Dit stuk is ingezonden door Pinar Dursun
Hij was maar vijftien jaren jong, het jongste slachtoffer van de genocide in Srebrenica. Afgelopen zaterdag werd hij naast de andere 534 gevonden lichamen begraven in Potocari, Bosnië en Herzegovina. Ook in Den Haag hebben we op 11 juli stilgestaan bij de verschrikkelijke massamoord, precies 14 jaar geleden.
Bosnië, het land van schoonheid, van de mooiste rivieren, van de gezelligste mensen, van de lekkerste cake, van de aardigste obers, van de liefste kinderen en van de non-stop vakantiesfeer. Jammer dat het woord gezellig daar niet bestaat. Daar zou ik wel raad mee weten. Het is namelijk best lastig om uit te leggen dat ik het zo gezellig vind in Bosnië, zonder het woord gezellig te gebruiken…
Maar Bosnië is ook het land van oorlog, van de kogelgaten in de woningen, van de vele grafplaatsen, van de je-mag-overal-roken-maar-de-ventilatie-werkt-niet-optimaal cafeetjes, van de minder aardige serveersters (maar hoe vaker je er bent hoe aardiger ze worden), van de drie etnische groepen, van de drie aparte religies en van Srebrenica…
Srebrenica… Was dat niet het stadje dat bekend stond om de zilver (srebren) en om zijn vredige uitstraling? Waar de mensen voor de oorlog graag woonden?
Srebrenica… De stad die nu bekend staat om z’n 8.373 slachtoffers…
De slachtoffers zijn op zaterdag 11 juli herdacht in Bosnië. Op deze dag werden in Potocari 534 slachtoffers van de genocide begraven. Ook in Nederland was er een herdenking op Het Plein in Den Haag. Ik zag het als mijn plicht om daarbij aanwezig te zijn. Het verhaal van Srebrenica heeft me vaak slapeloze nachten bezorgd. De wijze waarop 8.373 mensen om het leven zijn gebracht, is gruwelijk, onvoorstelbaar, onmenselijk, en vooral duivels. Hoe kan je anders ooit op het idee komen om pasgeboren baby’s dood te trappen? Om te voetballen met een hoofd van een Bosniak? Om een bejaardentehuis te bombarderen? Om van scholen verkrachtingskampen te maken? Om die verkrachtingskampen vervolgens weer om te toveren tot een restaurant, waar de plaatselijke bevolking nu geniet van een luxe maaltijd… Hoe kan je daar in godsnaam eten vraag ik me af? Zouden ze onwetend zijn? Maar in een land waar alles je herinnert aan de vreselijke oorlog kan je toch niet onwetend zijn? Tenzij mensen daar bewust voor kiezen natuurlijk.
Ik word een beetje duizelig als ik alle 534 namen van de slachtoffers zie. Ze staan allemaal genoteerd in het programmaboekje dat ik heb gekregen dankzij een Bosniër, die in de organisatie zit. Allerlei gevoelens en gedachtes gaan er door mij heen. Ondertussen begint de eerste stille rondgang. Vrijwilligers lezen met trillende stemmen de namen van de slachtoffers.
Terwijl we rondlopen probeer ik de boel te observeren.
Wat mij direct opvalt, is dat er maar weinig Bosnische jongeren aanwezig zijn. Dat vond ik ook toen ik in 2007 aanwezig was bij de herdenking. Buiten de jongeren van de organisatie was het maar een handje vol!
Ik weet dat Bosnische jongeren heel actief zijn als het gaat om culturele activiteiten. Ik vraag me alleen af waarom ze niet zo betrokken zijn bij dit soort activiteiten. Het gaat nota bene om de grootste genocide in Europa (na de Tweede Wereldoorlog) die heeft plaatsgevonden in hun vaderland. Zouden ze er niet bij stilstaan? Of kiezen ze er bewust voor omdat ze het te heftig vinden? Ik weet het niet. Ik weet alleen dat ik hun aanwezigheid mis.
Opmerkelijk is het grote contrast op Het Plein. Aan de ene kant heb je mensen die slachtoffers van een genocide herdenken. Aan de andere kant heb je mensen die op een zonnige dag een terrasje hebben gepakt en volop genieten van het leven. But that’s life. Als de een lacht dan is de ander aan het huilen en andersom.
Voorzichtig vraag ik tijdens de 2e stille rondgang aan een meisje wat de herdenking met haar doet. Ze zei: "Meer dan 8000 doden. 8000 is maar een getal. Als je ze zo 1 voor 1 hoort, merk je pas wat voor een ramp het is geweest. Het is heel heftig."
Heftig… Dat is misschien het juiste woord om zo’n herdenking te beschrijven.
Na de toespraak van Jan Marinus Wiersma en het gebed van de Bosnische imam, Nermin Canic, is het tijd voor twee minuten stilte. Het was dan ook echt stil. Dat is wat ik noem een herdenking. Er is niet eens een telefoon afgegaan. Wat ik heel bijzonder vind.
Opeens verschijnen er een heleboel witte ballonnen. 534 witte ballonnen. Elke ballon staat symbolisch voor een slachtoffer die op dezelfde dag in Potocari wordt begraven. Aan ieder ballon hangt een naamkaartje van het slachtoffer. Ik keek naar de geboortejaren op de naamkaartjes die ik in mijn handen had. 1930, 1973 en 1978! Hij was maar 17!
(Een deel van het gebed van de imam)
Oh God
May grief become hope..
May revenge become justice..
May mother’s tears become prayers..
That Srebrenica never happens again..
To anyone, anywhere..
Amin
Er klinkt muziek. Muziek die je ontroert, ook al versta je niet wat er gezongen wordt. Dan wordt ons gevraagd of we de ballonnen willen loslaten… Daar gaan ze dan, alle 534, de lucht in. Mensen worden emotioneel. Tranen, omhelzingen, maar ook een glimlach. Een glimlach, omdat er 534 slachtoffers eindelijk geïdentificeerd zijn en begraven kunnen worden. Een glimlach, omdat de families van de slachtoffers het eindelijk kunnen afsluiten. Dat ze bij de grafsteen van hun dierbare troost kunnen zoeken.
Aan de herdenking komt een eind. Er zijn mensen die direct weggaan, er zijn ook mensen die blijven hangen. Waaronder ik. Ik kijk nog even rond. Terwijl ik doelloos rondloop komt er een Bosnische vrouw naar me toe en zegt:
"Bedankt voor je komst, het doet mij erg veel om jou hier te zien. Ik hoop dat je er de volgende keer ook bij bent!"
Dat hoop ik ook! 11 juli 2010, herdenking Srebrenica. Staat genoteerd in mijn agenda!
Nikad ne zaboraviti – Nooit vergeten
Pinar Dursun
Redactie
Wij Blijven Hier werd in 2005 opgericht, omdat ze vonden dat ze er nog niet waren. Inmiddels zijn ze 3000 bijdragen rijker, die vrijwillig door beginnende én gearriveerde verhalenvertellers worden geschreven. Verschillend van columns, persoonlijke ervaringen tot verborgen nieuwsfeitjes. Ze kijken op hun eigen manier tegen de wereld aan, en vertellen zélf het verhaal. Wie zijn ze? Kijk om u heen. Want ze zijn hier. Zij Blijven Hier!Lees andere stukken van Wij Blijven Hier!
14 Reacties op "534 ballonnen"
*Modbreak
We beginnen niet opnieuw he?
Mooie beschrijving… ik denk dat ik er ook maar heen moet volgend jaar. Alleen een cijfer zegt inderdaad niet zoveel…
We beginnen niet opnieuw?
Dit is mijn eerste bericht op dit forum. Maar goed, dat mijn bericht weggehaald wordt zegt het eigenlijk allemaal al.
@ Anoniem
waarschijnlijk komt het omdat je bij deze discussie moet zijn: http://www.wijblijvenhier.nl/archives/2116-Srebrenica…-11071995.html
Mooi beschreven.
Ik vind zelf herdenkingen op mooie zomerdagen zo vreemd en onwerkelijk. Het leven gaat door en toch ook niet.
Inderdaad, Srebenica moet nooit vergeten worden.
Voordat de Nederlandse militairen waren uitgezonden waren ze eerst op kamp ergens. Daar deden de militairen een gebedsdienst van moslims na. Een militair deed een imam na en achter hem stonden in rijen, net als in een echt gebed, militairen. U begrijpt dat de militairen de gebedsdienst nadeden niet om een hoog doel of iets dergelijks, maar nee ze deden dat om moslims te beledigen. Het geheel zag er zo afschuwelijk uit dat ik het met geen pen kan beschrijven. Van het gebeuren is filmopname gemaakt en 1 keer op tv getoond. Toen ik de beelden zag, wist ik het. Deze militairen zullen naar Bosnië gaan, maar nooit om moslims te beschermen. En inderdaad. Waarover ik me verbaasd, maar eigenlijk weer niet, is waarom men nooit meer over deze filmopname heeft. Ken je ook de beelden, reageer dan a.u.b.
Jeep,
Je moet niet alles geloven wat je ziet!
Je legt m.i. onzinnige verbanden, welke worden gevoed door je onderbuik.
Want toen je de beelden zag wist je namelijk helemaal niets! Een vermoeden misschien!
Maar weten deed je natuurlijk absoluut niet.
Of hebben we hier van doen met de nieuwe Jomanda?
En trouwens, zo heel veel jaren na dato is het natuurlijk wel heerlijk en makkelijk lullen, over jou ” juiste voorgevoel” van 14 JAAR geleden !!!!!
Daar kom je nu mee! Wel knap dat je nog gedetailleerd weet wat je 14 jaar geleden op een specifiek moment dacht.
Een gedachte die zo veel indruk iop je heeft gemaakt, dat het pas na 14 jaar opkomt als poepen!
Moet zeggen, ben erg onder de indruk van de inzichten en voorgevoelens die jij 14 jaar geleden al had!
Lieke,
Jij niet, ik wel.
Ik denk dat het gelegde verband wél klopt. Hoe zou het gegaan zijn als Dutchbat daar Amerikaanse toeristen had moeten beshcermen?
Zouden ze dan ook aan Mladic overgelerd zijn geworden?
Ik denk het niet – want leg dat maar eens uit aan grote broer.
Ik denk dat gedrag in het klein soms een pijnlijke, maar valide indicator is voor later gedrag in het groot.
Dit verhaal is toch helemaal niet belangrijk, laten we het hebben over die imaam die op de voorpagina staat van een gratis blad, omdat hij zegt dat homosexualiteit niet mag van Allah en het ziektes veroorzaakt…
(sarcasme sarcasme)
Er zijn meer dan 8000 onschuldigen mensen vermoord, waaronder veel kinderen, dat kun je niet vaak genoeg herdenken.
Het enige zinnige comment hier is tot nu toe van Karim.
(en Alison bij 5, sorry lieverd)
Na 4 dagen van de herdenking heeft de EU de visum voor Serviers opgeheven maar niet voor Bosniers (en andere moslim meerderheid hebbende Balkan landen). En dan alleen echt voor (tegen) moslims binnen Bosnie. De serven en kroaten in Bosnie kunnen hiervan wel gebruikmaken. De vraag aan Ollie Rehn: ‘worden de families van slachtoffers niet opnieuw bstraft terwijl het reizen van de oorlogsmisdadigers door de EU makkelijker gemaakt is?’ werd niet beantwoord.
Etc..
Zo ongeveer schrijft de krant van vandaag. Heeft iemand daar meer over gelezen of weet iemand daar meer over?
Beste Alison,
Hoe zou het gegaan zijn als Dutchbat daar Amerikaanse toeristen had moeten beshcermen?
Niet veel anders, het probleem was niet zozeer de wil, maar het feit dat de Nederlandse soldaten uitgerust waren met waterpistooltjes, het grootste wapen was een .50 machinegeweer.
Verder zegt de Nederlandse regering dat er om luchtsteun was gevraagd en dat die niet gegeven werd en zegt de Franse regering dat de Nederlandse regering er helemaal niet om heeft gevraagd.
Ik neig het laatste te geloven.
De Nederlandse soldaten treft geen blaam.
Mvg
Gisteren was het 11 juli 2010. Een speciale dag in zekere zin. De dag dat heel Nederland oranje was, de dag dat de leeuwen de stieren zouden verslaan. Althans, dat was de verwachting. En verder nog iets bijzonders aan 11 juli? Er was nog iets. Iets waar w