Deel 3: Scheppende evolutie. Lees hier dl. 1 en dl.2.
“The Bible shows the way to go to heaven, not the way the heavens go.” – Galileo Galilei
“The understood symbol is worth infinitely more than the misunderstood fact.” – Frithjof Schuon
200 jaren en enkele dagen geleden werd een genie, genaamd Charles Darwin geboren die de grondvesten van de Kerk zo’n 150 jaar geleden deed schudden. Nog steeds is zijn evolutietheorie controversieel bij vooral religieuze mensen. Het dillema kan als volgt worden geformuleerd: is de mens een omhoog gevallen aap of een uit de hemel gevallen ziel? In dit deel en het volgende (het plan was 3 delen maar onvoorzien komt er nog een dl. 4!) wil ik ingaan op ‘scheppende evolutie’.
Evolutie & de Koran
Er zijn verschillende antwoorden vanuit islamitische hoek gekomen op Darwins evolutietheorie. Een mooi overzicht is hier te lezen. Maurice Bucaille schreef een interessant boek ‘Origin of man’ (dat gratis te lezen is,) waarin hij beargumenteert dat de Koran zowel creationistisch als evolutionair geïnterpreteerd kan worden en dat een evolutionaire interpretatie van de Koran makkelijker is dan bij de Bijbel.
Waarom Creationisme ‘hot’ is bij moslims
Bij moslims is de dominante positie in het evolutiedebat die van het Creationisme. Daar kan ik twee redenen voor bedenken. Allereerst domineert momenteel een platte, letterlijke lezing van de Koran en is een esoterische, diepzinnige lezing van de Koran naar de achtergrond geraakt. Het soefisme dat eeuwenlang een onderdeel van ‘mainstream islam’ was – veel orthodoxe theologen waren aanhangers van het soefisme – werd om verschillende redenen weggedrukt naar de periferie.
Het kolonialisme en modernisme hebben ertoe geleid dat traditionele metafysica verdween, zonder dat daar een alternatieve metafysica voor kwam. Fundamentalisme ontstaat als reactie op moderniteit en neemt onbewust en onbedoeld in die reactie de methodes en metafysica van de moderniteit over. Een bepalend idee was dat religieuze claims aan de wetenschappelijke toetsteen moesten voldoen: teksten moesten letterlijk en logisch getoetst worden aan de fysieke werkelijkheid. De mythe die voor de traditionele mens een diepzinnige betekenis en waarde had, kreeg de negatieve moderne betekenis van fabeltje.
Een tweede reden is het werk van Creationisten die naar mijn mening zijn getrapt in de valstrikken van wetenschapsfundamentalisten. Die laatsten beweren dat ontdekkingen in de wetenschap de fundamenten van religie hebben weerlegd. Creationisten zeggen dat de wetenschap religie juist bevestigt en beseffen niet dat ze daarmee een metafysisch naturalisme bevestigen. De laatste jaren is vooral het werk van de Turkse Harun Yahya erg populair dankzij zijn PR-campagne waar veel geld en energie in wordt gestoken. De evolutietheorie zorgde in de islamitische wereld over het algemeen niet voor veel opschudding. Een uitzondering was Turkije omdat het daar een politiek issue was geworden, toen fundamentalistische secularisten (Kemalisten) het gingen gebruiken om religie te bestrijden. Het is daarom niet toevallig dat een Harun Yahya als reactie hierop in Turkije is opgestaan.
Aap of Adam?
De kritieken die Creationisten en Intelligent Design geven op de evolutietheorie zijn in deel 2 behandeld. Ze waren gebaseerd op: 1. Het mechanisme; 2. Het fossielenbestand. Wat betreft het tweede punt heeft een creationist vooral problemen met fossielen die worden gebruikt om een link tussen een aapachtige en de mens aan te tonen.
Sommige moslim evolutionisten interpreteren het scheppingsverhaal niet letterlijk. Deze moslims interpreteren het drama van Adam en Eva als symbool voor de relatie tussen mens en God. Adam zou symbool staan voor het menselijk ras. Andere moslim evolutionisten geloven wel dat Adam heeft bestaan en via een evolutionair proces is geschapen, maar benadrukken dat de Koran alleen de begin- en eind toestand van dit evolutionaire proces noemt, om het mysterieuze, wonderlijke van het proces te benadrukken. De Ahmediya beweging bijvoorbeeld zegt expliciet dat Adam niet de eerste mens was, maar afstamde van oermensen en holbewoners. De volgende Koranverzen (tekenen) kunnen geinterpreteerd worden als bevestiging van Darwin’s evolutietheorie.
21:30 ‘We got every living thing out of water. Will they then not believe?
23:12 We created the human being from an extract of clay.
71:14 He is the One who created you in stages.’
Deze evolutionaire interpretatie wordt door de meeste moslims echter niet gedeeld. Eigenaardig is dat dezelfde moslims vaak geen problemen hebben met een niet-letterlijke lezing van andere Verzen, die als ‘wetenschappelijk bewijs’ voor de Koran gebruikt worden. Zo geloven ze in een geleidelijke schepping van het Universum en interpreteren ‘6 dagen’ als ‘6 perioden’.
De reden van deze inconsistentie blijft voor mij een raadsel. Is het idee van afstamming van een aapachtige misschien weerzinwekkender of moeilijker te accepteren dan het afstammen van een stukje klei? Of zou een geleidelijke schepping van de mens minder wonderbaarlijk zijn? De Koran zegt nu juist (retorisch) dat de schepping van het Universum wonderbaarlijker is dan die van de mens!
‘Are ye harder to create or the heaven that He has built? He raised its height and fashioned it; and made its night to cover it, and brought forth its noonday light; and the earth after that He did stretch out. He brings forth from it its water and its pasture. And the mountains He did firmly set, a provision for you and for your cattle.’ (79:27-33)
Ontwerp of een blind mechanisme?
Maar hoe zit het met het scheppingsproces? De Koran zegt dat God uit Wijsheid de mens schiep met een duidelijk doel. Darwins evolutietheorie zegt dat de evolutie niet gestuurd wordt door een hogere macht of plan, maar een blind selectieproces zonder voorafgesteld ontwerp of doel. Aan de andere kant kan niets zich ontwikkelen waar het niet vooraf de potentie voor had. Een appelboom kan allen bestaan omdat de aarde en het zaadje de potentie hadden om een appelboom voort te brengen.
In deel 2 had ik reeds aangegeven niet onder de indruk te zijn van de Intelligent design beweging, die beweert wetenschappelijk te kunnen onderscheiden wat wel en niet ontworpen is in de natuur. Het aantonen van ontwerp met referentie naar het bovennatuurlijke valt buiten het veld van de wetenschap. Wat volgens mij veel mensen in het debat ontgaat, is dat wetenschap en religie twee verschillende methoden hanteren om twee verschillende typen waarheiden te ontdekken: feiten en symbolen.
Feiten en Symbolen
“The understood symbol is worth infinitely more than the misunderstood fact.” – Frithjof Schuon
Terwijl de Dawkins en de Harun Yahya’s geloven dat religie en wetenschap dezelfde waarheidsclaim hebben, zie ik dat anders. Het is waar dat beiden hetzelfde ‘boek’ lezen: het boek van het Universum. De religieuze methode en wetenschappelijke methoden zijn echter twee verschillende manieren om het Universum te interpreteren. De wetenschappelijke methode heeft het methodologisch naturalisme als filosofie. De belangrijkste verschillen met de religieuze methode zijn de kwantificeerbaarheid en gefragmenteerde/atomistische houding van wetenschap.
"There is no such thing as philosophy-free science; there is only science whose philosophical baggage is taken on board without examination." — Daniel Dennet
De wetenschap werkt met een platte metafysica. Het poogt door middel van analyse een verklaring te geven voor de dingen door de eigenschappen van kleinere deeltjes en krachten te ontdekken. Het geheel wordt verklaard door middel van de delen, het grote door het kleine, het hogere door het lagere. Processen op macro-niveau voltrekken zich omdat er processen op microniveau zijn. Echter, het geheel is meer dan de som der delen. Het kleinere kan wel veel verklaren van wat er op macro-niveau gebeurt, maar niet alles, omdat er op macro-niveau bijkomende eigenschappen, wetten en fenomenen ontstaan.
Bij een H2O-molecuul kan je op moleculair niveau niet voorspellen dat water nat aan zal voelen. Bij een analyse van de fundamentele wetten van Newton is niet af te leiden dat in de biologie de wetten van natuurlijke selectie zullen spelen. En uit de natuurlijke selectie valt niet af te leiden dat er wezens met een hoog bewustzijn ontstaan die de wetten van de evolutietheorie zullen ontdekken.
Religie, en de islam in het bijzonder, wijst de mens op een kwalitatieve en holistische manier van naar het Universum kijken. De tekenen (ayat) van God zijn overal. Vanuit het islamitische perspectief begint alles bij de Eenheid, het Absolute, Allah. De delen worden door het Geheel verklaard, het lagere wordt verklaard door het hogere, het kleinere door het grotere. Het Universum is met Zijn Woord geschapen naar de Waarheid. Gods Wijsheid (en niet ‘het overleven van de best aangepaste’) verklaart vanuit islamitisch metafysisch perspectief waarom de dingen zijn zoals ze zijn. Wetenschap heeft als doel feiten naar boven te halen, door te abstraheren en het ene feit aan het andere te relateren. Het is als een toren van Babel, die op relatief stabiele grond is gefundeerd maar nimmer de hemel, het Absolute, kan bereiken.
Aan de andere kant is het relatieve relatief aan het Absolute. Alles in de wereld is een manifestatie van het Absolute. De tekenen in de wereld zijn er voor mensen die inzicht hebben. Vanuit een spiritueel/religieus perspectief kijkt men naar de wereld vanuit een ‘top-down’ perspectief. Het wetenschappelijk perspectief is ‘bottom-up’.
Wetenschap, religie en filosofie
“The Bible shows the way to go to heaven, not the way the heavens go.” – Galileo Galilei
De Bijbel is geen wetenschappelijk boek. Hetzelfde kan gezegd worden over de Koran. Religie heeft een andere insteek dan de wetenschap. De bovenstaande drie onderzoeksgebieden hebben alle drie een aparte insteek bij vragen over de werkelijkheid. De wetenschap geeft het antwoord op de ‘hoe?’-vraag, filosofie geeft het antwoord op de ‘waarom?`-vraag en de religie geeft het antwoord op de ‘waartoe?’- vraag. De wetenschap legt nadruk op de feiten, de filosofie op betekenissen en religie op waarden en zingeving. De taal van de wetenschap is die van de wiskunde, die van filosofie is de logica en die van religie is symboliek. Een symbool of teken (ayah) verwijst naar een waarheid die niet te beschrijven is in woorden, maar daarentegen wel intuïtief op een directe manier begrepen wordt bij het aanschouwen van het symbool.
‘Wij zullen onze tekenen laten zien – tot aan de verste horizon en in henzelf…totdat hen duidelijk wordt dat dit waarachtig is…’ (41:53)
Filosofie is de bindende kracht tussen wetenschap en religie. De wetenschap ontdekt feiten, de filosofie interpreteert en onderzoekt verschillende betekenissen en de religie geeft aan welke betekenissen van feiten waardevol zijn. The Centre for Integral Science heeft een goede website met artikelen van wetenschappers die een interessante poging doen om het wetenschappelijke en spiritueel wereldbeeld te verenigen.
"Religion without science is blind and science without religion is lame" – Albert Einstein
Lees ook:
Lees ook:
– Deel 1: Het valse dillema: God of Darwin?
– Deel 2: naturalistische evolutie
– Deel 4: Evolutie als teken van God.
Kamel Essabane
Kamel Essabane is het stilste jongetje van de klas dat toch begon te praten en zijn klasgenoten soms hard aan het lachen wist te maken. Hij overwon zijn angsten en maakte van praten voor groepen zijn beroep. Doordeweeks loopt hij met de pet op van docent islamitische godsdienst rond op een hogeschool en voorziet hij tevens diverse scholen van advies als onderwijsbegeleider identiteit en levensbeschouwing. Ook vertelt hij soms filosofische verhalen aan het Fahm Instituut. Af en toe plaatst hij vanachter zijn laptop in alle stilte een ernstige tekst op het net. Misschien dat iemand het leest.Lees andere stukken van Kamel
26 Reacties op "Evolutie & devolutie – dl.3"
#Kamal “Vanuit een spiritueel/religieus perspectief kijkt men naar de wereld vanuit een ”˜top-down’ perspectief. Het wetenschappelijk perspectief is ‘bottom-up'”.
Deze bewering en andere generalisaties in je verhaal zijn zo makkelijk onderuit te halen. Tot de grootste dichters uit de nederlandse geschiedenis behoort J.H. Leopold die het volgende schreef (overigens geinspireerd door arabische dichters):
[i]Des waterdruppels helderte doorturend
besefte ik den wereldoceaan
en zonnestofjes in hun spel beglurend
heb ik het wezen van de zon verstaan[/i]
Duidelijk bottom-up.
O ja en DNA vormt steeds meer de richtlijn om achteraf de koers van de ontwikkeling van de schepping vast te stellen.
Het steeds willen lezen in een Koran wat er echt niet staat scheidt de niet-moslim van de moslim dus in die discussie meng ik mij maar niet.
“Bij een H2O-molecuul kan je op moleculair niveau niet voorspellen dat water nat aan zal voelen. Bij een analyse van de fundamentele wetten van Newton is niet af te leiden dat in de biologie de wetten van natuurlijke selectie zullen spelen. En uit de natuurlijke selectie valt niet af te leiden dat er wezens met een hoog bewustzijn ontstaan die de wetten van de evolutietheorie zullen ontdekken.”
Maar het gedrag van ‘hogere’ systemen wordt wel degelijk bepaald door de eigenschappen van de ‘lagere’. Weliswaar is het om praktische redenen niet mogelijk om uit de drie wetten van Newton of de quantummechanica het gedrag van miljarden en miljarden deeltjes te beschrijven (alhoewel de statistische mechanica dus eigenlijk een goed voorbeeld is van dat dit wel kan), maar daar is zij ook niet primair voor ontworpen. Het hele idee van een model is namelijk dat we het behapbaar kunnen maken en ermee kunnen werken: het macrogedrag van moleculen wordt weliswaar veroorzaakt door de fundamentele wetten, maar we hoeven die om praktische redenen niet te gebruiken om kwalitatief over dat systeem te kunnen praten. Dat ze wél af te leiden zijn lijkt me evident: de chemie rust hevig op de quantummechanica, organische chemie (organismen) hevig op chemie, etc. Onderling zijn ze dus consistent (in de fysica is het zelfs zo formeel dat elk ‘lager’ en ‘hoger’ systeem compatibel moeten zijn: het correspondentieprincipe bijv.).
En veel van de dingen die je noemt kunnen we wel redelijk voorspellen: we kunnen moculen ontwerpen en synthetiseren waarvan we vantevoren (omdat we weten hoe smaakreceptoren werken) weten dat ze ‘zoet’ zullen proeven. Om het resistent worden van bacterien te bestuderen maken we gebruik van gigantische simulaties (organische chemie levert informatie op over organismen), en hetzelfde geldt voor het onstaan van het zonnestelsel: 3 wetten en een boel rekenkracht en voila.
De vraag is hoe prettig zich dat dan verhoudt met een gepostuleerd wezen dat blijkbaar niet aan deze wetten hoeft te voldoen. Daar kan ik mee leven, maar ik heb moeite met begrijpen waarom je de taak van religie dan gooit op ‘het verklaren vanuit het geheel’ en ‘het bepalen van welke betekenissen van feiten waardevol zijn’: welke methode hanteert zij dan bij de laatste en wat verklaart zij precies bij de eerste??
Ik vraag het mij in het bijzonder af omdat hele bevolkingsgroepen volstrekt tegenovergestelde religies hebben en gek genoeg er ook stapels mensen zijn die zonder enige vorm van religie ook niet zoveel moeite hebben met zingeving of bepalen wat voor hen belangrijk is in het leven: de vraag is dan natuurlijk waarom het voor anderen nodig is om behalve een opperwezen ook nog eens 200 andere dingen te moeten postuleren (bijv. mohammed bestond in die tijd, jezus bestond toen en toen, dit boek is het woord van god, dit stukje is wel letterlijk, dit stukje niet, in 1400 jaar is er geen letter veranderd, etc), om uiteindelijk uit te komen bij een leven wat eigenlijk nauwelijks verschilt van mensen die dat niet doen, op wat praktische/formele zaken na.
Beste Kamal,
Als religie de taal van de symboliek is, is het dan niet zaak om deze dan ook zo te behandelen?
Religie, in de vorm van bijbel en koran wordt door 90% van de gelovigen als waarheid gezien.
Zoals ik al eerder aangaf komt door het erkennen van de evolutieleer, de basisprincipes van religie zoals wij mensen deze interpreteren onder zware druk te staan.
De geschreven dogma’s blijken in letterlijke zin discutabel, en dan druk ik mij nog voorzichtig uit.
De basis, de bijbel en koran, vallen met betrekking tot waarheidsvinding weg.
Wat blijft er dan over?
M.i. alleen de persoonlijke interpretatie van het individu.
Het feit dat mensen zich veilig voelen met een god achter zich wil ik deze dan ook niet ontkennen. Het feit dat een god zich alleen maar dienstbaar zou opstellen naar 1 specifieke groep, is uitermate discutabel, omdat deze vorm een verzinsel blijkt van de mens.
De feilbare mens!
Ik vindt het in deze jammer dat je de discussie in een context trekt waar hij niet thuishoort.
Het is een blijft een zeer koele opsomming van ditjes en datjes, welke in deze vorm geen gevoel weergeven, terwijl religie zich alleen maar afspeelt in de gevoelswereld.
Ben eigenlijk veel meer benieuwd naar jou persoonlijke visie in deze.
Heeft de evolutietheorie impact op jou of anderen in je omgeving?
Wat vindt je dat de gemiddelde gelovige op straat hier nu mee aanmoet.
Hoe verklaar je dat aan de ene kant moslims klagen over het vinden van werk, terwijl men zich door de kijk op de eigen religie zichzelf ook buitenspel zet. Wat ik hiermee bedoel is het feit dat, het voor een oprecht gelovige ondoenlijk is om bijvoorbeeld natuurkunde, biologie, scheikunde etc etc te kunnen studeren, puur vanwege het feit dat de hier uiteengezette theorieën
in tegenspraak zijn met de grondbeginselen zoals deze in een bijbel en koran worden opgetekend.
Simon schreef:
Des waterdruppels helderte doorturend
besefte ik den wereldoceaan
en zonnestofjes in hun spel beglurend
heb ik het wezen van de zon verstaan
Duidelijk bottom-up.
Commentaar:
Prachtig gedicht maar toch een duidelijk voorbeeld van wat ik top-down zou noemen. Het kleinere (druppel, lichtdeeltje) krijgt een betekenis in het licht van het grotere (oceaan/zon).
Het is geen bottom-up verklaring want vanuit een druppel of druppels kan je niet afleiden dat er een oceaan is en hoe de oceaan is. Het geheel is meer dan de som der delen. Het is geen logische of wetenschappelijke deductie om in een druppel de oceaan te zien. Om in een druppel de oceaan te zien moet je logisch een sprong maken. Maar het gedicht is niet bedoeld als logische redenering of wetenschappelijk bewijs, het spreekt onze intuities aan die directer zijn.
Je opmerking is wel goed en toont dat hoewel de beschrijvingsrichting van het kleinere (druppel) naar het grotere (oceaan)is, in het gedicht, is het perspectief toch een overstijgende, van het grotere naar het kleinere. De oceaan wordt aangenomen en vanuit dat inzicht ziet men de oceaan in de druppel.
In de KOran staan trouwens gelijke strekkingen. God’s tekenen in de schepping wijzen naar God, voor mensen die inzicht hebben. De kunst is om God ‘in’ alles te zien. De fout die veel moslims maken is om in ’tekenen van God’ een logisch Godsbewijs of wetenschappelijk bewijs voor God te zien.
mvg
@#2
Alexandre schreef:
Maar het gedrag van ‘hogere’ systemen wordt wel degelijk bepaald door de eigenschappen van de ‘lagere’.
Het fenomeen dat ik beschrijf dat het geheel meer is dan de som der delen heet emergeren. Door ORGANISATIE verkrijgen deeltjes bijelkaar bijkomende eigenschappen die ze individueel of opgeteld bij elkaar niet hebben. Door die organisatie op te delen en te analyseren verlies je dus die eigenschappen. Waarom hebben we anders niet alleen de natuurkunde om wetenschap te bedrijven? Waarom hebben we scheikunde, biologie, psychologie en sociologie als we alle wetten en processen kunnen uitdrukken in natuurkundige wetten en concepten? En ja we kunnen voorspellingen doen maar dat is omdat we uit ervaring weten welke eigenschappen emergeren bij toename van organisatie.
Alexandre schreef:
Daar kan ik mee leven, maar ik heb moeite met begrijpen waarom je de taak van religie dan gooit op ‘het verklaren vanuit het geheel’ en ‘het bepalen van welke betekenissen van feiten waardevol zijn’: welke methode hanteert zij dan bij de laatste en wat verklaart zij precies bij de eerste??
Commentaar:
Het gaat om het spirituele wereldbeeld dat anti-materialistisch is. Religie geeft de delen zin in het licht van het Geheel. Dingen zijn er niet omdat ze toevallig zijn ontstaan en waar we mee kunnen doen wat we willen, maar integendeel alles is een manifestatie van God en is om die reden heilig.
mvg
Alexandre schreef:
de vraag is dan natuurlijk waarom het voor anderen nodig is om behalve een opperwezen ook nog eens 200 andere dingen te moeten postuleren (bijv. mohammed bestond in die tijd, jezus bestond toen en toen, dit boek is het woord van god, dit stukje is wel letterlijk, dit stukje niet, in 1400 jaar is er geen letter veranderd, etc), om uiteindelijk uit te komen bij een leven wat eigenlijk nauwelijks verschilt van mensen die dat niet doen, op wat praktische/formele zaken na.
Commentaar:
Behalve een holistisch en heilig wereldbeeld verschaffen religies ook dogma’s en rituelen. Het doel hiervan is om de mens dichter bij het Transcendente te brengen, de Absolute waarheid, om jezelf te zuiveren en de ego te temmen middels een discipline, en om datgene wat onsterfelijk is in de sterfelijke mens te redden en in dezelfde adem de horizontale dimensie van de mens (mens-schepping) te vervolmaken.
Islam is een religie van orthopraxie in tegenstelling tot orthodoxie. De praxis (handelingen) zijn belangrijker dan de doxis (dogma’s) die vrij eenvoudig zijn.
En ja, het humanisme heeft veel weg van religies. Veel normen en waarden zijn geerfd van religieuze tradities. Als humanisten zichzelf ook een discipline toeeigenen om hun ego te temmen en een spiritueel wereldbeeld hebben zou ik het humanisme tot een religie rekenen.
mvg
Beste Kamal,
Als religie de taal van de symboliek is, is het dan niet zaak om deze dan ook zo te behandelen?
Religie, in de vorm van bijbel en koran wordt door 90% van de gelovigen als waarheid gezien.
Commentaar:
Beste Liek,
Wat versta je onder waarheid?
Wetenschappelijke waarheid?
God is de Absolute Waarheid.
Maar Zijn Woord moet geinterpreteerd worden door feilbare mensen, en correct interpreteren is daarmee een kunst/wetenschap geworden.
Symboliek betekent niet fabeltje. Dat is een moderne betekenis. De waarheden die door symboliek worden uitgedrukt zijn het meest waardevol!
“The understood symbol is worth infinitely more than the misunderstood fact.” – Frithjof Schuon
Lieke schreef”:
Wat ik hiermee bedoel is het feit dat, het voor een oprecht gelovige ondoenlijk is om bijvoorbeeld natuurkunde, biologie, scheikunde etc etc te kunnen studeren, puur vanwege het feit dat de hier uiteengezette theorieën
in tegenspraak zijn met de grondbeginselen zoals deze in een bijbel en koran worden opgetekend.
Commentaar:
Ik was vroeger wel enthousiast over Creationisme maar ben tot een dieper inzicht gekomen. En natuurlijk worstelen mensen ermee, ik deel hierbij mijn inzichten.
Ik volg je redenering echter niet dat Creationisme tot afwijzing van wetenschap leidt. Hoe kom je daarbij?Denk je dat creationisten niet houden van studeren? Weet je niet dat veel creationisten/intelligent design mensen hoge graden in de biologie en/of andere wetenschappen hebben? Creationisme/ID is juist een manier om het wetenschappelijkbeeld en religieuze te verenigen. Dat Creationisme zou leiden tot afwijzing van wetenschap is zeker niet de praktijk van alle dag. Integendeel.
Maar de voorgestelde vereniging is volgens mij een foutieve. Het is in mijn ogen meer het assimileren van het religieuze in het wetenschappelijk wereldbeeld en dat leidt in mijn ogen tot spirituele armoede. Creationisme is in mijn ogen gevaarlijker voor religie dan voor wetenschap.
Mvg
#Kamal “Het is geen bottom-up verklaring want vanuit een druppel of druppels kan je niet afleiden dat er een oceaan is en hoe de oceaan is”.
Zeer vreemde en onjuiste redenering. Als je weet wat het kleinste deeltje in het heelal is weet je ook hoe het heelal functioneert is eigenlijk de spirituele strekking van het gedicht. Dat is een bottom-up benadering. Dan kan jij zeggen dat dit niet kan maar dat is dan een quasi wetenschappelijke benadering van een spiritueel gedicht. (Op die “wetenschappelijke” manier die je hier hanteert je overigens bijna alle beweringen over religie onderuit halen).
Aan dit verhaal is helaas geen touw aan vast te knopen. Het is niet helemaal duidelijk wat Kamal wil zeggen. Aan de ene kant tegen literalisme, aan de andere kant hoe hij tegenover het evolutieverhaal staat is ook niet duidelijk. Het boek van Bucaille is zo’n structuurloos, nietszeggend verhaal dat het absoluut niet duidelijk is wat hij denkt.
Wat me wel stoort is dat Kamal “het Absolute” gewoon postuleert als vaststaand gegeven. Dat moeten we dan maar gewoon accepteren. Wat dat dan is, dat Absolute, is volstrekt niet duidelijk.Meerdere malen zien we verwijzingen naar De Waarheid, maar ja, wat is dat dan?
Van Kamal krijgen we nu eindelijk antwoord: “God” is de absolute waarheid.
Zo lust ik er nog wel een.Het bestaan van God wordt hier dus gewoon maar verondersteld. Terwijl het mooie van de wetenschap is dat nergens God nodig is om te verklaren hoe de wereld werkt.
[quote]Weet je niet dat veel creationisten/intelligent design mensen hoge graden in de biologie en/of andere wetenschappen hebben[/quote]
Het zijn allemaal charlatans en pseudowetenschappers. Noem er maar een paar. Er bestaat nog steeds geen “intelligent design” theorie, zoals er wel een evolutietheorie bestaat: een onderbouwde en bewezen hypothese over de oorsprong van het leven. Er zijn geen wetenschappelijke scholen of richtingen die zich hier mee bezig houden of veldwerk verrichten.
Je kan neptheorieen herkennen aan het feit dat ze alleen maar andere ideeen ontkennen, maar zelf geen concrete invulling geven hoe het dan wel moet.
Evolutietheorie en alle moderne wetenschappen zijn niet ontstaan met het idee om God te ontkennen, integendeel, vaak eerder uit een religieuze motivatie om de schepping te ontdekken. Gaandeweg blijkt dat alle
geopenbaarde kennis over de wereld niet deugt. ID dient niet om de wereld te ontdekken maar om religie te rechtvaardigen, en daarom is het onzin.
Tja Gerrit daar valt maar verrekte weinig aan toe te voegen.
Behalve dan:
” In het onlangs verschenen boek ’Geleerd en gelovig’, waarin 22 christelijke wetenschappers beschrijven hoe ze werk en geloof combineren, neemt Dekker afscheid van ID. ”žIk ben er wetenschappelijk kritischer over geworden. Dat is het gevolg van voortschrijdend inzicht.” De gedachte dat je een ontwerp van God kunt aantonen, laat hij hiermee varen. Daarmee is hij een stukje opgeschoven richting Darwin.
Toch wil de hoogleraar moleculaire biofysica aan de Technische Universiteit Delft daarmee niet gezegd hebben dat de natuur geheel op toeval berust. Hij gelooft nog steeds dat God alles in gang heeft gezet en er sindsdien bij betrokken is gebleven. Maar ondertussen ontwikkelt de natuur zich via evolutie. Alle feiten wijzen in die richting, schrijft Dekker. ”žAls je de genomen van allerlei mensaapsoorten vergelijkt, is de idee van een gezamenlijke afstamming onontkoombaar.” Daarom ziet hij nu meer in ’theïstische evolutie’: Darwin, samen met God.”
http://www.talkorigins.org/faqs/comdesc/
@9 Simon schreef:
Zeer vreemde en onjuiste redenering. Als je weet wat het kleinste deeltje in het heelal is weet je ook hoe het heelal functioneert is eigenlijk de spirituele strekking van het gedicht. Dat is een bottom-up benadering. Dan kan jij zeggen dat dit niet kan maar dat is dan een quasi wetenschappelijke benadering van een spiritueel gedicht. (Op die “wetenschappelijke” manier die je hier hanteert je overigens bijna alle beweringen over religie onderuit halen).
Commentaar:
Klopt. Ik ben het eens met de spirituele uitleg. Maar je hebt gelijk dat het gedicht wetenschappelijk onwaar is. Wetenschap doet alleen aan deductie. Er mogen alleen uitspraken worden gedaan voor wat voor handen is. Als je alleen druppels kent en geen oceaan mag je geen uitspraak doen over een oceaan. Inductie is wetenschappelijk problematish. Het inductieprobleem zegt dat je wetenschappelijk vanuit een aantal monsters (druppels) geen uitspraak kan doen over alle monsters (druppels).
Maar het gedicht doet meer dan inductie er wordt wat gezegd over iets dat meer is dan de som van de druppels (de oceaan).
Maar dat het gedicht wetenschappelijk onwaar is en logisch onhoudbaar betekent niet dat het spiritueel onwaar is.We zijn het dus eens.
In het gedicht wordt het Geheel (de oceaan) verondersteld en die wordt gezien in een deeltje (de druppel).
Maw. men ziet dat het deeltje een manifestatie is van het geheel. Dus ookal wordt de oceaan niet genoemd in het begin van het gedicht, toch is dat het perspectief.
mvg
@10 Gerrit
1. Ja, idd waarheid is een aanname maar volgens mij wel een fundamentele, ook in de wetenschap. Wetenschap gaat niet “de aanname dat waarheid bestaat” betwijfelen. Dat zou onzinnig zijn.
Als er geen waarheid is heeft discussie en onderzoek ook geen zin.
Ik spreek van Absolute Waarheid omdat ik geloof in een Waarheid die de aanname van wetenschappelijke waarheid overstijgt. In deel 2 heb ik de beperkingen van het wetenschappelijk wereldbeeld al behandeld.
2. Je zegt dat Creationisten en ID-aanhangers charlatans zijn. Mag zo zijn maar ik reageerde slechts op de suggestie van lieke dat creationisten/ID geen wetenschappelijke studies doen omdat hun wereldbeeld dat zou verbieden.
Dat is ook een claim die de Belgische filosoof Johan Braekman op de belgische tv deed.
Dat is echter een onwetenschappelijke claim want die strookt niet met de werkelijkheid.
De grote vraag is dan nl. hoe hebben Michael Behe en Jonathan Wells en al die anderen van de Discovery Institute hun diploma’s gehaald als hun ID/Creationisme hun wetenschapsbeoefening verbiedt of ontmoedigd? Ik denk dat het tegendeel te beargumenteren is. Creationisten/ID voelen zich juist gemotiveerd om wetenschap te bestuderen al is het maar om zichzelf te sterken in het debat.
Dat is ook wat Wells zelf zegt:
A member of the Unification Church, Wells wrote that the teachings of church founder Sun Myung Moon, his own studies at the Unification Theological Seminary and his prayers convinced him to devote his life to “destroying Darwinism”
En hij is zeker niet dom en ook niet ongemotiveerd om te studeren want hij haalt zijn diploma’s bij een top universiteit. En met hem nog vele anderen.:
“Wells returned to Berkeley where he completed his studies with a major in geology and physics and a minor in biology.
In 1994 Wells earned another PhD in Molecular and Cell Biology from UC Berkeley”
http://en.wikipedia.org/wiki/Jonathan_Wells_(intelligent_design_advocate)
mvg
#Kamal, maar is dat nu relevant? Alle uitspraken die jij doet over religie hierboven zijn toch ook wetenschappelijk onwaar? Ik reageerde echter op jouw opmerking dat het religieus/spirituele perspectief altijd top-down is en dat klopt dus niet. Er zijn talloze voorbeelden te noemen waarin dit niet zo is en dat geldt voor vele generalisaties in je betoog.
[quote]Wetenschap gaat niet “de aanname dat waarheid bestaat” betwijfelen. [/quote]
Wetenschap pretendeert hooguit dat het mogelijk is uitspraken over de werkelijkheid te kunnen doen, en accepteert dat die uitspraken ooit weerlegd kunnen worden. Dat is niet hetzelfde als beweren dat er een absolute waarheid is, en dat die nog kenbaar is.
[quote]Ik spreek van Absolute Waarheid omdat ik geloof in een Waarheid die de aanname van wetenschappelijke waarheid overstijgt.[/quote]
Het is totaal onduidelijk wat je daar nu mee bedoelt. Laten we het eens concreet maken. Wat is de absolute waarheid van een pak melk?
Ze hoeven niet dom te zijn, maar daarom zijn het nog wel charlatans en pseudowetenschappers. Het discovery instituut is geen wetenschappelijke instelling, maar een aartsconservatieve christelijke propagandaclub. Ze opereren vanuit het motief om een materialistch wereld beeld en ” darwinisme te vernietigen”. Hun idee ligt al vast, ze zoeken het bewijs nog. Dat is precies het omgekeerde van een normaal wetnschappelijk proces.
Dit is ook precies hoe die Wells het heeft aangepakt. Biologie studeren met als vooruit bepaald doel Darwinisme vernietigen. Maar ik neem niet aan dat hij in zijn PhD God erbij heeft gehaald om te bewijzen dat cellen door ID tot stand zijn gekomen. Denk niet dat hij het dan gehaald heeft. Vervolgens schrijft hij een flutboek over evolutie dat volkomen wordt neergesabeld, o.a. wegens selectief citeren (een wetenschappelijke misdaad). Wells beweert ook dat HIV geen aids veroorzaakt. Nou, dan weet je met wat voor soort figuur je van doen hebt.
@14 Simon schreef:
#Kamal, maar is dat nu relevant? Alle uitspraken die jij doet over religie hierboven zijn toch ook wetenschappelijk onwaar?
Commentaar:
Ja,klopt. Maar dat is dus niet problematisch. Volgens mij zijn we het daarover eens. In deel 4 zal hier meer over komen.
Simon schreef:
Ik reageerde echter op jouw opmerking dat het religieus/spirituele perspectief altijd top-down is en dat klopt dus niet. Er zijn talloze voorbeelden te noemen waarin dit niet zo is en dat geldt voor vele generalisaties in je betoog.
Commentaar:
Omdat je het verkeerd begrepen had of misschien was ik niet duidelijk genoeg.
Met top-down bedoelde ik niet de beschrijvingsvolgorde maar meer t spirituele perspectief / Dat is vanuit t geheel/het hogere naar beneden kijken.
Het spirituele perspectief is nu eenmaal dat je probeert te onthechten van de wereld en daarboven uit te stijgen en vanuit dat cosmisch bewustzijn naar de wereld kijkt. Of denk je daar anders over?
In je voorbeeld van de druppels waarin je de zee kan zien is datzelfde perspectief verondersteld, ookal is de beschrijvingsrichting van het kleinere naar het grotere. Je voorbeeld is dus in overeenstemming met wat ik betoog en is analoog met verzen die zeggen dat de tekenen in de schepping naar God verwijzen.
Maar misschien weet je een beter voorbeeld?
mvg
@15 Gerrit schreef?\:
Wetenschap pretendeert hooguit dat het mogelijk is uitspraken over de werkelijkheid te kunnen doen, en accepteert dat die uitspraken ooit weerlegd kunnen worden. Dat is niet hetzelfde als beweren dat er een absolute waarheid is, en dat die nog kenbaar is.
Commentaar:
Over wat wetenschap is en haar pretenties lopen de meningen uiteen. Aanname in de wetenschap is in ieder geval dat er iets bestaat dat we waarheid noemen.
Het is niet “de waarheid” die in de wetenschap weerlegd kan worden maar “theorieen OVER de waarheid”. Het is belangrijk om dit verschil te snappen. Waarheid kan verschillend gedefinieerd worden. Bijvoorbeeld “overeenstemmen van een perceptie met de werkelijkheid”. Maar daarin zit de veronderstelling dat zoiets uberhaupt mogelijk is en dus dat waarheid bestaat. Daar over twijfelen heeft geen enkele zin. Twijfelen over de waarheid is zelfweerleggend. Namelijk “als de waarheid niet bestaat” dan is deze uitspraak ook niet waar.
Gerrit schreef:
Het is totaal onduidelijk wat je daar nu mee bedoelt. Laten we het eens concreet maken. Wat is de absolute waarheid van een pak melk?
Commentaar:
Met Absolute Waarheid bedoel ik de grond van het bestaan, de hele wereld inclusief melk is relatief. Je kan het niet in logische termen noch in wetenschappelijke termen vatten. Vandaar dat Symboliek gebruikt wordt om dit uit te drukken. Een plaatje zegt meer dan 1000 woorden.
Kwestie van inzicht.
Gerrit schreef:
Ze hoeven niet dom te zijn, maar daarom zijn het nog wel charlatans en pseudowetenschappers.
Commentaar:
Nogmaals het gaat er niet om dat het charlatans zijn. Dat is irrelevant voor mijn punt. Mijn punt was dat creationisme en ID mensen niet ontmoedigt om aan reguliere universiteiten diploma’s te halen en wetenschapper te worden. Blijkbaar kunnen mensen een creationistisch wereldbeeld prima combineren met een phd halen en onderzoek doen aan een reguliere universiteit. Lieke’s stelling klopt dus niet. mvg
Gerrit schreef:
Het discovery instituut is geen wetenschappelijke instelling, maar een aartsconservatieve christelijke propagandaclub. Ze opereren vanuit het motief om een materialistch wereld beeld en ” darwinisme te vernietigen”. Hun idee ligt al vast, ze zoeken het bewijs nog. Dat is precies het omgekeerde van een normaal wetnschappelijk proces.
Commentaar:
Dat is een Popperiaanse analyse van wat wetenschap is.
Watenschappers zouden constant naar falsificate=ie zoeken. Kuhn is het daar niet mee eens. Wetenschappers werken binnen een paradigma en zoeken naar data die een theorie ondersteunt. Als ze data vinden die de theorie onderuit haalt dan herinterpreteren ze die data of zoeken een andere uitweg om de theorie te redden. Slechts in zeer uitzonderlijke gevallen als er teveel data is die de theorie niet kan verklaren zoeken ze naar een andere theorie. De normale gang van zaken volgens Kuhn is dus confirmatie zoeken voor een theorie.
In de filosofie is het niet veel anders, we hadden bijv. Bertrand Russel die probeerde formeel te bewijzen dat 1+1 = 2
Hij zocht dus ook bewijzen voor een aanname.
Ik ben het meer eens met Kuhn en heb geen problemen met bewijs zoeken voor een hypothese/aanname.
Mijn commentaar op ID is meer dat ontwerp een kwalitatieve eigenschap is die niet kwantificeerbaar is en dus buiten de moderne wetenschappelijke methode(s) valt.
mvg
#Kamal “Het spirituele perspectief is nu eenmaal dat je probeert te onthechten van de wereld en daarboven uit te stijgen en vanuit dat cosmisch bewustzijn naar de wereld kijkt. Of denk je daar anders over?”
Ja daar denk ik anders over. Ik denk dat als je spreekt over bottom-up en dit koppelt aan wetenschap en top-down en dit koppelt aan spiritualiteit een denk-fout maakt. De perspectieven van beide disciplines zijn niet zo verschillend als je hier suggereert. Stephen Hawkins http://nl.wikipedia.org/wiki/Stephen_Hawking is toch echt een wetenschapper en heeft veel geschreven vanuit een top-down perspectief. En het aantal spirituelen dat vanuit bottom-up perspectief het bestaan van God probeert te verklaren is talrijk. Heb je wel een gezien hier fijn zo’n klein blad aan een boom in elkaar zit?, zegt men dan. Dat is geen kosmisch perspectief. Maar belangrijker is dat ik beide disciplines (wetenschap en religie/spiritualiteit) niet wezenlijk anders vind qua perspectief. Dat kan je alleen maar beweren door een heleboel weg te denken dat je niet goed uitkomt bij een dergelijke bewering.
@18 Heb je er ooit wel eens aan gedacht dat Kuhn Popper niet vervangt? Het zijn allebei verklaringen van hoe wetenschap tot stand komt. Dat betekent nog wel dat je bevindingen falsificeerbaar moeten zijn. Het zou een mooie boel zijn als je een hoop oncontroleerbare informatie zou presenteren in een proefschrift met het excuus “van Kuhn hoeft dat niet”. Dankzij Kuhn zijn wetenschappers alerter geworden op dit soort processen. Het is vooral nuttig als beschrijving hoe het niet moet.Je eigen paradigma voordturend bewijzen is precies wat het discovery instituut doet, alleen dan bewust.
[quote]Mijn commentaar op ID is meer dat ontwerp een kwalitatieve eigenschap is die niet kwantificeerbaar is en dus buiten de moderne wetenschappelijke methode(s) valt.[/qoute]
M.a.w pseudowetenschap.
Dit is een filmpje dat chaos en de hele evo. theorie gewoon niet waar is.
http://video.google.com/videoplay?docid=-6427602102763665672
Het zou zielig gesteld zijn met de aarde als de gelovigen (moslims)niet meer waren… Denk zelfs tegen die tijd, dat de aarde zijn taken had moeten neerleggen als God het wil.
Verder voor de darwin achterban. Jullie zeggen dat de mens van aap afstammen en in enkele stappen…van monkey …. tot homo sapiens (in darwins termen)
Nou de aap leeft nog op de dag van vandaag, maar ik zie geen andere tussenstappen van aap naar mens. Waarom bestaat alleen stap 1 en de laatste stap, maar geen tussenstappen.
en waarom hebben de dieren (o.a. apen e.d.) geen ziel of intelligentie van enig nivo. Waarom zijn b.v. de dieren niet geëvolueerd met een ziel en met intelligentie van menselijk nivo? Ik zal zeggen… Keep on dreaming in your imagination.
Aardige poging Kees: maar we stammen niet af van apen dus daar gaat je verhaal. Er is wel een gemeenschappelijke voorouder: waarom die er niet meer is? Omdat in de loop van de tijd mutaties in het DNA zich door veranderende selectiedrukken zich accumuleren, waardoor de soorten divergeren (soortvorming, kortom). De snelheid hiervan is afhankelijk van het soort DNA (mtDna, nucleair DNA, etc) vaak redelijk goed te herleiden en gebruiken we om de divergentietijd van soorten uit te rekenen (zie moleculaire kloktheorie). Dit blijkt dan weer goed in overeenstemming met paleontologische en geologische verzamelde gegevens.
Er bestaat niet zoiets als ‘één’ tussenvorm.
Apen zijn redelijk intelligent overigens, maar waarom stel je de vraag niet anders: waarom hebben wij onderontwikkelde armspieren in vergelijking met apen en kunnen we niet 50 km/h rennen? Of onder water ademen? Waarom denk je dat intelligentie een nuttige eigenschap is voor overleving? (de succesvolste soorten zijn nog altijd insecten en bacterien: sommige kunnen zelfs in de ruimte een aardige tijd overleven).
Wil graag het onderwerp één etappe verder voeren, en wel “Adam” en “Eva” ;)
Heb net een werkstuk af waarin ik meedeel, dat uit phylogenetisch onderzoek blijkt dat “Eva” 200,000 jaar oud is, “Adam” slechts tussen de 46,000 en 1110,00 jaar oud. De meest waarschijnlijke reden is dat mannen – ook in de verre prehistorie – dusdanig oorlog voerden en elkaar over de kling joegen, dat veel oude mannelijke genetische lijnen verdwenen zijn en “Adam” daarmee effectief genetisch verjongd. In het werkstuk stelde ik dan ook, dat “Eva” en “Cain” betere metaforen zijn voor onze MRCA’s (Most Recent Common Ancestors).
Zeer pijnlijk bij deze feiten is dat de TMRCA van de man steeds als ijkpunt genomen wordt; bijvoorbeeld voor het Out of Africa moment. Zo zijn er botten gevonden van de moderne mens van 90,000 jaar oud in Israel. Omdat de man pas ettelijke duizenden jaren later uit Afrika zou vertrekken, worden de feiten van het vrouwelijke DNA, die beter met de archeologische fieten overeenkomen genegeerd. De hypothese dat de vroegste mannen die uit Afrika vertorkken door nieuwkomers het graf ingeslagen zijn wordt a priori niet meegenomen.
Alison “Wil graag het onderwerp één etappe verder voeren, en wel “Adam” en “Eva”
Maar zijn er grote verschillen tussen dat DNA materiaal van mannen en vrouwen? Afgezien van XX en XY verschil. Ik bedoel dat van ieder menselijk materiaal waarin DNA te vinden toch een mannetje en vrouwtje nodig zijn voor de conceptie. Maar het feit dat moslims 4 vrouwen mogen hebben heeft ook alles te maken met het fenomeen dat je beschrijft. Er kwamen te veel mannen om in oorlog.
Beste kees,
Lezen schijnt tegenwoordig ook een vak apart te zijn.
@ Kees:
Tja wat moeten we met jou comment.
Oh ja Keesie ontkent hier de evolutie, dus bij deze keren wij massaal terug naar religie.
Beste Kees, er zijn oneindig veel wetenschappers die oneindig veel intelligenter zijn dan wij samen, die al decennia geleden hebben bewezen dat de evolutie nu eenmaal een feit is.
Het is in deze dan ook een beetje dommig om dat hier in deze discussie, die jij klaarblijkelijk niet hebt gevolgd, te ontkennen, terwijl al is vastgesteld, zowel door christenen als moslims dat evolutie een feit is.
Dus nogmaals keesje speciaal voor jou de volgende uitspraak van Prof.Dr. Cees Dekker, een gelovige en tevens moleculair fysiobioloog. Hij zegt met betrekking tot dit onderwerp:
“In het onlangs verschenen boek ’Geleerd en gelovig’, waarin 22 christelijke wetenschappers beschrijven hoe ze werk en geloof combineren, neemt Dekker afscheid van ID. ”žIk ben er wetenschappelijk kritischer over geworden. Dat is het gevolg van voortschrijdend inzicht.” De gedachte dat je een ontwerp van God kunt aantonen, laat hij hiermee varen. Daarmee is hij een stukje opgeschoven richting Darwin.
Toch wil de hoogleraar moleculaire biofysica aan de Technische Universiteit Delft daarmee niet gezegd hebben dat de natuur geheel op toeval berust. Hij gelooft nog steeds dat God alles in gang heeft gezet en er sindsdien bij betrokken is gebleven. Maar ondertussen ontwikkelt de natuur zich via evolutie. Alle feiten wijzen in die richting, schrijft Dekker. ”žAls je de genomen van allerlei mensaapsoorten vergelijkt, is de idee van een gezamenlijke afstamming onontkoombaar.” Daarom ziet hij nu meer in ’theïstische evolutie’: Darwin, samen met God."
http://www.talkorigins.org/faqs/comdesc/
Dus nog even voor de goede orde:”žAls je de genomen van allerlei mensaapsoorten vergelijkt, is de idee van een gezamenlijke afstamming onontkoombaar.”
@19 # Simon schreef:
Ja daar denk ik anders over. Ik denk dat als je spreekt over bottom-up en dit koppelt aan wetenschap en top-down en dit koppelt aan spiritualiteit een denk-fout maakt. De perspectieven van beide disciplines zijn niet zo verschillend als je hier suggereert. Stephen Hawkins http://nl.wikipedia.org/wiki/Stephen_Hawking is toch echt een wetenschapper en heeft veel geschreven vanuit een top-down perspectief. En het aantal spirituelen dat vanuit bottom-up perspectief het bestaan van God probeert te verklaren is talrijk. Heb je wel een gezien hier fijn zo’n klein blad aan een boom in elkaar zit?, zegt men dan. Dat is geen kosmisch perspectief. Maar belangrijker is dat ik beide disciplines (wetenschap en religie/spiritualiteit) niet wezenlijk anders vind qua perspectief. Dat kan je alleen maar beweren door een heleboel weg te denken dat je niet goed uitkomt bij een dergelijke bewering.
Commentaar:
Ik vroeg om een voorbeeld.
Natuurlijk kunnen wetenschappers ook spirituele gedichten schrijven. Maar de vraag is of zo’n gedicht een wetenschappelijke beschrijving van de wereld is.
Wetenschap is deductief: dwz dat men alleen iets kan afleiden uit wat men voor handen heeft. Inductieve uitspraken worden altijd voorzichtig geformuleerd door termen als “waarschijnlijk” te gebruiken. Inductie is een probleem voor de wetenschap laat staan uitspraken die nog verder gaan. Lees hier meer over het inductieprobleem: http://nl.wikipedia.org/wiki/Inductie_(filosofie)
Ik zou zeggen geef een citaat van Hawkins of een andere wetenschapper. Bijvoorbeeld een gedicht waarin hij met zekerheid in een blad een boom ziet of in een electron het universum zonder dat hij woorden als “waarschijnlijk” gebruikt en toon aan dat dit een correcte wetenschappelijke afleiding is ipv een poetische beschrijving van een intuitef inzicht.
Mvg