Voorpagina Gastarbeiders, Islamic Finance

Islamic Finance overzicht 2009

, 8 januari 2010, 14 reacties

Nordien Chalhi is gastarbeider bij wijblijvenhier.nl

"Bent u ervan op de hoogte dat Fortis Nederland Bank, die 100% in handen is van de Nederlandse staat, aan Islamitisch bankieren doet en dat u hiermee de sharia ondersteunt met ons belastinggeld waarmee u de grondwettelijke scheiding tussen kerk en staat overtreedt?"

Dit had zomaar een typische Kamervraag van het afgelopen jaar kunnen zijn… en hierbij dan ook maar gelijk een suggestief antwoord: "Ja, en op de 2e vraag nee, want een scheiding tussen kerk en staat betekent niet een scheiding tussen religie en politiek. Het is crisis en sharia-compliant financiële producten doen het beter. Mocht het tot een rechtszaak komen, dan zien we dat met vertrouwen tegemoet aangezien in de VS bepaalde krachten geprobeerd hebben de overheid als eigenaar van AIG (dat o.a. aan "Islamitisch" verzekeren doet) aan te klagen en het is ze niet gelukt."

Hieronder volgen de belangrijkste ontwikkelingen van het afgelopen jaar omtrent "Islamitisch" financieren en een blik op de toekomst.

De Islamic finance industrie (alle activa is +/- €570 miljard waard) heeft relatief gezien minder last gehad van de wereldwijde financiële crisis. "Islamitische banken zijn stabiel", concludeert Moody´s. Het IMF sprak in oktober 2009 zelfs van een sterke opkomst. Dit was uiteraard allemaal voordat de recente sukuk- (beleggingsconstructies met kenmerken van een aandeel en een obligatie)perikelen in Dubai uitbraken, die in de media voor flink wat reputatieschade hebben gezorgd. Je zou denken dat het een GCC probleem is i.p.v. een Islamic finance probleem want in Maleisië gaat het nog steeds prima met sukuks. Overigens is met de financieringsvorm sukuk zelf niets mis. Echter, in 2007 is, via een gezaghebbende Islamitische jurist, gebleken dat 85% van alle sukuk-structuren in de praktijk niet Islamitisch is. De meeste huidige sukuks vormen dus toch de zwakste schakel in Islamic finance en nu ondervindt men in de branche wanprestaties en herstructureringen. Een oorzaak is dat er (overheids)garanties worden afgegeven waardoor ze risicovrij beoordeeld worden. Daarnaast horen sukuks "asset-backed" (AAOIFI 17) te zijn maar hebben financiële specialisten er "asset-based" van gemaakt. Hierdoor hebben klanten bij een faillissement geen direct recht op en geen bewijs van het eigendom van de activ,a want zij hebben alleen een beneficial right en geen legal right.

Dit soort zaken, die naderhand niet Islamitisch zijn gebleken, hebben dus eigenlijk voor wereldwijd paniek gezorgd toen een 3-jarige miljarden sukuk met garantie uit dec. 2006 in de afgelopen maand in Dubai afliep. Indien de structuur vooraf door juristen in de Islamitische wetgeving juist beoordeeld was, dan wist iedereen waar die aan toe was en dat er risico’s te verdelen waren. Overigens de truc van het behouden van volledig juridisch eigendom van een activa door 1 partij op 1 naam ben ik tijdens mijn scriptieonderzoek ook bij partnerschapfinancieringen in vastgoed in Engeland tegengekomen.

De hoogtepunten uit 2009.

  • Schotland zag de introductie van halal hypotheken en steeds meer institutionele beleggers, die tientallen miljoenen euro’s op een Islamitisch verantwoorde wijze beheren.
  • Steeds meer opleidingsinstituten bieden Masters in Islamic banking & finance aan: Reims Management School, Université Robert Schumann, Newcastle University, Henley Business School, University of Bangor, Durham University, Case Business School, University of Salford, Strasbourg Université.
  • De Islamitische Ontwikkelingsbank (IDB) heeft €693 miljoen weggegeven voor hongerbestrijding.
  • De Islamic bank of Britain verkoopt haar producten nu ook via onafhankelijke Britse financiële adviseurs en heeft een speciale website hiervoor opgericht.
  • Het afgelopen jaar sprak het Vaticaan verrassend over Islamic finance en groeide de interesse in Islamic finance in toenemende mate onder Nederlandse academici: ‘Islamitisch bankieren is de toekomst, waar het doel niet is om van geld geld te maken. Daar is het fout gegaan bij de huidige banken.’ Aldus prof. Paul de Blot (Nyenrode Business School). Prof Jaap Spronk (Rotterdam School of Management) voorziet een mooie toekomst voor het islamitisch bankieren. "Dit is een markt met veel potentieel. Nu is Nederland nog niet rijp, maar dat komt snel. En dan zijn wij er klaar voor." In de Financial Times pleitte topeconoom Prof. Willem Buiter (London School of Economics) voor Islamitische financiële principes in de bankwereld met echte risico- ,winst- en verliesdeling. Dr. Natalie Schoon heeft een handig boek in het Engels geschreven voor de praktijk. De principes en de praktijk van Islamitisch financieren komen aan bod in een nieuw boek over Islamic finance van emeritus Prof. Hans Visser en tot slot heeft emeritus Prof. Willem Wolters het eerste boek in het Nederlands over Islamitisch financieren op z’n naam staan.
  • De Engelse Belastingwetgeving is in 2009 opnieuw gewijzigd maar nu voor een kostenefficiëntere introductie van sukuks.
  • Fortis Bank Nederland heeft €35 miljoen plus haar wereldwijde netwerk en technische kennis geïnvesteerd in een sharia-compliant fonds ter financiering van schepen.
  • In juni is er een groot CSR Onderzoek bij Islamitische financiële instellingen verricht en onderzocht of deze in overeenstemming zijn met het ultieme doel van de Islamitische wetgeving: rechtvaardigheid en welzijn voor elk individu. Wel jammer dat de resultaten nog niet zijn gepubliceerd.
  • Hoe bepaal je of een bank winst maakt? Hoe bepaal je de bezittingen of de waarde van een bank? Hoe zit dat met een Islamitische bank? Voor wat betreft de boekhouding heeft IASB (IFRS) toenadering gezocht tot de Islamitische regels rondom de verslaggeving van Islamitische financiële instellingen (zakat bijdrage enz.) om de verschillen te verkleinen.

De dieptepunten uit 2009.

  • Er is een verboden manier van handelen boven water gekomen bij 2 medewerkers van Dubai Islamic bank. O.a. de Saudi Hollandi bank is hierdoor geflest voor €83 miljoen. Hierbij nog een andere fraudezaak, dit keer in Abu Dhabi.
  • Bank of Ireland (van marktleider Al Buraq) heeft zich recent teruggetrokken uit de Islamitische hypotheken markt in Engeland i.v.m. een nieuw gekozen strategie dankzij de huidige financiële crisis.
  • Na 1 jaar heeft Salaam Halal Insurance uit Engeland de deur gesloten voor nieuwe klanten.
  • GROOTSTE DIEPTEPUNT: Het ontbreken van een plan tot samenwerking en dus het falen van alle Islamic finance betrokkenen wereldwijd (ook de IDB) om vooral in de periode vòòr de G20 bijeenkomst in London in April 2009 het goede van het "Islamitische" financiële systeem (bijv: verantwoorde risico’s, ethische investeringen, geen extreme bonussen, geen flash trading, geen short selling, minder virtuele transacties, verplichte financiële bijdrage voor de armen enz..) ter implementatie te presenteren aan de wereld. Op een moment dat ons huidig financiële bankiersysteem, dat gebaseerd is op financieel kapitalisme i.p.v. handelskapitalisme haar financiële instabiliteit weer eens liet zien en dit keer globaal (waarbij banken zijn geholpen voor ruim €1946 miljard). Wist je overigens dat de wereld 124 financiële crisissen de afgelopen 37 jaar heeft gehad? (bron: IMF,2008:7)… dat voelt niet echt veilig aan hè terwijl deze risico’s zelf in het systeem ontwikkeld zijn (het zijn geen natuurlijke risico’s). Over hoeveel jaar zal de volgende crisis plaatsvinden?

Vooruitblik toekomst van Islamic finance

  • GROEI: directeuren voorspellen 10-20% groei in de komende 3 jaar.
  • GROEIMARKTEN: China (incl. Takaful. ), India, Noord-Amerika, Australië.
  • DIGITALISERING: doordat in Europa en de VS een internetverbinding bijna geen luxe meer is en hiermee veel mensen uit diverse gebieden gemakkelijk bereikt kunnen worden, is de toekomstverwachting van BCG dat Islamitische banken meer en meer online activiteiten gaan aanbieden voor ‘Westerse’ uitbreiding. En je hebt het mis als je denkt dat alleen moslims klant worden. Hier kan je al direct online ‘Islamitisch’ beleggen als consument.
  • FRANKRIJK: dankzij het leiderschap v/d Franse minister van Financiën (Christine Lagarde) kon het MKB sukuks uitgeven én zou er in 2010 een Islamitische bank in Frankrijk geopend worden. Echter, al haar inspanningen zijn tegengehouden door het Constitutionele Hof, niet op basis van de inhoud maar op basis van het gevolgde proces… Laat zij het hierbij zitten of niet?
  • STANDAARDISERING: Er zal gewerkt worden aan wereldwijde standaardisering en regulering voor het interpreteren van Islamitisch financiële wetgeving. De Wereldbank gaat hierin meehelpen. Dr. Abbas Mirakhor (ex IMF) spreekt over 1 financiële sharia autoriteit.
  • SAMENVOEGINGEN: Iqbal khan (ex-ceo HSBC AMANAH) voorziet (int.)fusies van aanbieders uit verschillende kernmarkten omdat de industrie te gefragmenteerd is, volgens hem.
  • TAKAFUL: gaat groeien als kool en meer gevestigde verzekeringsmaatschappijen stappen in ‘Islamitisch’ verzekeren. Accountantsbureau BDO verwacht dat TAKAFUL, overigens na ISLAMITISCH BANKIEREN VOOR PARTICULIEREN, wereldwijd de 2e ‘goudmijn’ zal zijn voor IF aanbieders.
  • INVESTERINGEN SPREIDEN: Islamitische investeringsbanken zullen hun geld meer elders moeten investeren dan alleen in grondstoffen of vastgoed om risico’s te spreiden.
  • MEER SUKUK PROBLEMEN: Meer bedrijven (Tesco,Toyota,GE) en overheden (Zuid Korea, Thailand, Frankrijk, Engeland) zijn geïnteresseerd in het uitvaardigen van (nog) een sukuk. Dus er zullen meer sukuk problemen volgen dankzij het huidige klimaat van overwegend obligatie-imitaties. Juristen in de Islamitische wetgeving zullen dus met oplossingen moeten komen.
  • MEER (ISLAMITISCHE JURIDISCHE) DEBAT: Men zal blijven discussiëren over bijvoorbeeld: de toelaatbaarheid van financiële producten, over of Islamitisch banken in de praktijk wel eerlijk volgens de Islamitisch economische principes werken of over hoe er met gelden uit een verkoopovereenkomst met uitgestelde betaling moet worden omgegaan. Kan dit geld sharia technisch gebruikt worden door een andere ‘Islamitische’ bank ten aanzien van het verbod op handelen in schulden? (interbancaire geldmarkt) Het is in ieder geval te hopen dat er een ‘back to basics’ trend komt met focus op particulieren en producten met echte risicodeling en een directe link met activa. En waar zo veel mogelijk sociaal maatschappelijk gefinancieerd wordt.

Naar aanleiding van e-mails die ik ontvang, vermoed ik dat in de toekomst steeds meer Nederlandse studenten hun afstudeeronderzoek willen wijden aan Islamitisch bankieren & financieren. Een goede ontwikkeling. Ik heb een hoop informatie die ik kan delen, dus studenten met interesse kunnen mij mailen via de Islamic finance startpagina.

Een goed & gezond 2010 met vertrouwen in elkaar toegewenst!

NB: In Duitsland gaat men dit jaar van start met ‘Islamitisch’ bankieren (dus het delen in de winst en verlies v/d bank waarbij geld wordt gebruikt voor antivirtuele Islamitisch toegestane investeringen). Binnenkort geopend: Kuwait Turkish Participation Bank, de eerste ‘Islamitische’ bank in euro’s in SEPA gebied.

Nordien Chalhi is oprichter van de portal Islamic-finance.startpagina.nl. Hij heeft recent een MA Islamic banking, Finance and Management afgerond in Engeland. Hij volgt het Islamic finance nieuws op de voet en publiceert de interessantste artikelen in z’n wekelijkse Islamic finance nieuwsbrief

Nordien Chalhi is voorzitter van Stichting Onderzoekscentrum Rentevrije Financiële Dienstverlening. ORFD houdt zich bezig met eigen onderzoek, voorlichting en ondersteuning van onderzoekers, academici & studenten en is actief met de ontwikkeling van rentevrije financiële producten en diensten door samen te werken met diverse maatschappelijk verantwoorde organisaties.

Lees andere stukken van