Voorpagina Gastarbeiders

Emre en Rumi

Abdulwahid van Bommel is gastarbeider bij wijblijvenhier.nl

Men vroeg aan Mevlana Rumi: Wat is sufisme? Hij antwoordde:
‘Vrede vinden in het hart, wanneer de tijd van verdriet komt’.

Rumi vraagt ons: "Waarom, als Gods wereld toch zo groot is, ben je uitgerekend in een gevangenis in slaap gevallen?"

Mystiek is slechts een woord. Door veel boeken over mystiek te lezen wordt men geen sûfi. Het woord tasawwuf betekent ook niet veel. Vooral omdat wij mensen te onachtzaam zijn om het te doorgronden. Het betekent sûfi worden. Door middel van geestelijke reiniging evenwicht bereiken tussen de uitersten die ons leven regeren.

Tasawwuf in de islam behandelt ondermeer de polariteit tussen de leer van de met niets vergelijkbare, afstandelijke God en de God die we mogen liefhebben omdat Hij is vervuld van zorg voor zijn schepselen. Dit wordt weerspiegelt in het legalisme van de islam en de bevindelijkheid van de sûfi’s. Daartussen speelt zich het denken van de islam af.

Tasawuf behandelt ook de tekenen van God die zei:

’Ik was een verborgen schat en hield ervan te worden gekend, en Ik schiep de schepping opdat Ik mag worden gekend’.

Waarmee de wereld het brandpunt vormt waarbinnen de verborgen schat kan worden gekend door de schepselen. Door het universum wordt God gekend. En daar alles tot de schepping behoort, schenkt al het geschapene ons kennis van de verborgen schat.
Alle dingen in het universum weerspiegelen de namen en kwaliteiten van God. In Hem zijn deze kwaliteiten aanwezig in niet te onderscheiden eenheid, in de kosmos zijn ze aanwezig in een los van elkaar bestaande veelheid. Wat heeft een eenvoudig mens aan al die mooie woorden? Zolang we overmand zijn door de verwarring van de veelheid, slagen we er niet in rancune en jaloezie uit ons hart te verwijderen. Wanneer we erin slagen die twee te overwinnen, kan de eenvoud van de liefde in ons hart komen.

Yunus Emre leefde tussen 1240 en 1320. Hij was een mysticus en dichter die in het Turks zijn mystieke ervaringen dicht bij het volk bracht. Dat was uniek want in die periode waren, ook in Turkije, het Perzisch en Arabisch de talen van de wetenschap en het intellectuele leven. Unesco riep 1991 uit tot ‘Yunus Emre jaar’ en ter gelegenheid daarvan werden zijn gedichten in ongeveer 40 talen vertaald en mocht ik een kleine selectie van zijn gedichten in het Nederlands vertalen. Van die bundel werd verleden jaar een tweede druk gepubliceerd. Een van zijn mooiste gedichten gaat over ‘vervreemding.’ Yunus Emre heeft het erover dat om tot de geliefde te komen, is het nodig om te vervreemden van de rest van de wereld. Dat is natuurlijk een hard proces. Dan moet je misschien afscheid nemen van je familie of je gezin. Die vervreemding zou je ook onthechting kunnen noemen.

Zou het op deze plaats mogelijk zijn
Om zo vervreemd tot jezelf te komen?
Met bloedend hart en met vochtige ogen,
Zo vervreemd tot jezelf te komen?

Anatolië en Syrië heb ik bereisd,
Het hele gebied van Azerbaydjan en de Kaukasus,
Mijn vurige wens werd niet vervuld,
Om zo vervreemd tot jezelf te komen.

Laten Allah’s dienaren niet vervreemden,
Laat het vuur van de scheiding ons niet verteren,
Mijn leraar, laat iedereen weggaan,
Om zo vervreemd tot jezelf te komen.

Mijn tong vertelt mijn oog weent,
Mijn binnenste brandt voor hen die zijn vervreemd,
Alsof ik als een ster aan de hemel sta
Om zo, vervreemd tot mezelf te komen.

Er is een vreemdeling gestorven zeggen ze,
Na drie dagen horen ze ervan,
En wassen hem met koud water
Om zo vervreemd tot jezelf te komen.

O Emres Yunus, jij miserabele,
Voor jouw smart is er geen oplossing,
Al trek je van stad tot stad
Om zo vervreemd tot jezelf te komen.

Meester Eckhart zegt in een tekst die bijna letterlijk van Yunus Emre zou kunnen zijn:

O mijn ziel
Ga uit, God binnen!
Vlucht ik van u
Dan komt u tot mij.
Verlies ik mij
Dan vind ik u..

Yunus Emre zegt in feite hetzelfde:
Jouw liefde heeft de ‘ik’ uit mij gehaald
Jou heb ik nodig, jou..

Maulana Djalâlu’ddîn Rûmî (1207-1273), in het westen beter bekend als Rumi, is een van de grootste spirituele meesters en mystieke dichters van alle tijden. Zijn spirituele boodschap heeft – merkwaardig genoeg, vanwege het tijd en ruimteverschil – gedurende de afgelopen eeuwen miljoenen zielen en harten geraakt. Rumi heeft de traditionele opvattingen over religie, sûfisme en dichtkunst, die aan hem voorafgingen, gecombineerd met zeldzaam inzicht en welsprekendheid. Rumi en Emre waren min of meer tijdgenoten en er worden zelfs gesprekken tussen hen vermeld. Hieronder een kleine selectie uit deel 1 van de Masnawî. Om even te proeven.

Een vis is in het water in zijn element,
Maar zijn dorst wordt nooit gelest.

Wie niet vindt wat hij nodig heeft om te groeien,
vallen de dagen lang.

Al giet je de zee in een aarden kruik,
wat gaat daar nou in? Net genoeg voor een dag.

Wie gescheiden is van wie zijn taal verstaat,
zwijgt, honderden talen en melodieën, ten spijt.

Wanneer de bloeitijd van roos en rozentuin afloopt,
horen we niet langer de liefdesmelodie van de nachtegaal.

Is de roos eenmaal uitgebloeid en de tuin verlaten,
waar vinden we dan nog rozengeur, dan in rozenwater?

Alles is de Geliefde en de minnaar een sluier;
de Geliefde leeft, de minnaar wordt van sterven steeds luier.

Wee de minnaar, die de kwellingen van de liefde niet verdraagt!
Hij zal achterblijven als een vleugellamme vogel. Helaas!

Hoe kan ik van voren weten dat ik van achteren leef, als
ik het licht van mijn Geliefde, voor noch achter mij beleef?

Onthul de liefde die wil dat deze woorden naar buiten treden.
Is reflecteren niet wat alle spiegels deden?


Abdulwahid van Bommel was geestelijke verzorger voor moslims bij het Medisch Centrum Haaglanden, voorganger van het Moslim Informatiecentrum in Den Haag en directeur van de Nederlandse Moslim Omroep. Nu is hij docent geestelijke verzorging en schrijver.

Abdulwahid van Bommel was geestelijke verzorger voor moslims bij het Medisch Centrum Haaglanden, voorganger van het Moslim Informatiecentrum in Den Haag en directeur van de Nederlandse Moslim Omroep. Nu is hij docent geestelijke verzorging en schrijver.

Lees andere stukken van