Voorpagina Algemeen, Gastarbeiders

Oude Tijden Nieuwe Tijden

Miriam Rifai is gastarbeider bij wijblijvenhier.nl

Mijn computer had het begeven en ik vond het wel even best. Ik ben niet naar de winkel gehaast om een nieuwe te kopen. Ik heb eerlijk gezegd al tijden geen nieuws meer geconsumeerd. Ik zag het als een uitgebreide vorm van vasten. Mijn aandacht ging alleen maar uit naar mijn kleine microkosmos, de wereld van mijn kinderen. Mijn zoontje miste zijn vriendinnetje. Ze is afgelopen zomer naar Indonesië verhuisd. Hij huilde tranen met tuiten: ‘mama, ik moet naar de dokter, want ik denk dat mijn hart is gebroken’. Ik huilde met hem mee.

Mijn dochter worstelde met het zindelijk worden. Maar ik geloof dat het nu echt is gelukt. Ze zegt zelf dat luiers alleen maar voor baby’s zijn en zij is toch echt geen baby meer. Ze is al drie. Ze doet zelf haar kleren uit, ze trekt zelf haar pyjama aan en poetst zelf haar tanden.

Ze is fantastisch en ze groeit zo snel. Mijn vrienden die langskomen zeggen het ook: een
snelgroeiend kind is als een confronterende klok. Tijd is kostbaar en we verprutsen er te veel van.

We waren deze zomer in Marokko en troffen de stad in verwarring aan. De klok was een uur vooruit gezet. Het was al jaren niet meer gebeurd. De mensen waren het in ieder geval niet gewend. Als iemand vroeg hoe laat het was en je zei ’twee uur’, volgde direct de vraag: ’twee uur volgens de oude of twee uur volgens de nieuwe klok?’ ‘Ik weet niet welke klok u bedoelt… maar nu is het twee uur’ antwoordde ik dan maar. Om het allemaal nog eenvoudiger te maken bleek mijn vader te gemakzuchtig om de klok in huis vooruit te zetten (ach, over drie maanden wordt hij toch weer teruggezet’). Ik liet het maar los, ik probeerde er niet meer naar te kijken.

Die verwarring over de tijd is makkelijk symbolisch op te vatten. In Marokko leven oude en nieuwe tijden naast elkaar. Soms conflicteren ze, soms in harmonie. Ik zag dat er supermarkten uit de grond waren gestampt. De mensen vertelden er vol trots over. Ik had gemengde gevoelens toen ik met mijn winkelwagentje langs de overvolle schappen reed. Is dit nu het summum van vooruitgang? Als ik straks met mijn boodschappen in de auto met verveelde routine de parkeerplaats afrijd, zou ik bijna vergeten dat voor de mensen hier dit echt een uitje is. Ze kleden zich mooi aan, omdat ze naar de supermarkt gaan.

De koning investeert in het noorden, daar zijn de mensen blij mee. Ze kunnen zien dat er veranderingen plaatsvinden en dat geeft hoop. Ik vind het alleen zo jammer dat alle veranderingen van buitenaf worden bewerkstelligt en niet van binnenuit. Bij de moderne wereld horen nu eenmaal supermarkten, dus zij kunnen niet achterblijven. Er zijn nu eenmaal toeristen en vliegtuigen, dus ze kunnen ook hier worden ontvangen. Het is allemaal accomoderen voor anderen, maar wat doen ze voor zichzelf? Ik informeerde bij mijn oom hoe het met mijn nichtje ging en haar universitaire studie. Hij wist niet wat voor studie ze deed.

Ik moest denken aan een uitspraak van wijlen koning Hassan. Hij vergeleek Marokko met een boom waarvan de wortels in Afrika lagen en de bladeren de Europese wind inademen. Iedereen die ooit een werkstuk over het land heeft moeten schrijven, kent die uitspraak wel. Ik zie telkens het beeld voor me van wij in Europa die de boom water geven. Wij zijn die bladeren, wij zorgen voor de zuurstof. Die bladeren zijn inmiddels talrijk. Mijn familie is uitgewaaierd over de hele wereld. We geven water, maar het sijpelt niet door naar de wortels. Die wortels lijken af te sterven. Vruchtbare Afrikaanse bodem is in rap tempo in dor woestijnlandschap aan het veranderen.

Ik maak me daar zorgen over. Ik maak me ook zorgen over de Partij van de Verharding en de Vervreemding… Ik blijf nog even bij het liefdesverdriet van mijn zoontje, morgen gaan we een kaartje kopen.


Miriam Rafai is dertig jaar, getrouwd en moeder van twee kinderen. Ze is een liefhebster van theater en film. De foto hierboven is van de Egyptische actrice die ze bewondert, Suad Husni.