Na onze recensie van aflevering 1 besloten we Seks en de Zonde niet af te schrijven. We waren nieuwsgierig waarop Halsema en Bouazza ons nu zullen trakteren in aflevering 2. Voor liefhebbers van showbizz-glitter-glamour-gossip-programma’s zou deze aflevering een geslaagde invulling van de zondagavond kunnen zijn, want Bollywood-ster Veena Malik staat centraal. Ondanks alle sexy foto’s, beeldfragmenten van en schandalen rondom Veena waarmee je dit keer wordt doodgegooid, kost het veel moeite om de aflevering af te kijken. Boeiend was het zeker niet.
Het ligt niet aan Veena, maar vooral aan de structuur. Na zo’n 50 minuten kijken, weet je niet precies wat de focus is. De documentairemakers lijken moeite te hebben om een uitgangspunt te kiezen waardoor de aflevering erg oppervlakkig blijft en aan alle kanten rammelt. Gaat het over Veena’s glitter and glamour leven? Of gaat het toch over hoe Halsema vrouwen in de islamitische wereld ervaart? Of gaat het over de positie van de Pakistaanse vrouw? Of toch over de positie van moslims in het algemeen in India? Dat zijn allemaal verschillende uitgangspunten die in deze aflevering door elkaar heen lopen en die je naar een aspirientje doen grijpen.
Halsema probeert de kijker achtergrondinformatie te geven om Veena’s verhaal te contextualiseren. Zo vertelt ze over de positie van Pakistanen in India, de positie van moslims in India en de positie van de vrouw in het algemeen. Dat is normaliter drie gehele documentaires waard, kortom: als kijker krijg je een overload aan te beperkte, vluchtige, en simplistisch weergegeven informatie in Jip en Janneke taal.
Wie een beetje het nieuws heeft gevolgd weet dat Pakistan een van de grootste slachtoffers is van de War on Terror en de Taliban na de invasie van Amerika in Afghanistan hun strijd grotendeels hebben verhuisd naar Pakistan. Een van de gevolgen hiervan is een hoog aantal drone aanvallen en stromen vluchtelingen uit Afghanistan die in Pakistan wonen met alle problemen van dien. Waar je in de eerste aflevering wat basiscontext kreeg – Hirsi Ali, Islamdebat – wordt dat nauwelijks gedaan bij de complexiteit van het Pakistan waar Veena uit is gevlucht. Als kijker krijg je uiteindelijk niet veel mee behalve dat Veena een seksbom is en dat ze daarom helemaal in paniek zijn in Pakistan.
Hoewel er diverse contexten kort door de bocht in beeld verschijnen ontbreekt de belangrijkste context: die van de vrouwenstrijd in India en Pakistan. Dat is nogal frappant voor een programma als “Seks en de Zonde” dat pretendeert te gaan over ‘dwarse vrouwen in de islamitische wereld’. Nu lijkt het alsof Pakistan en India geen feministen hebben gekend terwijl zij juist de voortrekkers zijn in ‘de moslimwereld’, denk aan Asma Barlas en vooral Riffat Hassan die zich ook als activiste inzet. Die zou je wel moeten kennen als programmaonderzoeker. Correctie: je hoeft tegenwoordig niet veel te doen om te weten wie deze dames zijn; Wikipedia en Google geven je een waslijst aan prominente moslima’s. Meteen op de eerste plaats rolt Benazir Bhutto –al sinds de jaren 80 en tot twee keer toe, premier van Pakistan– maar ook Khaleda Zia en Skeikh Hasina, achtereenvolgend premier in Bangladesh vanaf 1992. Daar kunnen we in Nederland nog wat van leren. Enfin, het punt is dat wanneer er wordt gesproken over “dwarse vrouwen” deze vrouwen niet in aanmerking komen omdat zij geen “Queen of Bikini” zijn. Alsof Pakistan het moet hebben van Bollywood seksbommen die dwars liggen en op die manier vrouwen helpen emanciperen. Veena wordt geportretteerd als een moslima die gevochten heeft voor haar seksuele vrijheid. Desondanks verveelt dit beeld, want het gaat hier alweer om wat onderdrukte of bevrijde moslima’s al dan niet dragen en hun seksuele vrijheid. Het kan ook andersom beredeneerd worden: hoe vrij en geëmancipeerd is Veena die duidelijk commercieel uitgebuit wordt door Bollywood? Halsema geeft daar zelf antwoord op: in Pakistan is Veena niet welkom, in India wordt ze gedoogd zo lang haar films geld opleveren en in Dubai is ze welkom om geld uit te geven. Echt vrij klinkt dit niet.
Halsema lijkt niet altijd goed te snappen waar ze mee bezig is en vervalt ook in de dichotomie seculier/gelovig (lees: vrij/gevangen). Een goed voorbeeld daarvan is als Veena vertelt over haar strijd tegen bepaalde religieuze regels, maar zich toch als gelovig ziet. Halsema stelt vervolgens de vraag: “And your God is still Allah?” Hoewel Allah niets anders is dan de benaming van God en God dus Allah is, lijkt Halsema hier het idee te hebben dat strijden tegen islamitische religieuze regels altijd moet betekenen dat je Allah inruilt voor een andere God, hem helemaal weg doet of dat hij niet meer centraal staat. Aan het einde van de aflevering zien we een ander goed voorbeeld hiervan. Kort na de opnames is Veena in het huwelijksbootje gestapt. Volgens Halsema ging het om het dilemma: uitsluiting of aanpassing. En dat Veena dus voor het laatste heeft gekozen. Wat een teleurstelling! Een ‘wilde’ moslima die uiteindelijk gezwicht is voor de onvrije en hardvochtige islam en tot ‘orthodoxie’ is veroordeeld. Halsema kan dit maar niet bevatten en vult het in als insluiting, de strijd opgeven door zich aan te passen. Wat geheel ontbreekt in Halsema’s analyse is Veena’s keuzevrijheid. Jammer hoor, Veena.
Hoop op enige nuance en gedegen onderzoek naar het fenomeen “moslima” wordt steeds kleiner. Het aanhoren van vooral veel serieus-bedoelde-gezever van Veena doet je sterk verlangen naar de serie “Lipstick Moslims”. Dat was een oppervlakkige serie, maar deed zich in ieder geval niet voor als iets anders. Enfin, aflevering twee was daar dus.
Dit artikel is geschreven door Ibtissam Abaaziz (Sociologe), Miriyam Aouragh (Politiek antropologe woonachtig in Oxford, Engeland) en Mariam El Maslouhi
Mariam El Maslouhi
Mariam is 23 jaar oud en geboren in Utrecht. Met haar HAVO diploma op zak besloot ze om Nederland even achter haar te laten en luiers te verschonen in een weeshuis in Agadir, Marokko. Na een jaar dat gedaan te hebben besloot ze Toegepaste Psychologie te studeren in Leiden. Met haar Propedeuse op zak besloot vertrok ze naar Libanon te vertrekken om er Psychologie te studeren op de wereldberoemde Universiteit van Balamand in het Noorden van Libanon. Om weer na 6 maanden terug te keren naar Nederland om haar studie af te maken zonder dat de kogels om haar oren vliegen. En nu probeert ze in Nederland idealistische en activistische Marokkanen te steunen die tegen een corrupt en ongelijk Marokko strijden.Lees andere stukken van Mariam
13 Reacties op "“And your God is still Allah?”"
Hoe goed bedoeld misschien ook. Vaak zijn “vrijheid” en “emancipatie” termen die vaak alleen gebruikt worden om een bepaalde visie, namelijk die van Halsma, te verspreiden onder deze noemers.
Dit terwijl zelfs Veena koos voor een huwelijk en het stoppen zichzelf te laten exploiteren door anderen.
@Ridouan, wat een kortzichtige retoriek weer; wat is dan de visie van Halsema volgens jouw? bij mijn weten is zij namelijk ook getrouwd en heeft ze kinderen, en ze heeft ook nooit in haar blootje in de playboy gestaan. Het is Halsema te doen om de vrijheid om te kiezen wat voor leven je leidt, zonder dat je hoeft te vrezen voor je leven. Ik hoor haar trouwens ook nergens de keuze van Malik bekritiseren, alleen verklaren, het is maar wat je wilt horen kennelijk.
Uithuwelijken, fatwa’s, beledigingen en bedreigingen zijn natuurlijk echte vrijheden!
Life is a choice, no choice ever to be judged (ask any god about that), not the choices of Veena, not the choices of Helsema, not yours, not mine. Keep religion to yourself and in the holy houses, keep it for personal application and not to others. Freedom of choice is personal and personal only.
humanity talking
Het primaire streven van Halsema is het het beschouwen van gelijkwaardigheid en vrijheid van vrouwen binnen de diverse culturen en levensbeschouwingen. In dit geval is dat de islam. En Veena’s zaak staat slechts voor een gedeelte daarvan. Dat gedeelte wordt zuiver weergegeven. De toon van dit artikel geeft aan hoe moeilijk moslima’s het hebben als hun ongelijkwaardigheid en onvrijheid binnen de dominante intepretatie, niet bij alle, bij de soefie intepretatie bijvoorbeeld niet, van de Islam aan de kaak wordt gesteld. Het is mannelijk dominante religie, net als bijv. de R.K.-kerk, met allerlei voorrechten voor mannen, dus achterstellingen van vrouwen. Ik zou daar een bloemlezing van onweerlegbare feiten van kunnen geven uit de Koran en mondiaal gehanteerde sharia. Een ieder die zich daar eerlijk in verdiept zal dit niet kunnen ontkennen, Net zo min als van de hele mooie en diepe teksten die er instaan.
Beide durven benoemen, want dat is best wel moeilijk, het goede maar ook het minder goede, in dit geval het vrouwonvriendelijke, betekent voor mij verlichting binnen een geloof. Maar daar is wel moed voor nodig.
@Martin Amsterdam
Hoezo spreek je over zuiver weergegeven, terwijl er sprake is van editten, de voice over en sturende vragen van Halsema. Alleen hierdoor kan er al geen sprake zijn van een zuivere weergave. Halsema heeft ook nog de vrouwen gezicht die haar mening ondersteunen lijkt het wel. Daarnaast kunnen de vrouwen die dit artikel hebben geschreven en ook ik ons niet vinden in de interpretatie van Halsema. Maar onze stem telt niet. Alleen de visie dat de islam vrouwonderdrukkend is en elke vrouw in de islamitische wereld zich onderdrukt voelt door of de religie of de samenleving, dat is de enige mening die wordt gehoord omdat die past in het plaatje wat mensen hebben. Een andere mening is verwarrend en dan zijn wij ineens te dom om de waarheid in te zien, of te arrogant om er voor uit te komen dat wij ongelijk hebben, of we hebben last van het stockholm syndroom of vul maar iets in.
Het voor moslims huiverig willen bepalen wat wel of niet achtergesteld is, berust zich in 9 van de 10 gevallen op een onjuiste en onvolledige benaderwijze. En dat komt voort uit het feit dat dat de mens heden ten dage, door verschillende impulsen, zich ‘normen en waarden’ heeft eigen gemaakt die worden gepresenteerd als dé Gouden Standaard waaraan andere normen en waarden worden getoetst. Even kort ter illustratie hiervan, halen wij de volgende uitspraak van dhr. Martin uit Amsterdam aan: ”Het is mannelijk dominante religie, net als bijv. de R.K.-kerk, met allerlei voorrechten voor mannen, dus achterstellingen van vrouwen.”
Dhr. Martin komt hier op basis van autonomistische bevindingen met een zéér zware uiting en besluit het in alle overtuiging met de conclusie: ”..dus achterstellingen van vrouwen!” Hiermee wilt de beste man, zijn onwrikbare overtuiging aan de moslimvrouw opleggen en – gek genoeg – tegelijkertijd prediken voor vrijheid.
Deze benaderwijze is, zoals gezegd, onjuist en onvolledig, want:
1. Dhr. Martin kan en mag niet voor de desbetreffende vrouwen bepalen wat achtergesteld is en wat niet. Expliciet als je leefmethodiek en levensbeschouwelijke insteek in bijna alle vlakken verschilt!
2. Wat voor de ene achtergesteldheid is, kan voor de andere de ultieme stap zijn voor zijn/haar stap naar verlichting en ontwikkeling – al helemaal als wij spreken over iemand die zijn/haar leven niet in dienst stelt voor de mensen, maar de Schepper van de mensen! Voorbeelden hieromtrent zijn ontelbaar..
Concluderend kunnen wij dus stellen dat de zogenoemde ‘bloemenlezing vol met onweerlegbare feiten’, niets anders zal zijn, dan een lezing vol met tegenstrijdigheden, onterechte invullingen en gedwongen assimilatie. En niet onbelangrijk: het spreken over iets zonder enige autoriteit.
treurig voorbeeld van het cultureel absolutisme waaraan het westen sinds Nietzsche aan leidt. Ondanks dat Nietzsche juist een nieuwe secularistische relativisme voor ogen had heeft het westen zich bevrijdt van het Christelijke absolutisme om zich te wentelen in het neo-christelijke absolutisme (lees christelijke waarden gemengd met zogenaamde seculiere waarden, zoals femenisme). Zoals de reactie hierboven feilloos bloot geeft tracht men vanuit het absoluut denken andere culturen/geloven te interpreteren. Ook het misplaatst arrogantie gevoel dat andere culturen minderwaardig, c.q. inferieur zijn en zich moeten conformeren aan de morale waarden zoals deze in west europa gelden alvorens ze betiteld kunnen worden als ‘verlicht’, modern, vrouw-vriendelijk, ontwikkeld et cetera.
Dit absoluut denken geeft het filosofisch onvermogen van het westen om daadwerkelijk seculier te zijn en het universeel plurarisme te omarmen.
tsja. hypocriet zeker?
@nas en @een schrijver. Zal reageren op een aantal van jullie intepretaties van mijn tekst.
Ik heb het over zuiver in die zin dat Halsema op een objectieve wijze in kaart brengt wat er rond Veena”s zaak speelt. Met de beperking uiteraard van de informatie die mij ten dienste staat. Dat zal echter voor een ieder gelden. Ik heb het niet over domme moslima’s, maar wel over een kennelijke moeite om toe te geven dat er ongelijkwaardigheid is tussen man en vrouw binnen de islam. Een simpel feit is bijvoorbeeld dat een man wel een niet-gelovige mag trouwen, maar een vrouw andersom niet. Als deze regel niet in de sharia verwoord staat, verneem ik dat graag.
Een gevolg van die regel is dat nu in Soedan een vrouw de doodstraf wacht omdat ze met een christen getrouwd is.
De achterstelling kan niet anders dan zo genoemd worden op het moment dat je mannen meer privileges geeft dan vrouwen. Los van de sharia vind ik het een mannelijk dominante religie, gelijk de RK, is omdat het vrijwel uitsluitend mannen zijn, die het voorgaan in de gebedshuizen en het voor vrouwen verboden is dit voor gemengde congregaties te doen.
Het pad dat je tot verlichting voert kan verschillend zijn, wellicht kan dit ook door absolute onderwerping, dat bestrijdt ik niet. Wat ik wel bestrijd is de ontkenning van ongelijkwaardigheid en dat je geloofsbeleving objectief is op het moment dat deze gebaseerd is op aanname’s, een these buiten redenatie. Bijvoorbeeld. De Koran is het boek van God en het bewijs is omdat het in de Koran staat. Dat is geen bewijsvoering.
Verder, ik pretendeer geen enkele autoriteit te hebben op het gebied van kennis van geloven. En ik beoordeel het inderdaad vanuit mijn westers gevormd normen en waarden stelsel, die ik overigens beslist niet superieur vind t.o.v. al het andere in de wereld. Zeer zeker niet. Maar gelijkwaardigheid van man en vrouw vind ik in mijn kwalitatieve beoordeling van culturen en levensbeschouwingen een belangrijk universeel element.
En logica is een instrument, om met elkaar tot een gemeenschappelijke intepretatie van de werkelijkheid te kunnen komen. Dus als een man meer geoorloofd is dan een vrouw, is in mijn logica, de vrouw achtergesteld aan de man.
Als de vrouw daar geen probleem mee heeft, heel goed, maar het feit blijft.
@Martin, ik snap dat het erg moeilijk is om uit je comfort zone te komen en objectief naar zaken te kijken als cultuur c.q. religie, maar het blijft een tragisch gezicht om te zien hoe beperkt jouw simpele zienswijze is. Je blijft doorrammen over de ‘in jouw ogen’ ongeijkwaardigheid van mannen en vrouwen, je haalt termen erbij die de discussie nog complexer maken zoals: logica, gelijkwaardigheid en universele waarden.
Dan mag je ze ook gaan uitleggen, wat is logica? en bestaat er volgens jouw één zuivere logica? denk jij dat logica niet beinvloedt wordt door je levensomgeving, opvoeding, cultuur en andere omgevingsfactoren?
Wanneer is iets gelijkwaardig en ongelijkwaardig? denk jij dat iets is wat vast staat, of denk jij dat het begrip van deze term van persoon tot persoon kan varieren en dus ook van cultuur tot cultuur?
Wat zijn de zogenaamde universele waarden waar jij naar refereert? blijkbaar delen in ieder geval 1.6 miljard moslims jouw ‘universele waarden’ niet, en waarschijnlijk de miljarden chinezen en indiers ook niet. Dus nogmaals wanneer is iets universeel, is dat als het westen dit betiteld als universeel?
Beste John, jouw reactie is kortzichtig, niet de mijne. Jij zei:
“@Ridouan, wat een kortzichtige retoriek weer; wat is dan de visie van Halsema volgens jouw? bij mijn weten is zij namelijk ook getrouwd en heeft ze kinderen, en ze heeft ook nooit in haar blootje in de playboy gestaan. Het is Halsema te doen om de vrijheid om te kiezen wat voor leven je leidt, zonder dat je hoeft te vrezen voor je leven. Ik hoor haar trouwens ook nergens de keuze van Malik bekritiseren, alleen verklaren, het is maar wat je wilt horen kennelijk.
Uithuwelijken, fatwa’s, beledigingen en bedreigingen zijn natuurlijk echte vrijheden!”
Femke haar ondertoon is nogal vervelend. Maar om op jouw insinuaties te reageren.
1. Uithuwelijk met instemming is een vrijheid. Want jij accepteert dit.
2. Een fatwaa kan een vrijheid zijn als jij deze vraagt…..
3. en 4. zijn geen vrijheden.
Laten we dan eens kijken.
1. Is jezelf laten uitbuiten qua opgedrongen kleding en seksueel van je profiteren een vrijheid?
2. Is het een vrijheid als moslim vrouwen beledigd worden in Nederland? Bedreigd?
Zo kortzichtig reageer jij.
Denk dus een beetje na voordat jij met container begrippen gaat gooien.
Halsma haar gebrek is, dat zij de westerse normen- en waarden als vrijheid ziet. Terwijl moslima’s dit vaak niet als vrijheden zien. Dit is waar de schoen wringt.
Ook dat zij het huwelijk van Veena wil verklaren, dat moet Veena doen en niet Halsma……Of moeten anderen voor vrouwen denken?
Het punt van de hele documentaire is nu juist, dat er geen middenweg voor Veena blijkt t zijn.Ze moet ofwel de slet uihangen bij bladen als FHM (come on, FHM ligt ook onder vuur bij seculiere feministen in Nederland en niet alleen bij moslima’s. FHM is allesbehalve een feministisch tijdschrift.), ofwel op 14 jarige leeftijd uitgehuwelijkt worden
Ze zal niet meer kunnen studeren en geen politica worden. Alsof dat perse Islamitisch is.
Dat Veena nooit een exacte kopie van Femke Halsema kan worden, moge echter duidelijk zijn. In de ogen van mevrouw Halsema is zij “uiteindelijk echter gezwicht voor het conservatisme” Tja. Maar Veena is Femke niet. Zij is nu gelukkig getrouwd met een man van haar eigen keuze. Veena kan heel goed haar eigen rolmodel zijn en heeft Femke niet nodig. Zij kan prima happy zijn als brave moslima. Op haar manier.
Goed stuk, Mariam!
Pingback: Wat gaat 2015 ons brengen? Voorspoed of tegenspoed? Wie weet! - Wijblijvenhier.nl