Voorpagina Algemeen

Ik ben (g)een nieuwe Nederlander

Ik ben een ‘Nieuwe Nederlander’. Althans, volgens minister Van der Laan, die in november vorig jaar deze benaming introduceerde als vervanging voor de negatief beladen term ‘allochtoon’. Ik heb mij inderdaad nooit thuis gevoeld in deze uitdrukking, dus de ‘Nieuwe Nederlander’ klonk mij wel beter in de oren. Revolutionair was het echter niet. Ruim twee jaar geleden al refereerde een Belgische vriend naar mij als, precies, een ‘Nieuwe Nederlander’. Destijds wist ik niet of ik dat als compliment of belediging moest opvatten. Nieuwe Nederlander? Ik ben geboren en getogen, en dus niet nieuw in dit land. Maar uiteraard ontkom ik niet aan mijn diepgewortelde Indonesische bakermat en dus zie ik mijzelf meer als een ‘Indonesische Nederlander’.

Liever ben ik specifiek en omschrijf ik mijzelf in deze context als een ‘Javaanse Amsterdammer’, of nog explicieter: een ‘Jakartaans-Javaanse Jordanees’! Al goed. De ‘Nieuwe Nederlander’ dus. Ik ben er eigenlijk nog steeds niet over uit wat mijn standpunt is. Want duurzaam is de term niet. Zullen mijn kinderen, kleinkinderen, en achterkleinkinderen nog steeds Nieuwe Nederlanders zijn? Zal ik dan inmiddels een ‘Oude Nederlander’ zijn? Lastig dus.

Najib Amhali stelde een paar jaar geleden voor om het woord ‘allochtonen’ te vervangen met ‘ex-pats’, omdat het laatste heel luxe klinkt. In zijn welbekende ‘Most Wanted’-show schetste hij zeer beeldig en cabaretoverdreven hoe Nederlandse ‘gastarbeiders’ in Nigeria op reguliere basis haring en stroopwafels uit de Lage Landen laten overvliegen, omdat hun smaakpapillen maar niet aan de lokale Afrikaanse kruiden willen wennen. Bovendien clusteren ze zich allemaal in Hollandse wijken, overvloedig voorzien van parabolen zodat ze vanuit het West-Afrikaanse land te allen tijde naar Hollandse media landschappen kunnen zappen. In welke zin verschilt de chique ‘ex-pat’ dan van de vertekende ‘allochtoon’? Ik vond het geweldig, en geopolitiek gezien zeer scherp. Binnen mijn vriendenkring hebben wij Najib’s voorstel dan ook aangenomen en voort laten leven. Maar of het in de volksmond ooit mainstream zal worden valt te betwijfelen.

Via mijn werk heb ik een andere terminologie geleerd die ‘serieus’ genomen kan worden en ook nog duurzaam is: diaspora. Aanvankelijk vond ik het niks: ik verwachtte niet dat –in mijn zaak, de ‘Indonesische diaspora’ het concept zou omhelzen. In de term overheerst natuurlijk heel erg de galm van het Joodse volk die zich na de exodus als Diaspora over de aardbol verspreidde. Hiermee zit gelijk een negatieve klank aan het woord: de verbanning uit het thuisland en een soort proces van ontworteling.

Maar na een tijd leerde ik de positieve wending van de term. Diaspora komt namelijk van het Griekse dias (verspreid) en sperien (het uitzaaien van zaden), wat dus suggereert dat er een transnationale verspreiding van zaden plaatsvindt, die in hun respectievelijke nieuwe thuislanden verder zullen groeien, vergroeien, en zich voortplanten –echter, zonder per se de navelstreng met het moederland af te snijden. Met andere woorden omvat ‘diaspora’ de zaden die buiten het land van oorsprong ‘zichzelf worden’, of in het Engels beter-klinkende ‘come into being’. Bovendien vormt ‘diaspora’ een soort koepelterm voor al dat wat men heeft bedacht om de stroming van mensen te benoemen. Denk aan: migrantenwerkers, gastarbeiders, vluchtelingen, vreemdelingen, buitenlanders, eerste/tweede generatie migranten, en dus ook allochtonen, ex-pats en Nieuwe Nederlanders.

Hoe positief de implicaties van ‘diaspora’ ook kunnen zijn, het zal denk ik toch heel wat vergen om deze term algemeen geaccepteerd te krijgen. Oorspronkelijke connotaties zijn namelijk erg hardnekkig en dus moeilijk uit ons bestand te krijgen. Binnen de Hollandse grenzen zal ik daarom nooit een ‘ex-pat’ kunnen zijn, en hoezeer ik Van der Laan’s initiatief apprecieer, in de wandelgangen wordt er toch nog steeds over ‘allochtonen’ gesproken. Ik ben tevreden als men mij benoemt als een Indonesische Nederlander, maar daarmee is de overkoepelende ‘allochtoon’ nog steeds niet vervangen. Ik zal de ‘Nieuwe Nederlander’ daarom voorlopig in mijn vocabulaire opslaan, maar alleen tot we een beter alternatief hebben ontwikkeld, want ik blijf geen Nieuwe Nederlander.

Afgestudeerd in kinderrechten, de van huis uit antropologe en gedreven tekenaarster uit hartje Mokum met wortels in het Grootste Archipel, is heden genesteld in London maar reist de wereld rond met haar man als politiek activiste: zij is Putri Gayatri Pertiwi, freelance columniste voor Wijblijvenhier.nl

Lees andere stukken van