Onlangs moest ik afscheid nemen van iemand die ik erg lief heb. Het was niet zomaar een afscheid. Het was een afscheid voor altijd. Een afscheid van iemand die er zelf voor gekozen heeft afscheid te nemen van het leven. Na een grote crisis, waar ze niet bovenop kwam, besloot ze na vele gesprekken met professionals het lot zelf te bepalen. Ze koos voor een milde dood, boven alles. Ze koos voor euthanasie, als laatste hulpmiddel.
“Het is tegen uw geloof. U gelooft in overleven, ” zei ik kort geleden tegen haar, toen ze me vertelde hoe zij afscheid wilde nemen van het leven. Ze knikte. “Ze zeggen dat het voelt alsof je in slaapt valt, Fatima.” Daar wilde ik niets van weten.
Ik protesteerde. Waarom kon ze niet doorgaan? Volhouden. Hoop hebben, zelfs als het er somber uitziet. De grote reis aanvaarden. Accepteren dat tegenslagen erbij horen. Terugvallen op God of haar naaste. In God geloofde ze niet. Dat heeft ze me vaak duidelijk gemaakt. Maar toch probeerde ik haar te overtuigen, om haar hier te houden. “U gelooft in overleven,” zei ik dus. “Maar ook dat genoegen kon haar geest niet meer verlichten. De teleurstellingen in haar leven hadden te veel schade aangericht. De overgave aan de rust en leegte was haar permanente bewustzijnstoestand.
De dag dat wij afscheid van haar gingen nemen, troffen we haar alleen in haar kamer, bij het raam. Op tafel stond een volle beker met koffie, verschillende afscheidskaarten, onderzetters, en een kalender met genoteerde verjaardagen. Op het raamkozijn stonden boeketten in vazen te leven. Boeketten die passen bij iemand die niet meer leven wil.
Ik keek haar aan in het felle zonlicht dat de kamer binnen scheen. De contouren van de objecten tekenden zich haarscherp af. Ik kreeg alleen geen zicht op de situatie. Zo breekbaar als ze daar zat. ‘Waar zou ze op dit moment aan denken? Wat is nog belangrijk voor haar?’ Ik wist me even geen houding te geven. Wat zeg je tegen iemand die er straks niet meer is? Alle dagelijkse beslommeringen deden er niet meer toe. Niets was meer belangrijk voor haar.
Ik pakte een stoel, ging voor haar zitten, en zei: “Ik heb van u gehouden. Heel veel. Daarom is het zo jammer dat dit niet genoeg was.” Ik streek over haar wang, als een kind dat getroost moest worden. Ze reageerde niet, en keek bedremmeld om zich heen. Toen zei ze: “Morgen gaat het gebeuren.” Ze liet even een stilte vallen. “Morgen ga ik heen.” Nu keek ze me in mijn ogen aan. Ik probeerde me sterk te houden en zag dat ze met haar handen friemelde.
Ik had graag iets bemoedigends gezegd, maar kon niets bedenken. En was het niet al te laat? Of kent geruststelling geen tijd? Ik begreep het allemaal niet meer. Zij begreep het ook niet. Zij begreep alles al lange tijd niet meer. Ik zag het in haar ogen. Ze waren zo leeg. Ik was bang er diep in te kijken; bang om te verdrinken in de donkere spelonken van haar hersenen. Waarvan ik wist dat er geen licht meer in scheen.
Ze had van die mooie lichtblauwe ogen, met grijs ertussen. Ik grapte weleens, en zei tegen haar dat ze confetti in haar ogen had. Dan lachte ze. Nu kon ik het niet zeggen. Nu zag ik geen confetti, maar duisternis en vergetelheid. Ik vraag me af, hoe lang iemand kan blijven ronddobberen terwijl diegene naar het lege einde tuurt? En, hoelang kan iemand stuurloos blijven, terwijl zij of hij het liefst het licht wil uitdoen?
“Ik ken een gezegde”, zei ik, “Het doodshemd heeft geen zakken. Als straks de laatste ruis verdwenen is, dan hoop ik dat u zich heeft voorbereid, al is het maar op de rust, en dat u bereikt waar u naar verlangt.”
Ze stond op om mij te omhelzen. Onze laatste afscheidsgroet. De omhelzing. Haar kus. Zij had zich voorbereid op het afscheid. Daar had ze nog de tijd voor. De tijd die mogelijkheden creëert of afneemt. Maar nu is haar zandloper bijna leeg. Nog even. Nog een paar uur. Dan is alles voorbij. Dan is vroeger er niet meer. Wanhoop veegt de lei schoon.
Dit stuk verscheen eerder op www.nieuwemoskee.nl
14 Reacties op "‘Ze koos voor een milde dood, boven alles. Ze koos voor euthanasie’"
Dank voor het delen en veel sterkte met het verwerken van haar overlijden .
Salaam,
Wat ongelofelijk mooi geschreven. Ik ben er stil van.
Rabia
Respect. Voor hou en haar. Gedenk haar in je dua.
Het is inderdaad mooi geschreven. Wat moet ze diep gezonken zijn om zo een zware beslissing te nemen. Ik kan me voorstellen dat als je niet gelooft in Allah, in moeilijke tijden het leven uitzichtloos lijkt.
Mag ik iets vragen? Is deze vrouw bestemd voor de hel naar jullie mening? Stel… Deze vrouw heeft ontelbare mensenlevens gered, de hongerige gevoed, de naakten gekleed. Haar hele leven is ze een dienstbare vrouw geweest. Nu staat ze voor god op judgement day… Wat zegt islam daarover? Ze is altijd voor iedereen vriendelijk geweest. Het woord haat komt in haar hart niet voor…
Islam zegt dat Allah bepaalt wat haar eindbestemming is. Wij zijn verantwoordelijk voor ons eigen daden die we moeten verantwoorden op de dag des oordeels. Wij kunnen niet voorspellen wat haar lot is, niemand weet het behalve Allah zelf. Je hebt van die fanatiekelingen die vuur en hel over iemand voorspellen, maar die maken juist een groffe fout, omdat alleen Allah bepaalt over het lot van een individu.
Is hier sprake van euthanasie( volgens Nederlands recht , dus huisarts en scen arts) of zelfmoord ? Ik haal het er niet uit.
Nordin B
De spuit van de arts kun je ook als de hand van God beschouwen.
Zlfs met geloof in god kan lijden het leven uitzichtsloos maken
Bedankt voor je uitleg Nordin.
Als de mens het oordelen eens achterwege zou laten… Helaas betrap ik mezelf er ook nog eens op
@Joop,
De hand van God? Nee hoor, God laat het dan toe. Verder moeten we ons niet voor de gek houden om God als een denkbeeldige mens te beschouwen. Wij kunnen ons niet voorstellen hoe God er uit ziet, dat kan ons denkvermogen niet bevatten. Dat wij in dit universum leven, gebonden aan allerlei natuurlijke wetten die door God is voorgeschreven, betekent niet dat God ook in het universum zit, Hij heeft immers het universum gecreëerd. Deze gedachte komt waarschijnlijk vanuit de Christendom waar Jezus (vrede met hem) als de incarnatie van God wordt gezien.
“Zlfs met geloof in god kan lijden het leven uitzichtsloos maken”, het zou best kunnen als je niet op God vertrouwt. Maar een echte gelovige, die God met heel zijn hart vertrouwt, zal geduld moeten hebben, hoe moeilijk het ook is en zal nooit opgeven. Want dit leven is slechts een tussenstation voor het echte leven hierna.
Vrijdag, 12 april om 17:45 is mijn vader met een schone ziel in slaap gebracht. Wij hebben afscheid genomen van de man van mijn moeder, de man die mij geleerd heeft wat onbaatzuchtige liefde is en dat de band tussen ouder en kind onvoorwaardelijk is. Wij hebben afscheid genomen met het vertrouwen dat hij wordt opgenomen in het Koninkrijk van God en dat de liefde van Christus sterker is dan ieder ander oordeel.
Mijn liefhebbende vader, wij zullen je voor altijd missen,
Herman
Amen Herman. Mooi gezegd.
” Nordin B says:
30/05/2013 at 17:22
Het is inderdaad mooi geschreven. Wat moet ze diep gezonken zijn om zo een zware beslissing te nemen. Ik kan me voorstellen dat als je niet gelooft in Allah, in moeilijke tijden het leven uitzichtloos lijkt.”
Lekker respectvol. weetje, volgensmij kun jij je helemaal niet zo goed voorstellen wat er in niet-moslims omgaat, en volgensmij wil je dat ook niet. En dan eis je zeker wel het begrip van anderen.
Ik ben ook geen voorstander van euthanasie, maar ik ken deze vrouw niet, en ik heb de arrogantie niet om te denken dat ik voor haar die beslissing kan nemen. hoe oud ben jij eigenlijk?
Wat doe je als je leven een hel is geworden?
Ik zie nu weer politici, met de bijbel in de hand en het vingertje omhoog, verklaren dat euthanasie taboe is.
Om een lang verhaal kort te maken: ik heb in 2013 mijn broer, 70 jaar oud, vergezeld in zijn laatste dagen. Mijn broer die mij zo dichtbij staat, ik mis hem nog elke dag, hij was mijn voorbeeld. Via psychiatrie en scanarts werd bepaald dat Johan zijn leven mocht beëindigen, zijn lijden mocht beëindigen. Ik zal nooit de ontspanning in zijn gezicht vergeten toe hij zich eindelijk realiseerde dat hij “weg” mocht.
Ik zat bij hem, met zijn twee dochters en schoonzonen, toen hij zijn injecties kreeg, ik zie nog zijn glimlach.
Ik ben heel blij dat ik hem heb kunnen steunen en daardoor een volwaardig afscheid heb kunnen geven.
Ik wil graag pleiten, jij, met de bijbel in de hand, of je nou gelooft in God of Allah of Boeddha, wil jij de verantwoordelijkheid dragen voor het verlengen van iemands lijden?