Voorpagina Geschiedenis, Maatschappelijk

Kristallnacht- 9 november 1938

Soms kom je als kind woorden tegen die schitteren van schoonheid. Als je er later achter komt wat er achter dat prachtige woord voor gruweldaden schuil gaat, schrik je. Je kunt dan moeite hebben om de emoties bij de vorm en inhoud van dat woord op een rijtje te hebben. Ik was een jaar of 14 toen ik bij een bijzondere geschiedenisleraar in de klas zat – hij was harleyrijder, ontzettend dik, had slechts een modicum aan respect voor wie dan ook, en provoceerde waar hij de kans kreeg  (en het liefst zo veel mogelijk mensen). Daarnaast was het een bijzonder hartelijke gozer die leerlingen hielp waar hij kon – ze soms zelfs tijdelijk onderdak bood of bemiddelde bij ouders of schoolleiding als er iets mis ging. Hij leerde mij ook de waarde van geschiedenis.

Het woord dat ik bij hem leerde was ‘Kristallnacht’.

Onder de pure poëzie van dit woord gaat een horror, waanzin en wanhoop schuil die slechts moeilijk te bevatten is. Wat de mensheid die nacht beleefde, is rationeel misschien te duiden, maar emotioneel onvoorstelbaar. Voor de mensen onder ons die geen idee hebben waar dit over gaat: Joseph Goebbels was een soort propagandaminister in Naziduitsland. Met zijn pseudowetenschappelijke hersenspinsels van übermensch en untermensch, dirigeerde hij op een nacht grote groepen mensen de Joodse wijken in om deze te terroriseren.

In deze nacht van 9 november 1938 (nu 70 jaar geleden) werden winkels geplunderd, mensen vermoord en opgejaagd, zelfs ziekenhuizen, begraafplaatsen en synagogen bleven niet gespaard. Ze werden in brand gestoken en met de grond gelijk gemaakt. ‘Kristallnacht’ verwijst dan ook naar de gruwelpoëzie van de grote massa glasscherven in het licht van olielampen en de maan. Die nacht werd in eerste instantie door de Nazi’s als een spontane volksopstand beschreven, maar in feite was men al jaren bezig met de zorgvuldige opbouw van deze uitbarsting van haat. Ook in Nederland en andere Europese landen vond deze opbouw plaats. 

Het begint zoals altijd in de geschiedenis van de mens met het beperken van rechten van de Ander, de Minderheid, de Laatstgekomene, de Andersuitziende. Het begint met ongepaste grappen, met een bureaucratische uitsluiting en duiding (een ster, een driehoek, een vermelding in je paspoort of een lijst, een registratie). Dan volgen er uiteraard boekverbrandingen, verborgen hatelijkheden, openlijke hatelijkheden, spotprenten, zondebokkerij – enfin, het patroon moge duidelijk zijn.

Het kan, op zijn zachtst gezegd, geen kwaad om stil te staan bij dit soort historische gebeurtenissen en je de vraag te stellen: hoe kunnen we elke keer weer zeggen "dit nooit meer", als er alleen al in de laatste 20 jaar de gruweldaden in Rwanda, Joegoslavië en Congo hebben gehad?

We hebben echter geen keus. We moeten elke keer weer zeggen: "dit nooit meer". Nooit meer een Kristallnacht, nooit meer een vervolging van buren, medemensen en de Ander. Koppig dienen we de menselijke aard te bestrijden, te hervormen, de eigen ‘nafs’ te kneden tot goedheid. Als je hierbij wat hulp nodig hebt, kom dan naar een van de herdenkingen van de Kristallnacht (bijvoorbeeld in Amsterdam zondag om 19.30 of op maandag om 16.00 op het Oosterspoorplein.)

Moge Allah swt ons allen leiden op het pad van vrede en goedheid. Amien.

In het jaar dat Elvis stierf, werd Noureddine geboren. Op zijn negende kreeg hij een skateboard. Op zijn 20ste werd hij in Schotland verliefd op boeken. Op zijn 27ste werd hij moslim en vond hij zijn draai. Hij werkt in de gehandicaptenzorg en denkt soms dat hij bijna Arabisch kan lezen maar vraagt dan toch om een klinker. Hij jat de beste grappen van de missus, steun en toeverlaat sinds 2006. Af en toe vertaalt hij wat poëzie omdat het leven dan gewoon beter is.

Lees andere stukken van