Het Vrijmetselaarsvaticaan in Washington

Abdulwahid van Bommel is gastarbeider bij wijblijvenhier.nl

The Lost Symbol, of: hoe maak je een bestseller?
Nou, bijvoorbeeld door: Via een ‘closed circuit’ bewakingssysteem ‘Het Boek’ 24/7 te laten screenen; Via twee personen, die los van elkaar 2 sleutels moeten gebruiken om  de opslagruimte van ‘Het Boek’ toegankelijk te maken; Via Twitter en Facebookpagina’s met geheimzinnige codes en hints, tot aan het ondraaglijke de nieuwsgierigheid voor ‘Het Boek’ op te voeren. En zo de Harry Potter voor volwassenen te baren. In Nederland deed de redactie van NRC – een krant waarvan men eens hoopte dat het Le Monde van Nederland zou worden, maar die langzaam wegzakt in een intellectuelerige versie van de Telegraaf – gretig met de hijgspelletjes van de uitgever mee. 

In een eerste oplage werden van The Lost Symbol 6,5 miljoen exemplaren gedrukt in de Verenigde Staten en een half miljoen in Nederland. Het lag bij de roltrappen in de koopparadijzen. Diverse Amerikaanse boekwinkels bleven bij verschijning open tot middernacht, zodat om één na twaalf het boek aangeschaft kon worden. The Lost Symbol is een van de grootste eerste drukken ooit in de uitgeefgeschiedenis. Op de dag van de lancering werd ook een elektronische versie van het boek gelanceerd. Dat het boek met dollartekens en eurotekens in de ogen is voorbereid, zowel door de heer Brown zelf als door zijn vertalers, blijkt uit de kwaliteit.

Wat een enorme tegenvaller, deze nieuwe Brown. De hoofdpersonen, Harvard professor Robert Langdon en Katherine Solomon, zijn als karakters zo plat als een dubbeltje. We hebben te maken met twee ideale rationele menstypes: twee wetenschappelijke robots. Geen enkele innerlijke worsteling over menselijke en ethische aspecten van krankzinnige situaties waarin zij zich bevinden. Geen gevoel, geen emotie: die e-versie kan zo op pleemobiel. Mevrouw Solomon ziet op een gegeven moment aan de horizon haar levenswerk opgaan in een o zo Amerikaanse explosie, en er wordt zelfs geen alinea aan zelfbespiegeling of zielsvermorzeling besteed. Ze doet meteen ademloos mee in de plastic poppetjes race van het kunstmatige verhaal. Brown schijnt 6 jaar research in dit boek te hebben gestoken. Eenieder die op zijn beurt wacht in de kapsalon en Readers Digest leest, weet meer van de Vrijmetselarij dan Dan Brown.

Brown kent maar één plotformule. Zijn academisch geschoolde held komt aanvliegen met een supersonisch vliegtuigje en wordt door een of andere kleerkast voor de deur van het metaforenlabyrint geplaatst waar hij de volgende uren of dagen een raadsel moet oplossen. Tijdens het avontuur krijgt hij een platonische verhouding met een eveneens hoog opgeleide schooljuf, met wie hij wedstrijdjes ‘wie weet wat het eerst’ doet. In plaats van de geheime genootschappen in de Da Vinci Code, en de Vaticaanhiërarchie in het Berninimysterie, is het nu de Vrijmetselarij die ons moet intimideren tijdens haar ontmaskering. Van Dale meldt dat de Vrijmetselarij een over de gehele wereld verbreide, maar in alle landen zelfstandig georganiseerde besloten vereniging of broederschap is, met een humanistisch ideaal. In Nederland lijkt het inderdaad op een veredelde padvinderij, in de moslimwereld neemt het wel eens een andere structuur aan.  

Wat voor een schrijver als Brown misschien voor menselijkheid moet doorgaan, is de zich steeds herhalende verbijstering van zijn held Langdon. Bij elke vrijmetselaarslegende en elk raadsel uit de trukendoos van zijn vrijmetselaarsvriendjes, staat hij werkelijk stom verbaasd, nee: verbijsterd! Daar is niets op tegen. Verwondering wordt ook in de moslim mystiek als een belangrijke vorm van aanbidding beschouwd. En in feite is dat misschien wel de sympathieke rode draad in dit verloren symbolen verhaal. Het irrationele wordt voortdurend bevraagd door de ratio en geeft nog antwoord ook. De vraag is of aan beide recht wordt gedaan.

Het verhaal beschrijft een periode van 12 uur, zonder break, koffie of snack, hoofdzakelijk binnen een klein deel van Washington DC: the National Mall. De lezer voelt zich soms in een merkwaardige, chauvinistisch Amerikaanse, geschiedvervalsing gelokt. De Apotheose – een schildering aan de binnenkant van de Capitoolkoepel die de Sixtijnse kapel moet overtreffen – die George Washington afbeeldt terwijl hij vanuit een groepje, bestaand uit Franklin, Fulton en Morse (niet de chief inspector), op een wolk ten hemel stijgt. Aldus de sterveling verheffend tot de rang van god. ‘De Founding Fathers hadden Amerika gezien als een leeg doek, dat een vruchtbare akker vormde voor de zaden van de mysteriën.’ Maar het was geen leeg doek. Dat is een van de historische problemen waaraan de vrijmetselarij zich dan medeplichtig verklaart: er waren native Americans. En wat is daar ook al weer mee gebeurd?  En hetzelfde spelletje wordt herhaald:  er waren native Middenoosterlingen: Palestijnen. Wat is daar ook al weer mee gebeurd? De topvrijmetselaar in het boek heet natuurlijk niet voor niets Peter Solomon. Al vrij lang bestaan er Maçonnieke plannen om de tempel van Salomon opnieuw te bouwen op de plek waar nu jammer genoeg de Aqsa moskee en de Rotskoepel staan. Om nog maar te zwijgen van alle andere complotten waar ze door moslims van worden beschuldigd.

Om de aanschaf van het boek overbodig te maken, verklap ik maar even waar het verloren symbool zich bevindt en wat het is. In de hoeksteen van The Washington Monument (Een nagebouwde Egyptische obelisk) – zo diep in de fundamenten begraven dat men het bij graafwerkzaamheden niet tegenkomt – bevindt zich het Verloren Symbool: het Woord. Wanneer het ochtendgloren op het puntje van de obelisk valt, wordt het ook voor onze helden vanuit de omgang bovenop de koepel van het Capitool zichtbaar: Laus Deo. Tsja, 12 uur is nog lang zoeken voor een vrijmetselaar. In de Koran staat het gewoon op de eerste bladzij: Al-hamdulillah! Ook moslims vragen zich vaak af wat dat nou betekent.

Wordt vervolgd…

Pssst..
Wij Blijven Hier! is het platform van de Nederlandse moslim. Wij bieden ruimte aan sterk uiteenlopende meningen en standpunten. Want waarom zou je het leven makkelijk maken als het moeilijk kan? Niet alle meningen en standpunten hier komen overeen met de onze. En anders dan je wellicht van ons verwacht, hebben wij ook niet alle wijsheid in pacht. Dus mocht je het ergens niet mee eens zijn, dan horen we het graag!

Abdulwahid van Bommel

Abdulwahid van Bommel was geestelijke verzorger voor moslims bij het Medisch Centrum Haaglanden, voorganger van het Moslim Informatiecentrum in Den Haag en directeur van de Nederlandse Moslim Omroep. Nu is hij docent geestelijke verzorging en schrijver.

Lees andere stukken van