Voorpagina Politiek

VVD misbruikt religie dl. 2

Lees hier deel 1.

In het nieuwe beginselprogramma van de VVD is weer een verwijzing opgenomen naar de joods-christelijke traditie van Nederland. Daarmee neemt de partij afstand van de eigen liberale beginselen. In het programma staat nu letterlijk: „De Nederlandse samenleving vindt haar oorsprong in de joods-christelijke traditie, het humanisme en de Verlichting.” De algemene vergadering van de VVD ging zaterdag akkoord met de verwijzing in het nieuwe beginselprogramma dat geschreven is door partijleider Rutte.

Rutte geeft twee redenen voor de verwijzing: 
1. De erkenning van de oorsprong van onze beschaving; 
2. Afstand nemen van cultuurrelativisme. 
Bij bovenstaande punten lijken mij enkele kritische kanttekeningen op hun plaats.

2. Afstand nemen van cultuurrelativisme

Als tweede punt zegt Rutte afstand te doen van het cultuurrelativisme. De grote vraag is wat bij inlevering van cultuurrelativisme het wisselgeld is. Is de VVD dan een voorstander van cultuurabsolutisme of is de VVD een neoconservatieve partij geworden? Zijn het jodendom, christendom en het humanisme statisch en superieur aan de islam, het hindoeisme, het boedhisme, het confucianisme en taoisme? Kan een niet-liberale stroming wel de oorsprong zijn van het liberalisme?

Zo ja zijn de waarden die de VVD waardeert in de Bijbel dan niet in de islam of het hindoeisme te vinden? Hoe moet je je als taoistische, boedhistische, of moslim VVD’er voelen met deze selectieve en dogmatische visie op religie van de VVD?

Islamofobie?

Het lijkt erop dat Marc Rutte een andere motivatie heeft voor de verwijzing naar religies in het liberale programma: angst voor de islam, oftewel islamofobie. Een van de redenen om ernaar te verwijzen, is volgens de VVD-fractievoorzitter in de Tweede Kamer de notie van vergeving in de christelijke traditie: „Dat is bijvoorbeeld bij de islam niet het geval.” Aha, Bingo! De vergevingsgezinde Rutte is bang voor enge moslims die niet weten wat vergeven is. Als moslims die notie niet kennen is de angst van Rutte terecht.

Het is dan wel vreemd dat Rutte tegen het generaal pardon voor illegale landgenoten was. Wie moet nu bang zijn voor wie? Rutte volgt in deze de mythe die door christelijke apologisten is bedacht als argument tegen de islam: "de islam erkent niet dat God is gestorven voor onze zondes en daarom kennen zij God’s genade niet. De God in de Koran is slechts een herhaling van de genadeloze God van het Oude Testament."

Stel nu dat de islam de notie van vergeving inderdaad niet kent of erkent, omdat ze de boodschap van het Nieuwe Testament niet omaramen en niet uit een traditie voortkomen waarin de christelijke vergevingsgezindheid cultureel is verankerd. Stel dat dat juiste is, geldt dat dan ook niet voor het jodendom? Is het niet zo dat volgens orthodoxe chistenen het nieuwe testament kwam omdat joden de notie van vergeving niet kenden?

Het is wel grappig hoe de één soms een verwrongen beeld ontwikkelt over de ander. Volgens veel moslims is vergevingsgezindheid juist centraal aan de islam. God staat centraal in de Koran en wordt daarin vaak de Barmhartige genoemd. In een overlevering wordt gezegd dat God aan zichzelf Barmhartigheid voorschreef en dat Zijn genade over zijn Toorn zal zegevieren. Volgens een andere overlevering zegt de Profeet dat een moeder minder moeite zal hebben om haar kind in het vuur te gooien dan God bij het straffen van Zijn dienaren.

Verder wordt de Profeet omschreven als een barmhartig persoon die vriendschappen met mensen van allerlei stammen en religies sloot. Toen de Profeet de hijra (vlucht/migratie) van Mekka naar Medina deed en hij achtervolgd werd door Mekkanen die hem wilde vermoorden, vertrouwde hij op God en op een polytheistische gids.

En ander voorbeeld van barmhartigheid ten opzichte van andersgelovigen is zijn oom en vertrouweling Abu Taleb. Deze had dezelfde polytheistische religie als de aartsvijanden maar dat was nimmer een reden om de vriendschap te verbreken tot aan zijn dood.

Er is ook een overlevering die zegt dat een joodse buurman van de Profeet elke dag zijn huisvuil voor het huis van de Profeet deponeerde en de Profeet daar nimmer aanstoot aan nam. Toen de joodse buurman een dag ziek was en er dus geen huisvuil voor het huis van de Profeet was, maakte de Profeet zich zorgen. Hij bracht hem toen een ziekenbezoek. De joodse buurman kon het niet geloven. Een ziekenbezoek van de Profeet was het laatste wat hij verwachtte!

Volgens een andere overlevering stond de Profeet op toen een joodse begravenisstoet langs kwam. Toen de metgezellen van de Profeet zeiden dat het (slechts) een jood is, zei de Profeet: "is hij dan geen (menselijke) ziel?"

Volgens weer een andere overlevering werd de Profeet vernederd en gestenigd nadat hij de stad Ta’if bezocht. Toen later de aartsengel Jibriel (Gabriel) de Profeet toestemming vroeg dat volk te vernietigen, zei de Profeet dat hij ze moest vergeven omdat ze niet weten wat ze doen, en vroeg hen te sparen omdat er misschien uit hun nakomelingen wel rechtschapen mensen zouden voortkomen.

En zo zijn er vele overleveringen en passages in de Koran te vinden die vergevingsgezindheid benadrukken. En dat geldt ook voor andere universele waarden die niet alleen in de joods, christelijke of islamitische religie te vinden zijn maar ook bij andere religies.

Rutte baseert zich op een ‘onderbuikbeeld’ van de islam. Zoals ook sommige moslims een verwrongen beeld hebben van het christendom. Hun logica werkt als volgt en is gebaseerd op dezelfde principes als die van de ’tegenparij’: selectief lezen en de onderbuik als maatstaf voor interpretaties nemen.

Volgens sommige moslims kent het christendom de notie van vergeving niet omdat God volgens de Bijbel helemaal niet kon vergeven. In plaats daarvan wreekt de bloeddorstige Bijbelse God zich immers op een onschuldige man in het Nieuwe Testament. Het principe van de andere wang keren, wordt daarom niet vaak door christenen toegepast. Integendeel, de zwaar christelijke president Bush keerde niet zijn andere wang na 9/11. In plaats daarvan wreekte hij zich evenals zijn God op vele onschuldige mensen.

Joost mag mij vertellen wat zulke theologische (mis-)interpretaties, namelijk dat een wereldreligie de notie van vergeving niet zou kennen, in een liberaal beginselprogramma te zoeken hebben.

Wij-zij verankering?

De VVD verwijzing naar bepaalde religies in het beginselprogramma heeft implicaties. Zij verankert hiermee ook het wij-zij denken in het programma en gaat daarmee in tegen de essentie van het liberale gedachtengoed. Dat is ook de kritiek van Pechtold (D66) op de huidige VVD-koers. Over wat de essentie van het liberalisme precies is, lopen de meningen klaarblijkelijk uiteen. Liberalen zijn met hun meningsverschillen en interpretatieverschillen net gelovige joden, christenen, moslims en andere schepsels…

De erkenning dat de islam gelijkwaardig is aan alle andere religies wordt naar mijn inziens echter niet bewerkstelligd door een cosmetische ingreep, zoals het toevoegen van ‘islamitische’ aan ‘joods-christelijke humanistische beschaving’ (zoals ex-minister Ella Vogelaar een tijdje geleden voorstelde). Met dergelijke terminologie worden immers nog steeds een hoop andere mensen uitgesloten. Alsof hindoe’s, boedhisten, marxisten en andere ‘isten’ of ‘non-isten’ geen deel uitmaken van ons en geen bijdragen zouden (kunnen) leveren aan onze beschaving…

Kamel Essabane is het stilste jongetje van de klas dat toch begon te praten en zijn klasgenoten soms hard aan het lachen wist te maken. Hij overwon zijn angsten en maakte van praten voor groepen zijn beroep. Doordeweeks loopt hij met de pet op van docent islamitische godsdienst rond op een hogeschool en voorziet hij tevens diverse scholen van advies als onderwijsbegeleider identiteit en levensbeschouwing. Ook vertelt hij soms filosofische verhalen aan het Fahm Instituut. Af en toe plaatst hij vanachter zijn laptop in alle stilte een ernstige tekst op het net. Misschien dat iemand het leest.

Lees andere stukken van Kamel