Poem on the war with Yiddîr
I am, I answered, the David of my age!
He responded: Is Saul, too, with the prophets?
And I told him:
The heir of Merari, Sitri, and Assir,
Elkanah, Mishael, Elzaphan, and Assaf!
How could a poem
In my mouth be improper
to the God who heals my wound?
Shmu’el HaNagid, Hebreeuws voor Samuel de Prins of Abu Ishaq Isma’il bin Naghrillah: Vader van Izaak, Ismael de donkere in het Arabisch 993- 1056 A.D.
Al-Andalus, het Islamitische gedeelte van het Iberische schiereiland, wil door moslims nogal eens afgeschilderd worden als een tolerant en harmonieuze samenleving. Waarin onder verlicht moslimbestuur een klimaat van religieuze tolerantie en openheid ten aanzien van de twee andere monotheïstisch religies bestond, ongeëvenaard in de geschiedenis tot de moderne tijd. Dit beeld van al-Andalus spreekt niet alleen moslims aan, maar ook veel niet-moslims bezien de geschiedenis van al-Andalus in dat licht. Hoewel er veel voor te zeggen valt en het historisch zeker niet geheel bezijden de waarheid is, was de werkelijkheid in al-Andalus toch iets minder harmonieus dan velen denken. Lange periodes van tolerantie wisselden zich regelmatig af met korte periodes waarin die tolerantie niet of nauwelijks aanwezig was en men zelfs overging tot vervolging van joden, christenen en moslims die er een andere interpretatie van de islam op nahielden dan die door de machthebbers van dat moment werd gevolgd.
Dat al-Andalus door veel mensen toch gezien wordt als een baken van tolerantie in een zee van intolerantie komt doordat men het vergelijkt met de rest van Europa in die tijd. Die vergelijking wint al-Andalus met vlag en wimpel en men moet tot het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden wachten voor er in een ander deel van Europa een vergelijkbaar klimaat aan tolerantie ontstond. Daarnaast bekijkt men de geschiedenis bewust of onbewust selectief. Men focust zich op het goede, het prachtige, het magnifieke en negeert de zwarte bladzijden. Dit idealiseren van het verleden is vaak een combinatie van een minderwaardigheidcomplex en onwetendheid en daarnaast ook een reactie op een deel van de westerse geschiedschrijving dat zich niet alleen beperkt tot een revisionistische geschiedschrijving van de islamitische geschiedenis, maar dat doet uit een anti-islam ideologie.
Een idealiserende, alles was toen goed kijk op de geschiedenis of een alles was fout, revisionistische anti-islam geschiedschrijving zijn twee kanten van dezelfde medaille, beiden historisch onjuist . De waarheid voorzover die te achterhalen valt ligt zoals zo vaak het geval is ergens in het midden en wat betreft al-Andalus dichter bij de idealiserende kijk op de geschiedenis dan bij de revisionistische anti-islam geschiedschrijving. Een zuiver objectieve geschiedschrijving is onmogelijk, omdat men als mens nooit zuiver objectief naar het verleden kan kijken maar men kan wel trachten zo zuiver mogelijk het verleden te begrijpen uitgaande van verifieerbare historische feiten, de menselijke conditie en het gezonde verstand, zodat men de valkuil van een al te gekleurde visie op het verleden vermijdt of op zijn minst probeert die te vermijden.
Dit stukje zal een poging zijn een zwarte bladzijde in de geschiedenis van al-Andalus te beschrijven zonder te vervallen in een apologetische verhandeling of een revisionistische anti-islam beschrijving. Overigens is dit geen geschiedschrijving in de werkelijke zin van het woord maar meer een verhalende vorm van de gebeurtenissen, echter wel gebaseerd op historisch verifieerbare feiten. Wat niet wil zeggen dat de gebeurtenissen zoals ze hier vermeld worden ook zo hebben plaatsgevonden. Om dat te verifiëren moet men een tijdreis maken en zelfs dan blijft men zitten met de persoonlijke interpretatie factor. Om een titel van een boek aan te halen: ‘Geschiedschrijving in de twintigste eeuw. Discussie zonder eind.’
In deel twee:
De oorlogen tussen Berbers en Arabieren, de oorlogen tussen Berbers onderling, de oorlogen tussen Arabieren onderling en de oorlogen tussen moslims en christenen en hoe een joodse vluchteling tussendoor een machtige vizier, generaal, vertrouweling werd van een berberkoning en deelnam aan veel van deze oorlogen en voorkwam dat de Arabische bevolking van Ronda uitgemoord werd door zijn werkgever.
* Gedicht komt uit: The Dream of the Poem: Hebrew Poetry from Muslim and Christian Spain, 950–1492 translated, edited, and with an introduction by Peter Cole.
Mohammed Boubkari
Mohammed is: Een Man (althans als men dat woord slechts als geslacht opvat), een Moslim (in hart en nieren totaal, echter in daad maar mondjes maat), een Maliki (maar tot zijn schande moet hij bekennen al-Muwatta nog nooit gelezen te hebben), een Afrikaan, een Noord-Afrikaan, een Maghrebijn, een Berber/Amazigh, een Riffijn, een Ayzenay, een Aqarou3, een Arabier (in culturele zin), een Westerling, een Europeaan, een Nederlander, een Hollander, een Zuid-Hollander, een Leidenaar, een Voorschotenaar, een Vlietwijker.Lees andere stukken van
12 Reacties op "Een pogrom in al-Andalus"
Geschiedschrijving was niet voor niks vroeger mede een overheidstaak! Het beeld dat men bij het nageslacht nalaat is dermate belangrijk dat men dat niet aan wetenschappers wilde overlaten. Of dan tenminste wetenschappers die men ‘aan een lijntje’ had. Flavius Josephus is een goed voorbeeld. Belangrijk geschiedschrijver omdat hij in dienst van de Romeinse Keizer de verwoesting van de Joodse tempel heeft meegemaakt. Zijn relaas leest nu nog steeds als een spannende roman maar ook als een rechtvaardiging van het beleid van een brute dictatoriale romeinse bezettingsmacht en eigenlijk van wat we nu genocide noemen.
Leuk stuk!! Interessant!
Hoewel door veel mensen in het huidige klimaat als verwerpelijk politiek-correct aangemerkt, gaat er niets boven nuance in het beschrijven van de morele tegenpolen van het Goed en het Kwaad en alles daar tussenin, hetzij bij (verhalende) geschiedschrijving, hetzij bij actuele hete hangijzers.
Dus in ’t kort: hulde broertje!
met vriendelijkvredige groet,
Noureddine
@Mohammed
Je kan natuurlijk ook vervallen in een orientalistische kijk op de geschiedenis, zoals gebruikelijk in de westerse literatuur over de islam. Vooral wat betreft de islamitische wetenschap en haar invloed op de plaatselijke samenleving, wordt veelal onttrokken aan de geschiedschrijving of gebagetelliseerd.
Recent heb ik een boek gelezen getiteld “Great Arab conquest: How islam changed the world we live in.” Geschreven door een Briste professor, is dit toch wel één van de meest onderhoudende boeken en een breuk met de gebruikelijke geschiedschrijving.
Maar je hebt gelijk, een utopische idylle heeft nog nooit op de wereld bestaan, dus ook niet in het toenmalige andalusie.
Interessante prelude. Ga beslist het vervolg lezen :-)
Beste Ismael,
Oriëntalisme heeft bij veel moslims een slechte naam en dat is voor een deel terecht echter er is ook een kant van het oriëntalisme waar moslims veel aan te danken hebben, het bestuderen, ontdekken, bewaren van de Islamitische erfenis vooral die uit de premoderne tijd is iets dat veel moslims gemakshalve vergeten. Wij zijn wat dat betreft heel wat schatplichtig aan die oriëntalisten. De professor waar jij zo waarderend over spreekt is trouwens ook een oriëntalist ;) :
Hugh N. Kennedy MA, PhD (Cantab.) is Professor of Arabic in the Faculty of Languages and Cultures at School of Oriental and African Studies, London, formerly professor of history at University of St Andrews. Among his research topics is the History of the Islamic Middle East, Islamic Archaeology and Muslim Spain.
Met vriendelijke groeten,
Mohammed Boubkari
Beste Simon,
Niet altijd werd geschiedschrijving door mensen gedaan die macht naar de mond praten. De geschiedenis is vol van voorbeelden van geschiedschrijvers die onafhankelijk van de macht hun visie op het verleden of hun eigen tijd opschreven. Zoals altijd is die visie gekleurd maar veel geschiedschrijvers slagen er desondanks in een vorm van neutraliteit te vinden die recht doet aan degene over wie zij schrijven.
Van Flavius Josephus heb ik alleen: Het leven van Herodus de Grote gelezen wat een uittreksel is uit zijn werk: De geschiedenis van de Joden. Dus ik kan niet beoordelen of ik jouw oordeel over hem zou delen. Daarvoor heb ik te weinig van hem gelezen.
Met vriendelijke groeten,
Mohammed Boubkari
@Mohammed
Ik ben te weinig deskundig om daar een zeker oordeel over te vellen, maar wat ik wel weet is dat heel wat klassieke literatuur ingekleurd is geraakt door een kolonialistische apologie. Daarbij werden primaire bronnen nogal eens genegeerd of van een enge interpretatie voorzien.
Wat Hugh Kennedy juist in dat boek gedaan heeft, is zich basseren op de primaire bronnen. Hij vermeld zelf twee boeken waar hij zwaar op leunt:
History of the Prophets and Kings van ‘al Tabari.’
The Conquests of the Lands van ‘al Baladhuri.’
Voor iemand die zelf de Arabische taal niet machtig is, is het een verademing om te lezen hoe de Islam vanuit sociaal oogpunt zich destijds tussen de mensen nestelde. De kritische noten van Kennedy zijn respectvol, eerlijk en aannemelijk. Met orientalisme bedoel ik dus niet de vakgroep, maar de inhoud zoals Edward Said hem gebruikt, wat zoveel betekent als Eurocentrisme, dus met valse premissen andere beschavingen tekort doen. Zo ongeveer de walging die het lezen van een boek van Arabist Hans Jansen geheid bij je oproept.
Tenslotte denk ik dat het westen uiteindelijk meer te danken heeft gehad aan de islam dan andersom. De westerse wetenschap leunt immers net zo zwaar op de islamitische, als de islamitische gebouwd was op de Griekse beschaving.
aan Mohammed
Ik ben benieuwd naar het vervolg van je verhaal.
aan #4 Ismael
Ik heb “Great Arab Conquests” net vandaag uitgelezen. Inderdaad een schitterend boek! Ik heb eerder andere boeken van Kennedy gelezen, o.a. zijn “Muslim Spain and Portugal. A Political History of al Andalus”, goed, maar een beetje droog. Maar dit is in alle opzichten het beste boek dat ik van hem gelezen heb.
Met wat je verder zegt ben ik het niet eens:
“een orientalistische kijk op de geschiedenis, zoals gebruikelijk in de westerse literatuur over de islam. Vooral wat betreft de islamitische wetenschap en haar invloed op de plaatselijke samenleving, wordt veelal onttrokken aan de geschiedschrijving of gebagetelliseerd.”
Dit was waarschijnlijk wel zo tachtig of honderd jaar geleden, maar nu al lang niet meer. Er zijn gemakkelijk tientallen boeken te noemen over de geschiedenis van de Islamitische wereld, Arabisch, Turks of Perzisch, die op dezelfde manier geschreven zijn, deskundig, genuanceerd, met gebruik van oorspronkelijke bronnen, niet vanuit een Westers superioriteitsdenken, etc., etc. Ook veel goede serieuze boeken over Islamitische filosofie, over de historisch belangrijke bijdragen aan de exacte wetenschappen, over Moslimarchitectuur.
Het prachtige boek van Kennedy is dus geen “breuk met de gebruikelijke geschiedschrijving” maar maakt daar deel van uit.
aan #6 Mohammed
Met jou genuanceerde opmerking over “Orientalisme” ben ik het helemaal eens”.
Goed zo
Keek toevallig net iets op you tube over al andalus een lange docu inclusief een biografie van de profeet (die heb ik overgeslagen)… inderdaad ge-idealiseerd
toen ze begonnen over dat de neergang van het moslim gebied in spanje o.a. te wijten was aan de neergang van de mate hun Islamitisch zijn, o.a. wijn drinken EN soefisme (natuurlijk het is allemaal de schuld van de ‘soefies’!!! ???), begon ik nog meer te twijfelen over de objectiviteit bronnen en haakte ik helemaal af
Moest er wel om lachen zo dik dat het er bovenop lag en dat met mooie offici-ele voice overs!
Hoi Mohammed,
Mijn visie op Flavius Josephus is nogal tweeslachtig. Aan de ene kant een geweldige schrijver maar aan de andere kant werd hij in zijn eigen tijd al als een verrader gezien omdat hij – zelf van joodse afkomst – een visie had op de joodse opstand tegen de romeinen die nogal eenzijdig was (maar omdat hij in dienst was van de romeinse keizer is dat niet zo verbazingwekkend). Ik heb nog wel eens aan hem gedacht op momenten dat moslims hun geschiedschrijving mbt de joodse stammen die in opstand kwamen tegen de profeet Mohammed als DE waarheid presenteerden. Daarom ben ik blij met je stuk dat in ieder geval uitgaat van het besef dat geschiedschrijving altijd gekleurd is.
Groeten,
Simon
@ Mohammed,
Kijk echt uit naar het vervolg, deel twee.
Goed en zinvol om deze achtergronden op deze prettige manier te leren kennen.
MvG