Voorpagina Maatschappelijk

Feminisme oude stijl: Feminimalisme

Wat maakt de Nederlandse vrouw van tegenwoordig een feminist?  Een abonnement op Opzij? Het ‘baas-in-eigen’ buik ideaal? No kids en een fulltime baan? De broek aan? Onderdrukte vrouwelijkheid? Of is het toch huiselijkheid die plaats maakt voor promiscuïteit? Ik, als vrouw zijnde, streef ernaar dat vrouwen aanspraak kunnen maken op dezelfde rechten en dezelfde behandeling als die waar mannen al decennialang van genieten. Maar als vrouw, wens ik ook dat andere gediscrimineerde groeperingen eveneens bevrijd worden van sociaal geconditioneerde beperkingen. En dan heb ik het niet over vrouwen alleen. Emancipatie is een proces waarin de maatschappelijke positie van joden, negers en moslims aan verbetering en (on)gelijkwaardigheid onderhevig bleek te zijn. Zomaar een greep uit mensen die het onderspit hebben moeten delven door het misplaatste voetstuk waar de ‘superieure, blanke man’ zich op bevindt.

En wat maakt van mij een vrouw? Uitgezonderd alle biologisch getinte explicaties heb ik dit deel van mijn identiteit vooral te danken aan mijn vrouwelijkheid. Oké, ik weet het. Een beetje flauw. Maar daarom niet minder waar. Veel stromingen binnen het oude feminisme van de eerste en de tweede golf richtten zich op een zekere overname van mannelijke eigenschappen door vrouwen om de gelijkwaardigheid tussen beide geslachten te bewijzen. Het ging verder dan de verworvenheid van gelijke rechten, het algemeen kiesrecht of volledige arbeidsparticipatie. Het bereikte zelfs de invulling van de ‘gender’ die mannen en vrouwen elkaar toekenden, dus ook onderling. Zoals tegenwoordig overdreven macho gedrag ‘uit’ lijkt te zijn en mannen beter voor de dag komen als ze hun gevoelige kant openlijk durven te uiten, werden vrouwen enkele decennia geleden aangemoedigd om die gevoeligheid de kop in te drukken. En daarmee ook een deel van hun vrouwelijkheid.

Het oude feminisme keerde zich niet alleen tegen mannelijkheid, maar wees basale vormen van vrouwelijkheid af. Dat mannen en vrouwen van nature verschillend zijn, behoeft een betoog dat de aanvankelijke lengte van deze column niet toelaat. Mannen en vrouwen zijn gelijkwaardig aan elkaar, maar niet hetzelfde. Het feminisme van de jaren zestig heeft een enigszins verwarrend ideaalbeeld achtergelaten waar hedendaagse vrouwen weinig raad mee weten. Het vrouwelijk kompas is verstoord geraakt door de drang naar eenzelvigheid in gedrag en handelingen met het mannelijke geslacht. Dat feminisme, in mijn ogen feMINIMAlisme, ging op die manier voorbij aan de oorspronkelijke principes van deze beweging. Het fungeerde zelfs als voedingsbodem voor onderdrukking van vrouwen die enerzijds gelijkheid nastreefden, maar anderzijds afscheid weigerden te nemen van, -voor hen-, vrouwelijke kenmerken als huiselijkheid, of volgzaamheid. Deze stroming meende de onderdrukking van vrouwen tegen te gaan door de evenaring van mannelijkheid te realiseren, maar deed zichzelf teniet door niet langer de vrouwelijkheid in ere te houden maar het mannelijk geslacht als referentiekader te gebruiken.

Dat brengt mij op een interessante ontwikkeling binnen het feminisme onder islamitische vrouwen. Deze beweging kenmerkt zich door de bestrijding van rechtenschendingen van moslimvrouwen, maar ook door het bekritiseren van patriarchale interpretaties van de Koran die moslimmannen onterecht van voorrechten zouden voorzien. Daarnaast zouden deze interpretaties de positie van de vrouw ondermijnen. Deze vrouwen haalden hierbij de seculiere vormen van feminisme in het Westen als voorbeeld aan. Maar zoals in het geval van feministen die een zekere mate van mannelijkheid tot zich probeerden te nemen en daarmee hun vrouwelijkheid de kop indrukten, lopen islamitische feministen het risico een deel van hun islamitische identiteit te verliezen door het overnemen van opvattingen die gepaard gaan met het westerse en seculiere feminisme.

Vrijwel alle gediscrimineerde groeperingen, vrouwen buiten beschouwing gelaten, streven gelijkwaardigheid na ten aanzien van de blanke westerling. Daarbij blijven zij zich profileren met dezelfde identiteit die van hen die gediscrimineerde groepering maakt. Het is daarom belangrijk dat ‘feminimalisten’ begrijpen dat het gezegde ‘gelijke monniken, gelijke kappen’ dat zij menen te belichamen, alleen van toepassing is wanneer we het hebben over een klooster waar alleen monniken onder elkaar verblijven.