Voorpagina Wetenschap

Evolutie & devolutie dl.4

Lees hier dl.1, dl. 2 en dl. 3

Deel 4: Evolutie als teken van God.  “I died as a mineral and became a plant, I died as plant and rose to animal, I died as animal and I was Man. Why should I fear? When was I less by dying? Yet once more I shall die as Man, to soar With angels blest; but even from angelhood I must pass on: all except God doth perish. When I have sacrificed my angel-soul, I shall become what no mind e’er conceived. Oh, let me not exist! for Non-existence Proclaims in organ tones, ‘To Him we shall return’” – Jalâlu ‘d-deen Rumi (13e eeuwse dichter, mysticus, theoloog)

Evolutie als symbool In deel 3 is het verschil tussen wetenschap (feiten) en religie (symbolen) behandeld. Maar is de de paradox tussen de wetenschappelijke evolutietheorie en het scheppingsverhaal te overbruggen met dit verschil in ons achterhoofd? Blijft het niet tegenstrijdig dat de wetenschap zegt dat de menselijke ontwikkeling (evolutie) van beneden naar boven verliep en religie zegt van boven naar beneden. Of dat nu om een feitelijke of symbolische beschrijving gaat? Waarom zou God evolutie als scheppingsproces gebruiken. Wat kunnen we ervan leren?

Er is inderdaad een tegenstrijdigheid in de scheppingsrichtingen van wetenschap en islam. De ene zegt dat de mens vanaf een lager organisme naar een hoger organisme is geëvolueerd. De ander zegt dat de mens van de hoogste hemelen is gezakt naar de laagste. Deze paradox is echter niet zo verrassend, volgens mij, als je het vanuit een breder perspectief bekijkt. Het evolutieverhaal gaat over het fysische en het scheppingsverhaal over het spirituele aspect van de wereld.

Vanuit metafysisch perspectief is deze aarde een weerspiegeling van het hemelse. Als ontwikkelingen spiritueel van het geestelijke naar het materiele (van boven naar beneden) gaan, dan is het te verwachten dat op aarde de ontwikkelingen in spiegelbeeld gaan: van beneden naar boven. De menselijke ziel is ‘gevallen’ en het menselijke lichaam ‘rijst op’ uit de klei. Het menselijke lichaam keert na een evolutie weer terug naar beneden (tot stof) en de menselijke ziel keert weer terug naar boven (de hemel). Meer hierover kan gelezen worden in dit artikel.

"All "matter" is like a mirror that reflects the activity of the essences by inverting it; that is why the seed comes before the tree, and the leaf bud before the flower, whereas in the principial order perfect "forms" pre-exist. The successive appearance of animal forms according to an ascending hierarchy therefore in no wise proves their continual and cumulative genesis" – Titus Burckhardt

Evolutie & devolutie

Bovendien is de fysieke evolutie van lagere organismen naar hogere complexe organismen een uitzondering in het universum. De tweede wet van de thermodynamica, ofwel de wet van de entropie, zegt immers dat systemen normaal gesproken van orde naar chaos vervallen. Van het hogere naar het lagere. Alles vergaat op den duur. Darwin’s evolutieleer zegt echter dat de evolutie precies andersom gaat: van chaos naar orde, van het minder complexe naar het meer complexe, lagere naar het hogere. Terwijl de klok van het universum aftikt, is er in het universum een klein klokje dat wordt opgeladen. We leven in een devoluerend universum op een evoluerende aarde.

Er is voor dit proces echter een goede wetenschappelijke verklaring. Evolutionisten verklaren dit uitzonderlijke proces door erop te wijzen dat de wet van de entropie alleen geldt voor gesloten systemen. De aarde is geen gesloten systeem want deze ontvangt continu energie van de zon. Dankzij de zon is leven mogelijk en zolang er licht van de zon is zal de evolutie door kunnen gaan.

"Energy from the Sun, in the form of sunlight, supports almost all life on Earth via photosynthesis,[10] and drives the Earth’s climate and weather." Wikipedia

Maar ook de evolutie is geen continu proces; er is constant verval. Evolutie gebeurt met vallen en opstaan en veel diersoorten zijn uitgestorven. Dit wetenschappelijke feit levert nu een krachtig symbool op dat wijst naar het Hogere. Namelijk, ook al lijkt het vanaf de aarde alsof het leven zich vanzelf van beneden naar boven werkt en ook al is de evolutie goed te verklaren zonder een verwijzing naar de zon… dit proces is in elk stadium van begin tot eind afhankelijk van het hogere: de energie van de zon, die van boven als een zegening op de aarde neerdaalt en tevens haar ‘grond’ vormt. Allah is het Licht van het universum zegt de Koran.

“Allah is the Light of the heavens and the earth. The Parable of His Light is as if there were a Niche and within it a Lamp: the Lamp enclosed in Glass: the glass as it were a brilliant star: Lit from a blessed Tree, an Olive, neither of the east nor of the west, whose oil is well-nigh luminous, though fire scarce touched it: Light upon Light! Allah doth guide whom He will to His Light: Allah doth set forth Parables for men: and Allah doth know all things.” Koran (24: 35) The Ayat an-Nur (Arabic: "the Sign of Light" or "the Verse of Light")

Vanuit fysisch perspectief vormt de mens een schakel in een evolutionaire keten. De mens is biologisch een neef van de chimpansee, oerang-oetang en de gorilla. Vanuit metafysisch perspectief is elk schepsel echter volstrekt uniek geschapen. Alle zielen zijn even oud, er is geen verwantschap. Het zijn, om in Plato’s termen te spreken, Archetypen die door God geschapen zijn en naar de aarde afdalen om te kristalliseren in vormen die ‘boven’ al waren bepaald.

Welke betekenis kunnen we geven we aan onze biologische neven? Ze kunnen ons leren wat we niet zijn. Zoek de verschillen…

“The ape, for example, is there to show what man is and what he is not..” – Frithjof Schuon

Slotconclusies & opmerkingen

Wat betreft Darwin’s evolutietheorie geloof ik zelf dat er veel voor te zeggen is vanuit natuurwetenschappelijk perspectief. De wetenschap heeft als taak dingen in de wereld met dingen in de wereld te verklaren. Ik geloof dat het wel mogelijk is om een beschrijving van het ontstaan van de mens te geven vanuit een ‘bottom-top’ perspectief. Ik geloof dat Darwin op de goede weg was, maar ik twijfel eraan of de voorgestelde mechanismen alle complexiteit kunnen verklaren. Ik heb twijfels aan alle theorieën die van mechanismen spreken. Vooral na ontdekkingen in de kwantummechanica weten we dat de wereld niet werkt als een grote klok of machine.

Moslims moeten naar mijn inzicht de evolutietheorie niet als bedreiging zien maar eerder als een wetenschappelijke theorie die gestoeld is op de wetenschappelijke methode. Moslims moeten wel alert blijven over de filosofie van de wetenschap: het methodisch naturalisme heeft geen metafysische claim. De evolutietheorie levert feitenmateriaal op dat verschillend geïnterpreteerd kan worden en dat zeer zeker in het klassieke islamitische metafysisch plaatje gepast kan worden.

Evolutie geeft mij persoonlijk een rijker inzicht in God en het scheppingsproces. Moslims kunnen inspiratie halen uit het feit dat de vader van de moderne wetenschappelijke methode een moslim (Alhazen) was die zei inspiratie uit de Koran te halen. Bovendien, 4 van de 5 grote evolutionisten van de 20e eeuw waren theïst en konden geloof in God prima combineren met geloof in evolutie. Evolutie leidt dus zeker niet noodzakelijk naar atheisme. Evolutie kan gezien worden als een teken van God.

Nietzsche had het mis… God is niet dood… en Darwin leeft!

Lees ook:

Deel 1: Het valse dillema: God of Darwin?
Deel 2: naturalistische evolutie
Deel 3: scheppende evolutie…

Kamel Essabane is het stilste jongetje van de klas dat toch begon te praten en zijn klasgenoten soms hard aan het lachen wist te maken. Hij overwon zijn angsten en maakte van praten voor groepen zijn beroep. Doordeweeks loopt hij met de pet op van docent islamitische godsdienst rond op een hogeschool en voorziet hij tevens diverse scholen van advies als onderwijsbegeleider identiteit en levensbeschouwing. Ook vertelt hij soms filosofische verhalen aan het Fahm Instituut. Af en toe plaatst hij vanachter zijn laptop in alle stilte een ernstige tekst op het net. Misschien dat iemand het leest.

Lees andere stukken van Kamel