetenschap van pseudo-wetenschap te onderscheiden?
Hier begint het lastige verhaal. Algemeen werd na de wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw aangenomen dat de wetenschappelijke methode bestond uit empirische experimenten, meetbare observaties en verificatie. Deze methode zou wetenschap van de pseudo-wetenschappelijke onderscheiden. Pas aan het begin van de 20e eeuw beargumenteerde de grote wetenschapsfilosoof Karl Popper dat deze methode ook gevolgd werd door veel pseudo-wetenschappen en dus geen goed onderscheidend criterium is. Astrologie zou zich bijvoorbeeld baseren op de waarneming van hemellichamen. De gebeurtenissen op aarde of in een mensenleven zouden zodanig geinterpreteerd worden dat ze kloppen naar de feiten (positie van de hemellichamen). Karl Popper kwam met een nieuw criterium voor echte wetenschap: falsificatie. Voordat gezegd kan worden of een theorie waar is of niet moet deze zo streng mogelijk getest worden met de intentie deze te falsificeren. Volgens Popper vallen de Freudiaanse ‘psychoanalyse’, Adleriaanse ‘individuele psychologie’, de Marxistische ‘geschiedtheorie’ onder dezelfde categorie als astrologie omdat ze weliswaar multi-interpreteerbaar zijn, zodat de waarnemingen in overeenstemming met de theorie kunnen worden gebracht (verifieerbaar), maar ze zichzelf onweerlegbaar maken, door mogelijke waarnemingen die ze kunnen falsificeren bij voorbaat uit sluiten. Een gefalsificeerde theorie moet volgens Popper verworpen worden en vervangen worden door een betere theorie.
Een andere grote wetenschapsfilosoof Thomas Kuhn, leverde harde kritiek op Popper’s analyse en falsificatie-criterium. Volgens Thomas Kuhn behoort het testen met als doel te falsificeren, helemaal niet tot de normale wetenschap. Het falsificeren van bestaande theorieën behoort tot de uitzonderlijke wetenschap (‘extra-ordinary science’) die vaak na wetenschappelijke revoluties plaats vindt. De normale wetenschap houdt zich bezig met het oplossen van puzzels (‘puzzle solving’) met als uitgangspunt de handhaving van bestaande theorieën. Als een wetenschapper feit X niet kan verklaren dan zoekt hij de fout bijna altijd eerst bij zichzelf, in plaats van in de theorie. Niet de theorieën maar de persoonlijke veronderstellingen van de wetenschapper worden getest (‘psychology of research’). Over het algemeen ontwikkelen theorieën zich doordat er kennis bij ‘slibt’ en niet omdat het verwerpen van oude theorieën de normale gang van zaken is. Bij wetenschappelijke revoluties worden bovendien oude theorieën niet meteen na de falsificaties weggegooid zoals Popper beweert. Oude theorieën worden pas verworpen als er betere theorieën zijn ontwikkeld. Versleten schoenen worden pas weggegooid als er nieuwe schoenen zijn! Kuhn is het overigens wel eens met Popper dat astrologie geen echte wetenschap is, maar de reden is totaal anders: Astrologie heeft geen centrale theorie en er wordt niet aan het oplossen van puzzels gedaan. Er is geen theorie die wordt bijgeschaafd om problemen op te lossen.
Maar hier eindigt het verhaal niet. Kuhn wordt weer bekritiseerd door Imre Lakatos en Paul Thagart. Lakatos verdedigt het idee dat er concurrerende onderzoeksprogramma’s (‘research programms’) zijn. De progressieve onderzoeksprogramma’s (zoals Astronomie) verslaan de oude starre onderzoeksprogramma’s (zoals Astrologie). Het verschil tussen wetenschap en pseudo-wetenschap, tussen bijvoorbeeld Alchemie en Scheikunde, is dus de progressiviteit. Wetenschap die werkt, trekt ook de meeste wetenschappers.
Lakatos is ook kritisch ten opzichte van Kuhn die de wetenschap afhankelijk zou maken van een groepspsychologie en dus de objectiviteit van wetenschap in twijfel trekt. Dat is voor Lakatos’s visie problematisch omdat als er geen objectiviteit is, men ook niet meer kan spreken van progressie of regressie in de wetenschap.
Thagard zegt dat Astrologie wel degelijk testbaar is en Popper ongelijk heeft in zijn analyse. De voorspellingen in bijvoorbeeld horoscopen zijn namelijk te falsificeren net zoals de voorspellingen in de meteorologie. Astrologie kan zich echter net zoals meteorologie de falsificaties weerstaan door naar de complexiteit en onvoorspelbaarheid van de werkelijkheid te verwijzen. De reden dat Thagard Astrologie niet als wetenschap rekent is omdat hij het ook als onderzoeksprogramma ziet dat zich niet verder heeft ontwikkeld en de uitdaging van andere theorieën en systemen, zoals in de psychologie, om gedrag te verklaren niet is aangegaan.
In de Verenigde Staten is herhaaldelijk bij rechtszaken gebleken hoe moeilijk het is om bijvoorbeeld evolutietheorie van creationistische theorieën door middel van objectieve criteria te scheiden. Zeker als men bedenkt dat Karl Popper tot 1977 ontkende dat de evolutietheorie een wetenschappelijke theorie is. Volgens hem was het slechts een metafysisch project dat bovendien onwetenschappelijk op een tautologie (‘survival of the fittest’) was gebaseerd. De harde criteria waarmee uiteindelijk in sommige staten creationisme buiten de scholen is gehouden blijken te hard te zijn voor veel andere geaccepteerde theorieën. Veel wetenschappelijke theorieën zoals die van Galilieo waren geaccepteerd zonder een falsicatie-criterium of aanname van geloof in van natuurwetten.
Merk op dat de criteria voor wat wetenschap is, pas geformuleerd werden na de succesvolle wetenschappelijke praktijk, die al eeuwen liep en succesvolle ontdekkingen en uitvindingen heeft gedaan. Het lijkt erop dat het woord de daden volgt, de filosofie loopt achter de wetenschappelijke praktijk. Nu blijkt ook dat de toetssteen voor echte wetenschap niet in een setje objectieve criteria te formuleren zijn, die door een ieder te toetsen te zijn.
Wat echte wetenschap is, is wat een praktiserend groepje deskundigen, die elkaar de ‘credits’ geven, onder wetenschap verstaat gebaseerd op hun criteria.
De wetenschappers zijn de priesters van vandaag zijn. Dat is de opgevallen parallel tussen wetenschap en religie in een notendopje.
En uiteindelijk is er maar 1 objectieve test: De test der tijd…
Kamel Essabane
Kamel Essabane is het stilste jongetje van de klas dat toch begon te praten en zijn klasgenoten soms hard aan het lachen wist te maken. Hij overwon zijn angsten en maakte van praten voor groepen zijn beroep. Doordeweeks loopt hij met de pet op van docent islamitische godsdienst rond op een hogeschool en voorziet hij tevens diverse scholen van advies als onderwijsbegeleider identiteit en levensbeschouwing. Ook vertelt hij soms filosofische verhalen aan het Fahm Instituut. Af en toe plaatst hij vanachter zijn laptop in alle stilte een ernstige tekst op het net. Misschien dat iemand het leest.Lees andere stukken van Kamel
15 Reacties op "Goud of Pyriet?"
Over dit onderwerp stond afgelopen vrijdag een boekbespreking in de NRC. “De herschepping van de wereld. Het ontstaan van de moderne natuurwetenschap verklaard”. Geschreven door Floris Cohen. (Uitgever: Bert Bakker). Wat ik ook wel interessant aan die besprekking vind is dat de wetenschapsbeoefening in de geschiedenis zo vaak uitdoofde en de geschriften dan later in een andere taal vertaald weer een kans kregen en mogelijk weer opbloeide. Verder is de benadering van de werkelijkheid in de cultuur van belang om wetenschap een kans te geven.
Wat u schreef is een lekker vaag stukje pseudo-filosofisch gebrabbel. Het reduceren van exacte wetenschappen tot het lege concept van religie is wel erg vaakvoorkomend binnen de religieuze dogmatiek. Het zijn dan ook alleen versimpelde stropredeneringen waar u als gelovige iets mee bent, wat anders rest er nadat uw wereldbeeld keihard is onderuitgehaald door evolutionaire biologie, wat rest er anders na de confrontatie met de moderne genetica? Niets dan het versimpelen en oneindig reduceren van de methodiek die de opponent hanteert. Als u niet gelooft in wetenschap en de wetenschappelijke methode en alles tot het punt nul relativeert om uw eigen denkbeeld te kunnen behouden, stel ik voor dat u de volgende keer doormiddel van uw eigen twee benen op vakantie gaat aan de overkant van het Middellandse zeegebied en niet rekent op autovervoer of de luchtvaart, zoniet is het de hypocrisie wat om de hoek wacht, u hoort zelfs eigenlijk geen beroep meer te doen op de vooruitgang van de medische en technologische wereld… Het is alleen dankzij de wetenschap en wetenschappers dat we ongeveer weten wanneer ons universum begon en weten we dat het zal blijven uitdeinen tot de zwaartekracht ons in de steek zal laten, weten we dat het de natuurlijke selectie was die het leven vorm gaf en niet een bovennatuurlijke schepper, dankzij de wetenschap kunnen we vandaag wat ooit dodelijke ziekten waren bestrijden en ons leven aanzienlijk verlengen. Wat heeft de theologie en geopenbaarde waarheden al gedaan voor de mensheid? Veel te vaak hield het niets meer in dan achterdocht en onwetendheid, vervolging en het eindeloos praten over zonde en overbodige regels, de andere mens veroordelen op zijn manier van leven en het met een gebrek aan kritiek aanvaarden van denkbeelden louter gebaseerd op het gezin waarin je geboren bent. En laten we niet vergeten dat het niet de wetenschappers in het door u aangehaalde creationisme gebeuren zijn die zich voorstander tonen voor het lesgeven van het creationisme, maar de daarvoor niet gediplomeerde publieke opinie, een publiek opinie die er ook van overtuigd is dat Jezus in de komende 50 jaar op een wolk uit de hemel zal neerdalen om het einde van de wereld in te luiden. In het erg Christelijke Verenigde Staten van Amerika schaart minder dan 0.15% van de natuurkundige wetenschappers zich niet achter de evolutie. Dat in schril contrast tot de bijbel vertrouwende grotendeels onwetende publieke massa die voor 80% in creatie gelooft.
“Today, the theory of evolution is an accepted fact for everyone but a fundamentalist minority, whose objections are based not on reasoning but on doctrinaire adherence to religious principles” – James D. Watson
#2 Tom
Uitstekende reactie
Mijn bewonderenswaardige complimenten.
Prachtig en goed stuk Kamal.
Zet aan om erover na te denken. Ik geloof wel in het belang van de wetenschap maar vind dat het een overdreven belangrijke “plaats” heeft in onze samenleving. Het blijft altijd zoeken naar de balans in alles.
bedankt
Hoi Kamal,
Helaas bestaat er geen verschil tussen pseudo-religie en echte religie… daar gaat je hele artikel. Voor beide waanvoorstellingen is geen enkele grond.
Alleen het aantallen volgelingen verschilt, maar dat maakt iets niet minder ‘pseudo’.
Ken je de groep die in de VS de profetie van het Vliegend Spaghetti Monster aanhangt? Zij hebben ook een boek (echt!), een waarheid, een profeet, volgelingen. Zij claimen dat ook hun opvattingen over de schepping (namelijk door een Spaghettimonster) serieus genomen moeten worden in het creationistisch onderwijs.
Ze hebben inderdaad recht van spreken, want er zijn inmiddels al heel wat volgelingen. Het gaat zo: het feit dat iedereen van een heerlijke spaghetti bolognese maaltijd kan genieten, is genoeg reden om aan te nemen dat het Spaghettimonster echt bestaat. Geloof je het niet? Het staat in het heilige spaghettiboek!!
Begrijp je nu hoe ik naar moslims kijk..? En natuurlijk beledig ik moslims door hard te lachen over de nieuwste avonturen van de enge man met de baard die wordt aangestuurd door een soort alien hoog in de lucht. Maar ik heb toch echt het recht om hard te lachen als iets volslagen waanzinnig klinkt.
Het probleem is uiteraard: wetenschappers zeggen niet van te voren alles al te weten…. maar gaan juist alles onderzoeken. Dat maakt hen sterker dan creationisten die met een jongensboek aankomen dat nooit getoetst is. Het gaat om de methodiek. God bestaat, want het staat in een boek en dat boek is door God geschreven.. dat is een drogreden: een cirkelredenering. Maar goed, welkom in de Duitse filosofie en de strakke methodiek.
Trouwens: het is een misvatting dat het bij de evolutieleer zou gaan om survival of the fittest. In de ‘descent of man’ heeft Darwin het over de missing link: het gaat om sexuele selectie.
Maar goed, dat boek is natuurlijk net zo goed een sterk jongensboek als ieder willekeurig groene boekje.. als ik jouw redenering aanhoud. Een leuk detail misschien: in het groene boek is de man het belangrijkst, in Darwins boek de vrouw.
Wat een toestand is het toch. Gelovigen zitten in een moeilijke positie… ze zijn vanaf hun vroegste jeugd voorgelogen over hun oorsprong. En anders dan veel christenen (die veel dingen overdrachtelijk zien) denken veel moslims echt dat God de eerste mens heeft geschapen. Niet in Afrika waar Black Eve heeft gewoond (DNA-onderzoek), maar in het huidige Saudi-Arabie.
Maar goed, dat afleren is een heel proces, uit pure frustratie (accepteer je dat je voorgelogen bent?) geven de meesten het op.. en dat snap ik best. Maar als ik dan zie dat iemand serieus Karl Popper aan het lezen is -een uitstekend filosoof-, dan kan ik dat alleen maar aanmoedigen. Succes!
Met vriendelijke groet, Thijs
Hallo Thijs,
Bedankt voor je reactie.
Je schreef:
Helaas bestaat er geen verschil tussen pseudo-religie en echte religie… daar gaat je hele artikel.
Volgens mij heb je het niet goed begrepen want dat is nou juist het punt van mijn column. De vage grens tussen pseudo en het echte in zowel wetenschap als religie. Als de grens niet vaag is in de praktijk dan is het wel in de criteria die geformuleerd worden. De laatste twee filosofen die ik aanhaalde hebben het over concurrerende onderzoeksprogramma’s die aanhangers hebben.
Over dat religie per definitie dogmatisch is ben ik het niet eens. je hebt gelijk dat dogmatisme gevaarlijk is maar dat is evenzo in de wetenschap. Je hebt niet voor niets wetenschappelijke REVOLUTIES nodig gehad om van paradigma te veranderen. De mens heeft de neiging om vast te houden aan wat bekend is.
Ook religies maken ontwikkelingen door, interpretaties en inzichten kunnen veranderen.
Over het Spaggetimonster…als de volgelingen geloven het Absolute het Spagettimonster willen noemen is dat 1 ding. What’s in a name? Geloven dat het Absolute dol is op spaggeti, is echter een punt waarover we van mening kunnen verschillen. In het arabisch is Allah de Absolute Waarheid en die is per definitie onafhankelijk van het relatieve en dus behoefteloos. Als zij zeggen dat het Spagettimonster zegt dat spagetti het middel is om in de hemel te komen dan is het islamitische respectvolle antwoord: “Aan jullie jullie weg en aan ons de onze weg” (Quran 112). Het bespotten van afgoden van anderen wordt verboden door de Koran. Spotten is niet de manier om mensen verder te helpen, het kwetst en polariseert onnodig. Mensen moeten met wijsheid en vriendelijkheid uitgenodigd worden volgens de Koran.
Over de evolutietheorie en creationisme zal ik inshaállah, nog eens een column schrijven anders dwalen we af. Voor nu wil ik slechts 1 ding zeggen. Het is een vals dillema om religie en evolutietheorie tegenover elkaar te zetten. Veel evolutionisten geloven in God en zien geen tegenstrijdigheid.
@Tom
Eveneens bedankt voor je lange reactie.
Ik ben niet tegen wetenschap. De column gaat over de criteria die wetenschap van pseudo-wetenschap onderscheiden. Die blijken net zo moeilijk te formuleren te zijn als bij religie en pseudo-religie. Misschien ken jij wel harde universele criteria? Misschien bestaat er helemaal geen echt en pseudo maar zijn er slechts succesvolle en minder succesvolle onderzoeksprogramma’s?
Marx en Freud’s theorieen kunnen de werkelijkheid succesvol verklaren. Zouden zij echt wetenschappelijk zijn geworden als ze meer deskundige aanhangers hadden?
MvG
De analogie tussen wetenschap en religie is vals, want wetenschap claimt geen totale of absolute kennis. Integendeel.Dat heb je zelf helder aangegeven. Religie daarentegen heeft een totalitaire aanspraak op de waarheid. Dat is een essentieel verschil.
Het enige waar Kemal gelijk in heeft is dat religie totaal heeft afgedaan als begrippenkader (‘paradigma’) om de wereld mee te verklaren. Bijbel en Koran hebben het afgelegd tegen de natuurkunde, geologie en biologie. Ze fungeren hooguit nog als spirituele en morele leidraad. Maar zelfs dan nog in beperkte mate.
Voor alle duidelijkheid. Creationisme is volgens alle door Kemal aangevoerde filosofische tradities pseudowetenschap. “Evolutionisten” bestaan niet. Er zijn inderdaad evolutionair biologen die religieus zijn. Maar altijd meer in de “ietsistische zin”, zij zullen zelden stellen dat Koran of Bijbel letterlijk waar of onfeilbaar zijn. De evolutiethese is een totale ontkenning van scheppingsverhaal zoals in de Bijbel of Koran staan. Ze sluiten elkaar uit. Het is Orwelliaanse doublethink om te geloven dat beide waar kunnen zijn.
“Over dat religie per definitie dogmatisch is ben ik het niet eens.:
Ondanks al je relativeringen heb je ooit op deze website gezegd dat er geen fouten in de Koran staan. Dat lijkt me bij uitstek dogmatisch.
“Wat echte wetenschap is, is wat een praktiserend groepje deskundigen, die elkaar de ‘credits’ geven, onder wetenschap verstaat gebaseerd op hun criteria.”
Dit ‘argument’ wordt altijd aangehaald door vergelijkbare groepjes malloten wiens theorieen door wetenschappers worden afgewezen: Erich von Daniken, holocaust ontkenners, kennedysamenzweringsytypes, ontkenners van Armeense genocide en Apollo maandlandingen, astrologen, homeopathie, ufologen en, ook, creationisten. Ze voelen zich buitengesloten door ‘de deskundigen’ en geven de schuld aan het establishment als hun ideeen geen navolging krijgen.
Het is een hele redelijke test of je vakgenoten vinden dat je theorie klopt.
De vraag wat is wetenschap is een filosofische vraag die veel wetenschappers niet boeit. Zij vragen zich af: klopt mijn theorie/stelling? En die vervolgens in het vrije debat met collega’s wordt die bewezen, of niet. Pseudowetenschappers vragen zich constant af ‘ hoe lijk ik op een echte wetenschapper’
Wetenschap is moelijk te omschrijven. Pseudowetsnchap is makkelijker te herkennen (bijv hier http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_pseudosciences_and_pseudoscientific_concepts)
Ik vraag me ondertussen heel sterk af: wat is pseudoreligie?
Interessant artikel! Er is inderdaad een vage grens tussen echte wetenschap en pseudo- wetenschap, religie en pseudo-religie.
Een wetenschap die blijft binnen het kader van de door haar zelf gestelde criteria, kan zich niet verder ontwikkelen. Hetzelfde geldt voor religie. Er zal dus altijd een spanningsveld zijn tussen de twee. Wat betreft religie versus wetenschap: het zijn twee verschillende domeinen! In het ene domein spreek je bijvoorbeeld over het hart, in het andere domein met je hart!
Een een mens kan zich zonder problemen bewegen tussen deze twee verschillende domeinen. Of is dat te dogmatisch gedacht?
@Kamal “De wetenschappers zijn de priesters van vandaag zijn. Dat is de opgevallen parallel tussen wetenschap en religie in een notendopje”.
Dat lijkt mij onjuist. De invalshoek is een andere hetgeen vooral opvalt als je religieuze wetenschappers aan het woord hoort. Ik denk dat de pretenties van wetenschap ook veel bescheidener zijn dan van religie. Maar een soort holistische benadering van het bestaan – al dan niet religieus – is een behoefte die veel mensen kennen. Om uit te blinken in wetenschap is tegenwoordig een vorm van specialisatie onontbeerlijk. Religie kent deze beperkingen niet maar is ook veel minder specifiek. En voorzover daar al sprake van is (bijvoorbeeld waar het gaat om leefregels) blijken deze vaak ook onderhevig aan de tijdgeest en niet de essentie van het religieuze wereldbeeld te vormen. Bij wetenschap is het juist andersom. Hier zijn wetten en regels het theoretisch kader en een holistisch wereldbeeld een mogelijke afgeleide. Het theoretisch kader blijft altijd een werkmodel en geen absoluut gegeven.
As salaam alaikum Kamal,
ik heb vol vreugde je post gelezen, vooral omdat het me deed denken aan de colleges van dhr Sacha Bem (hoogleraar psy. Leiden). Ik zal nog wel inhoudelijk reageren, als ik wat meer tijd heb :) In ieder geval bedankt voor je post!
Salaam,
Naila
ben ik weer :)
Ik weet nog dat ik tijdens het vak ‘wetenschapsleer’ heel opmerkelijk vond is dat er vrijwel net zo veel visies op ‘demarcatie’ (= voorwaarden aan de hand waarvan ws onderscheiden kan worden van andere menselijke interessen) zijn als dat er wetenschapsfilosofen zijn. Dat is mede de oorzaak waarom de grens tussen wetenschap en pseudo-wetenschap zo vaag is. Ik ben zelf tot de conclusie gekomen dat het streven naar een objectieve standaar eigenlijk onmogelijk is, omdat er altijd sprake zal zijn van een subjectief factor.
En wat Sellars, Quine, Hanson, Popper, Kuhn, Feyerabend etc etc kunnen, kan ik ook! Ik denk echter niet dat de lezers van dit blog geïnteresseerd zijn in mijn N-vision, dus zal ik jullie er niet mee lastigvallen :P
Ik ben wel altijd per email bereikbaar ;p
ook als je interesse hebt in een overzicht van termen, stromingen en personen binnen de wetenschapsfilosofie.
Salaam,
Naila
Om de wetenschap van pseudowetenschap te onderscheiden hanteert men de wetenschappelijke methode (zoals dubbelblind onderzoek), beweren dat er een vloeibare overgang bestaat tussen beiden is nog altijd een mening en niet een feit naar ik denk. Waarom is de astrologie dan wel pseudowetenschappelijk en astronomie niet? Het eerste doet onsamenhangende uitspraken over niet aantoonbare verbanden tussen het dagdagelijks leven van de individu en de hemellichamen, het latere over objectief waarneembare feiten over structuur waarbij één ieder vrij is een natuurkundige opleiding te volgen en tot dezelfde waarneembare feiten te komen of te weerleggen. Exacte wetenschap is nu eenmaal een zelfcorrigerend vakgebied dat uitspraak doet over het hoe en niet het morele waarom.
@ Kamal, Marx was een sociaal filosoof en zonder afdoen aan de Filosofie gaat het vaak om persoonlijke ideeen over de waar en niet waarneembare wereld, waarbij men vertrekt uit hypothesen van zogenaamde begintoestanden afkomstig van zichzelf of eerdere filosofen en verder speculeert over het heden en de toekomst, neemt uiteraard niet weg dat de filosofie meer dan rake uitspraken kan doen over moraliteit en wantoestanden zoals Voltaire dat deed of de naakte waarheid die Nietzsche vaak aanhaalde. Over Freud, Freud was uiteraard een kind van zijn tijd, zijn fixatie voor het seksuele was tijd en waarschijnlijk zelfs persoonsgebonden, neemt niet weg dat de psychoanalyse nog steeds als basis fungeert van de therapie die veel psychologen gebruiken. Beiden zijn natuurlijk geen exacte wetenschappen daar dient dan ook naar mijn idee een onderscheid te liggen. Je kan vrij filosoferen over filosofische wereldmodellen en tot op zekere hoogte vrij speculeren over basisrichtingen in de psychologie, maar in de natuurwetenschappen zal tijd en ruimte nooit meer absoluut worden geacht en tot spijt van wie het benijd zal een abramistische bovennatuurlijke schepper niet meer verantwoordelijk worden geacht voor het leven dat we elke dag rondom ons waarnemen.
Hallo ik wil niemand beledigen.
Maar er is wel een verschil tussen God/Allah en het vliegendespaghetiemonster.
Kijk Het vliegendespaghettiemonster is van spaghettie gemaakt MAAR spaghettie wordt gemaakt van deeg en deeg van graan en graan komt uit de aarde.
DE AARDE DIE DOOR HET VLIEGENDE SPAGHETTIEMONSTER GEMAAKT IS.
DAT KAN DUS NIET.
Daar in tegen heeft God/Allah de aarde gemaakt en is dus onafhankelijk/zelfstandig van zijn schepping.
VOORBEELD:De mens heeft zuurstof nodig van de bomen die door God/Allah gemaakt zijn maar God/Allah zelf niet.
ik snap niks van u verhaal wat was dat nu met die titel