Moment van ontwaken

Afgelopen vrijdag woonde ik in de moskee een bijzonder moment bij. Een Egyptisch meisje had de eerste jaren van haar leven als moslim doorgebracht, toen haar ouders besloten het gezin collectief op het Christendom te richten. Rond haar zestiende jaar begon er iets in haar te roeren. Ze keerde zichzelf binnenstebuiten en concludeerde dat ze zich geen Christen voelde, maar moslim. Na spiritueel onrustige jaren, bevond ze zich nu in een Nederlandse moskee, temidden van een aantal Marokkaanse en Nederlandse zusters en broeders en sprak, tussen tranen en hevige huilbuien, haar shahada (islamitische getuigenis) uit. Zij nam hiermee haar intrede in Islam, of liever: haar terugkeer.

Het moment dat ik zelf de Islam omarmde, was heel anders, veel nuchterder en rationeler van aard, maar in de loop der jaren is mijn leven ook steeds meer emotioneel verknocht geraakt aan de Islam. Daarbij ervaar ik elke nieuwe shahada, alsof ik zelf weer in Amsterdam-Noord in de buurt van de Oloffjordweg sta, temidden van oudere Marokkaanse broeders – maar dan met gepikte en vernieuwde gevoelens – noem me maar de shahada-empathisant!

Na de shahada van de Egyptische zuster, moest ik terugdenken aan een hele andere getuigenis. In 1959 publiceerde Philip Roth een verhalenbundel genaamd ‘Goodbye, Columbus, and Five Stories’, waarin een prachtverhaal voorkomt. Het heet ‘The Conversion of the Jews’ en vindt plaats op een sjoel waar een jonge gozer les krijgt van een arrogante rabbijn, temidden van hinderlijk volgzame klasgenoten. De jongen heeft reeds twee waarschuwingen achter zijn naam staan voor het stellen van ongepaste vragen (mijns inziens de enige goeie vragen) over het geloof en haar geloofsartikelen (ondermeer over de uitverkoren status van het Joodse volk).

De rabbijn uit het verhaal maakt de maagdelijke geboorte van Jezus (vzmh) belachelijk, waarop de jongen zegt: “Als we in de almacht van God geloven, waarom zou Hij dan niet in staat zijn tot het creëren van een zwangerschap zonder menselijke tussenkomst?” Nadat de jongen uit de klas gestuurd wordt en hij gedwongen wordt om zijn ouders in te lichten over dit serieuze vergrijp (vragen stellen is levensgevaarlijk), besluit hij maar op het dak van de synagoge te gaan zitten. Hier overdenkt hij zijn woorden en besluit hij tot grovere maatregelen: staand op het dak dreigt hij naar beneden te springen tenzij de docent en zijn klasgenoten toe geven dat God in ieder geval in staat zou zijn tot de creatie van Jezus zonder gemeenschap (dwz: seks). Een mooi einde: ik heb echter geen flauw idee meer of hij sprong, of zijn zin kreeg.

Behalve dat ik regelmatig aanwezig ben bij dit soort getuigenissen, heb ik ook ergens een neus opgedaan voor verhalen over mensen die van geloof veranderen. Sinds onze boekenkasten fier overeind staan, de eindselectie van boeken bijna is gemaakt en de overgebleven boeken hun plek in de kast hebben gevonden, ben ik voorzichtig wat oude verhalenbundels aan het herlezen.

Een bijzonder verhaal dat ik recentelijk las is ‘The Gilgul of Park Avenue’ van Nathan Englander uit ‘For the Relief of Unbearable Urges’ uit 1999. Een Amerikaanse man zit in de taxi onderweg naar huis wanneer het volgende plaats vindt:

“The Jewish day begins in the calm of evening, when it won’t shock the system with its arrival. It was then, three stars visible in the Manhattan sky and a new day fallen, that Charles Morton Luger understood that he was the bearer of a Jewish soul (..). Ping! Like that it came. Like a knife against a glass.”

Het mooie van dit verhaal is dat het, als het meest sublieme korte verhaal, in isolement begint en in vraagtekens eindigt. In de tussenliggende regels ontvouwt zich een verhaal dat als een samenvatting van een terugkeerlingenleven leest: besef van je eigen veranderde religieuze gevoelens, hoe dit te communiceren naar je naasten, praktische veranderingen, de buitenwereld en ga zo maar door. In het verhaal voelt de partner van de man zich genaaid (doe effe normaal, er zijn wel serieuzere zaken in de wereld), zijn therapeut ziet zijn geldstroom opdrogen, zijn Rent-a-Rabbi vindt het voornamelijk amusant maar levert tussen de regels door wel de belangrijkste bijdragen aan des mans ontwikkeling als opnieuw gerealiseerde Joodse ziel.

Enfin, van Islam naar Christendom naar Islam; van Jood naar (bijna-)Christen, van /onbekend/ naar Jood; het mooiste heb ik voor het laatst bewaard. In ‘Coloured Lights’ van Leila Aboulela uit 2001 staat het verhaal ‘The Boy from the Kebab Shop’. Een dochter van een Schotse vader en Egyptische moeder, Dina, ontmoet op een benefietavond voor Kosovo de jongen van de Kebabwinkel, Kassim, zoon van een Schotse moeder en een Marokkaanse vader.  Dit is eigenlijk anderhalve terugkeer. Beiden zijn relatief Islamloos opgevoed.

Kassim voelde zich ontheemd en vond aan de andere kant van de stad op zijn judovereniging een groep jongens die hem in contact brengen met de religieuze wortels van zijn vader. Dina ontmoet Kassim in de catering van de benefietavond en besluit hem op te zoeken in de Kebabzaak waar hij werkt. Liefde blijkt ook hier door de maag te gaan. Na een wandeling en een voorzichtige kus op de wang blijkt de liefde wederzijds. Als Dina hem later een stapel pakken brengt van haar overleden vader voor Kosovo, gebeurt er iets moois.

Achterin de kebabzaak hoort ze gefluister en geritsel, maar hoewel ze zijn naam noemt, reageert Kassim niet. Ze voelt de spanning toenemen en realiseert te laat dat hij aan het bidden is. Ze ervaart dit op een bijzondere manier als een uitnodiging:

“He was inviting her to his faith, her faith really, because she had been borne into it. He was passing it on silently by osmosis en how painful and slow her awakening would be! If she now waited long enough, he would come out looking for her. If she went home, he would know that she was not keen on his lifestyle, did not want to change her own(..). She paused on the pavement, hesitating between the succulent mystic life he promised, and the peckish unfulfilment of her parent’s home.”

Een voorzichtige uitnodiging en de belofte van een nieuw leven – wat zou Dina doen? Vier verhalen, drie fictief, maar allevier prachtige momenten van ontwaken.

Afbeelding: pixabay.

Pssst..
Wij Blijven Hier! is het platform van de Nederlandse moslim. Wij bieden ruimte aan sterk uiteenlopende meningen en standpunten. Want waarom zou je het leven makkelijk maken als het moeilijk kan? Niet alle meningen en standpunten hier komen overeen met de onze. En anders dan je wellicht van ons verwacht, hebben wij ook niet alle wijsheid in pacht. Dus mocht je het ergens niet mee eens zijn, dan horen we het graag!

Noureddine Steenvoorden

In het jaar dat Elvis stierf, werd Noureddine geboren. Op zijn negende kreeg hij een skateboard. Op zijn 20ste werd hij in Schotland verliefd op boeken. Op zijn 27ste werd hij moslim en vond hij zijn draai. Hij werkt in de gehandicaptenzorg en denkt soms dat hij bijna Arabisch kan lezen maar vraagt dan toch om een klinker. Hij jat de beste grappen van de missus, steun en toeverlaat sinds 2006. Af en toe vertaalt hij wat poëzie omdat het leven dan gewoon beter is.

Lees andere stukken van