Voorpagina Maatschappelijk, Politiek

Laat ons land niet verder wegzakken in het miserabele moeras van discriminatie

Deze tekst is een verkorte versie van de column die ik voorlas tijdens Control Alt Delete – een bijeenkomst over etnisch profileren, discriminatie en politiegedrag – op donderdag 28 november 2013

Toen ik net moslim werd, was ik niet zo heel herkenbaar als moslim. Blond koppie, blauwe ogen, weinig baardgroei en ik had het gemak van de qamies – of moslimmannenjurk – nog niet ontdekt. Afwijkend gedrag: 0. Ervaringen met islamofobie: 0. Èrvaringen met discriminatie: 1.

Ja, helaas, sommige moslims begrijpen de Koran niet als het over andere volkeren gaat:

QS 49:12? : “O mensheid… Wij hebben jullie tot volken en stammen gemaakt, opdat jullie elkaar leren kennen…” (Al-Hoedjoeraat).

Of wat de Profeet Mohammed (s) ons leerde over huidskleur: “O mensen…jullie stammen allemaal van Adam af en Adam is uit aarde gemaakt. Een Arabier is niet beter dan een niet-Arabier; noch is de blanke man beter dan de zwarte of de zwarte beter dan de blanke man.. behalve door godsbewustzijn.”

Het was niet leuk om af en toe het witte schaap te zijn, maar zowel Quran als Profetische overleveringen zijn duidelijk: er is geen institutionele basis voor discriminatie in islam.

In de loop der tijd voelde ik me meer op mijn gemak als moslim. Ik had mijn coming-out naar vrienden en familieleden, werk, sportclub. Minimale problemen.

Met de groei van mijn baard en, na anderhalf jaar, mijn naamswijziging veranderde er toch iets. Waar ik voorheen nog vrolijk bij elke straatcontrole werd door gewuifd, werd ik nu vaker staande gehouden. Nooit te beroerd om oom of tante agent een handje te helpen, keerde ik prompt mijn tas om, id-kaart bij de hand, gezellig praatje voor kratis. Er viel me wel wat op: afhankelijk van hoe ik gekleed ging, mocht ik door of niet, mannenjurk/staan, broek/doorlopen.

Ik begon me er langzamerhand aan te ergeren. Ik maak zelf wel uit wat ik draag, zeker in Amsterdam, stad van skatende stringdragers. Niet, dus. En toen de burgemeester van Amsterdam de preventief-fouilleerverordening uitbreidde van Zuidoost naar de Transvaalbuurt, viel mijn vaste ov-route er ook onder. Joepie.

Bij de eerste controle gaf ik nog wat olijk tegengas. Dat soort lol werd gauw oud. Vooral toen ik voor de eerste keer door de marechaussee werd tegengehouden bij de douane. Note to self: een pelgrimstocht is alleen spiritueel als ie naar Santiago gaat. Saoedi-Arabië, Koeweit, Libië, Egypte, Marokko – dat zijn geen handige stempels in je paspoort, vriend. Dan. Ben. Je. De. Sjaak. Vooral als je naar Turkije gaat, een prachtige… doorvoerroute naar Syrië.

Ook geen grappen onderweg naar de herdenking op de Dam. Enfin, daar hebben we het al eerder over gehad. Misschien dat we in Nederland nu even kunnen bedenken of we nu juist wel of juist niet willen dat moslims ‘meedoen’ met herdenken, sinterklaas, etc etc. Want anders geldt voor mij: steek je integratie maar in je hoehaa als je eigenlijk assimilatie bedoelt.

Ik moet u eerlijk bekennen, dat ik als ouwe punker niet onbekend ben met aangekeken worden op een “afwijkend” uiterlijk. Dat gaf me ervaring en weerbaarheid tegen blikken en opmerkingen. Mensen kijken maar. Met een gebbetje, praatje of eenvoudige blik is het meestal wel te regelen,  maar soms wordt het me wat teveel. Het islamofobisch populisme waait als een natte wind door dit lieve land, en als ik eerlijk ben, stinkt het soms gewoon te erg.

Individuele discriminatie, daar kan ik nog wat mee. Ik kan het negeren, ik kan me ertegen verweren, ik kan klappen uitdelen, in gesprek gaan, je met wat prachtige verzen om de oren slaan. Maar institutionele discriminatie? Verschillen in rechtspraak tussen allochtoon en autochtoon; de stelselmatig lagere schooladviezen; het postcodebeleid voor scholen; de stereotypering van minderheden in overheidsbeleid; wetgeving over kleding die vooral op moslima’s gericht lijkt. Het produceert ongelijkheid en haat.

Een bekeerde vriend van mij, laten we hem Ahmed Jansen noemen, werkt al geruime tijd in de veiligheidssector. Hij kreeg enige tijd geleden een training vanuit de overheid. “Meer dan 200,000 professionals werken samen tegen terreur” of iets dergelijks. Misschien heb je die oranje buttons gezien. Net als Ahmed heb ik echt een pestpokkepleurishekel aan terreur. Dus zo’n training… kom maar op!

Dat dacht Ahmed dus ook. En hij toog vrolijk met zijn collegae naar de cursus. Ik zal jullie een stukje voorlezen van een verslag van zo’n cursus, zoals deze in Zeeland werd gegeven aan ambtenaren.

Ambtenaren in Zeeland werden “getraind in scherpzinnigheid… om signalen van mogelijk extremisme herkennen. De zes V’s vormen de leidraad…’Verblijf, vervoer, valuta, voorwerpen, valse documenten en voorbereiding’… Of Rachid B.,  (vermeend Zeeuws Hofstadgroepslid, NS) eerder tegen de lamp zou zijn gelopen, blijft achteraf gissen. “We hadden hem toen ook al in de smiezen”, zegt ambtenaar Jacques S. “Je zag hem echt radicaliseren. Hij ging opeens traditionele kleding dragen, wilde vrouwelijke collega’s van mij geen hand meer geven… Het was gewoon opvallend en dan geef je dat door aan de politie… Gemeentevoorlichter J. vindt niet dat de cursus stigmatisering en een overdreven angstgevoel in de hand werkt. ” Je leert gewoon iets nadrukkelijker stil te staan bij bepaalde signalen waar je anders misschien minder snel acht op zou slaan.”

Pardon? Rachid B. werd vrijgesproken van alle aanklachten.

Het probleem van een dergelijke cursus is hetzelfde probleem als etnisch profileren. Zoals Amnesty International het omschrijft valt namelijk ook religieus profileren hieronder. Ahmed Jansen hoorde zichzelf als verdacht beschreven worden. Hij hoorde mij beschreven worden. Hij hoorde elke moslim als verdachte aangemerkt worden.

Dit noem ik geïnstitutionaliseerde islamofobie: het individu wordt strikt gedefinieerd naar de groep waartoe deze qua uiterlijk behoort; aan deze groep worden middels grove generalisaties negatieve eigenschappen toebedeeld (die eerder met socio-economische omstandigheden dan met etniciteit of religie samenhangen). Vervolgens wordt dit met immoreel politiek leiderschap in de media over ons uitgestort en middels bureaucratische handelingen verankerd in overheidsbeleid. En plots is er sprake van een vicieuze cirkel waar de jongeren van vandaag slechts met moeite zich aan kunnen onttrekken: hoezeer je ook presteert, hoe je jezelf ook presenteert, je zult altijd verdachte zijn, altijd een dubbele agenda hebben.

En nu is het niet meer grappig. We zien dit beleid inmiddels niet alleen meer bij partijen als de PVV maar ook bij gevestigde middenpartijen als de PvdA en de VVD. Dat is een gevaarlijke ontwikkeling waartegen we ons moeten verweren. Schrijf erover, praat erover, lobby ertegen, stem ertegen. Laat ons land niet verder wegzakken in dit soort miserabele moeras van discriminatie, op individueel niveau noch op bestuurlijk niveau.

In het jaar dat Elvis stierf, werd Noureddine geboren. Op zijn negende kreeg hij een skateboard. Op zijn 20ste werd hij in Schotland verliefd op boeken. Op zijn 27ste werd hij moslim en vond hij zijn draai. Hij werkt in de gehandicaptenzorg en denkt soms dat hij bijna Arabisch kan lezen maar vraagt dan toch om een klinker. Hij jat de beste grappen van de missus, steun en toeverlaat sinds 2006. Af en toe vertaalt hij wat poëzie omdat het leven dan gewoon beter is.

Lees andere stukken van