Voorpagina Ingezonden, Islam, Maatschappelijk

Falend leiderschap

Dit stuk is ingezonden door Ayse Bayrak

Op een conferentie, gehouden tijdens de dagen van het Multifestijn in Utrecht, werden bezoekers door Stichting Islamitisch Centrum Nederland uitgenodigd om met elkaar in debat te treden over de stelling: ‘Geen breuk maar verbinding’. Hierbij werd ondermeer ‘het falende leiderschap’ van moslimorganisaties besproken. Drie heren, Racit Bal, Abdulwahid van Bommel en ene Martijn de Koning zetten de toon van het debat door ons deelgenoot te maken van hun hersenspinsels over dit onderwerp, mij in totale verwarring achterlatend. De eerste twee heren konden wat het onderwerp betreft een sigaar uit eigen doos presenteren. Martijn de Koning koos ervoor zijn betoog te beginnen om de leiders van Nederland eens op een rijtje te zetten. In zijn top drie staat met stip op 1: Abdul Jabbar van de Ven, op de voet gevolgd door Jassine El Fourkani (sorry nooit van gehoord) en op een schamele derde plaats: Tariq Ramadan. Wellicht begint nu ook bij menig lezer de verwarring toe te slaan.


Een indruk van de Multifestijn (bron: multifestijn.nl)

25 jaar geleden was ik een trouwe bezoekster van de lezingen van Abdulwahid van Bommel en las ik zijn blad Qibla. Nog steeds is de heer van Bommel een autoriteit in Nederland op het gebied van de Islam, maar in het rijtje van de Koning wordt hij niet genoemd. Misschien omdat de subtitel van het debat ‘falend leiderschap’ was en hij dit predicaat niet wilde verbinden aan de verdiensten van de heer van Bommel. Of hij de stempel van falend leider verdient, laat ik aan Allah over.

Islam is perfect, volgelingen niet

In dit kader wil ik opmerken dat het leiderschap in de Islam niet hiërarchisch is gerangschikt, zoals dat bij de katholieken het geval is. Ook is er (helaas) geen overkoepelende organisatie die de moslimpopulatie in Nederland in zijn geheel vertegenwoordigt. Een ieder die gezegend is met gezond verstand, is verplicht kennis te vergaren om een route tot succes uit te stippelen. Door de komst van het internet is het nooit zo makkelijk geweest bronnen als Quran en Hadith (overleveringen van de Profeet vzmh) te raadplegen en lezingen van alom gerespecteerde geleerden te bekijken in de eigen vertrouwde omgeving. Een opsomming van Islamitische leiders in Nederland is dan ook zinloos en de meeste moslims in Nederland zullen zich dan ook niet in het lijstje van de Koning, of welk ander lijstje dan ook, herkennen.

De eerste spreker Racit Bal is een leider en bestuurder in hart en nieren en gelukkig geeft hij in zijn betoog toe dat zijn generatie van bestuurders er een potje van heeft gemaakt. De nadruk in zijn verhaal ligt op het gegeven dat leiders moeten weten hoe de Nederlandse samenleving in elkaar steekt, dat bestuurders goed Nederlands moeten spreken en dat Nederland wat dat betreft zijn eigen moslimleiders en bestuurders, conform de eisen die onze samenleving stelt, moet opleiden. Het feit dat deze leiders in de dop de boeken van de oude meesters moeten bestuderen, is voor mij in ieder geval een hele geruststelling. We moeten niet vergeten dat de Islam compleet is, dat ze geen nuance of verlichting behoeft en dat onze ultieme leider de Profeet Mohammed (vzmh) is. Islam kan niet in een mal gegoten worden die past in de Nederlandse samenleving. We hoeven niet met mooi zitten, poot geven en dood  liggen te hopen respect van onze medelanders te krijgen. Dat hele gezemel over integratie heeft ons doel om Allah te behagen in de schaduw geplaatst. In plaats dat wij de schoonheid van de Islam presenteren, wringen we onszelf in bochten om meer begrip te kweken voor de Islam, terwijl we weten dat het nooit genoeg zal zijn.. Ondertussen, trimmen de heren hun baarden, steken ze zich in driedelig grijs en kijken ze machteloos toe hoe hun vrouwen en dochters worden versleten als onderdrukte wezens en gedwongen worden hun gewaden af te doen.

Dat versmelting geen sleutel is naar een succesvolle samenleving illustreert het voormalige Joegoslavië. Daarin is voor ons een belangrijke les te leren. Om te weten wie de ander is en wat zijn grenzen zijn, moet je eerst weten wie je zelf bent en wat jouw grenzen zijn. Respect voor een ander is alleen gemeend als je zelf ook gerespecteerd wordt. Dit zou een kip en ei discussie kunnen worden, ware het niet dat mijn zelfrespect afhankelijk is van de verwachtingen die Allah (swt) van mij heeft. Door dit voorop te stellen en de verwachtingen van de Nederlandse samenleving daaraan ondergeschikt te maken, zal mijns inziens het respect op alle fronten toenemen. We hoeven ons niet te wentelen in een slachtofferrol en we hoeven daden van anderen ons niet aan te rekenen door ons in de verdediging te laten drukken.

De Islam is perfect maar haar volgelingen niet. De Quran en de Sunnah (voorbeeld van de Profeet, vzmh) vormen een constante waar we onze daden aan kunnen toetsen en waarin we onszelf kunnen reflecteren. De Nederlandse samenleving daarentegen is variabel en afhankelijk van het politieke klimaat. De moslim beschouwt zijn verblijf hier op aarde als een reis met als eindbestemming het hiernamaals. Zou men liever deze reis over een solide stenen brug bewandelen of op een wiebelige boot afleggen die om de haverklap een andere koers vaart?  Dit betekent niet dat we ons afzijdig moeten houden van de Nederlandse samenleving. We leven hier, plukken hier de vruchten, respecteren de wetten en het is vanzelfsprekend dat we hier een bijdrage moeten leveren om ervoor te zorgen dat het goed gaat met alles en iedereen.

Verbinding

Om terug te komen op het oorspronkelijke thema van deze conferentie: geen breuk maar verbinding, we moeten een touw gooien naar de wiebelige stuurloze boot door ons open te stellen voor de samenleving. Daar zijn twee voorwaarden voor nodig. We hebben mensen nodig die het touw willen gooien en we hebben ook mensen nodig die het touw willen opvangen. Aan de eerste wordt van beide kanten veel aandacht besteed. Zowel de moslimorganisaties als de overheid zijn er op gespitst d.m.v. integratie en actief burgerschapprojecten de verbinding tot stand te brengen. Deze conferentie is hier een voorbeeld van. Echter, vanaf de andere kant wordt de (autochtone)niet moslim bevolking niet voldoende gestimuleerd om deze toegestoken hand te grijpen.

De meeste pogingen verbindingen tot stand te brengen zijn eenzijdig en daarom niet succesvol. De zittende bevolking is over het algemeen van mening dat de nieuwkomers zich moeten aanpassen aan het gevestigde en hebben geen behoefte deel uit te maken van het gezamenlijk door te lopen integratieproces.
De wederzijdse interesse is er nauwelijks en wordt door de politiek ook niet gestimuleerd. Dat is nooit anders geweest. Mensen die denken dat de inhaalslag na 11 september 2001 gemaakt moest worden hebben het mis. Al in de V.O.C tijd schreef Juynboll over de Mohammedanen vanuit de visie van de superieure kolonisten. In de tijd dat ik Arabisch studeerde, was dit boek nog verplicht examenmateriaal en treurig genoeg is de huidige houding van onze politieke leiders om voorwaarden te creëren om van integratie een succes te maken nog steeds vruchteloos.

Als ik dit gegeven voorleg aan Martijn de Koning antwoordt hij tot mijn verbazing dat “indien moslims hun positie willen laten afhangen van initiatieven van de hedendaagse politiek, kunnen ze wachten tot ze een ons wegen”. Daarmee geeft hij aan op dit gebied absoluut geen vooruitgang te verwachten en geeft hij blijk geen vertrouwen te hebben in het Nederlandse politieke systeem. Daar gaat de verbinding! Dan toch een breuk of in het ergste geval assimilatie waarmee we ons zelfrespect verspelen? En hoe zit het dan met de wijze woorden van Racit Bal die stelt dat de voorwaarde van succesvol leiderschap afhankelijk is van kennis van de Nederlandse cultuur, politieksysteem en taal?

We gaan niet wachten!

Meneer de Koning, we gaan niet wachten tot de overheid zegt dat we iemand zijn! We gaan de overheid vertellen wat we van hrn verwachten, de houding die een goed democratisch burger betaamt. Behalve plichten in dit land hebben we ook rechten en door deze rechten heb ik vertrouwen in verbinding. Van de PVV kunnen we, wat betreft het creëren van voorwaarden tot verbinding, niets verwachten en misschien dat andere partijen verblind zijn door bepaalde argumenten en ook een duit in het zakje willen doen om kiezers te trekken. Maar wij gaan onze rechten verzilveren met artikel 1 van de grondwet aan onze zijde.

De verbinding zal vanaf de andere kant geaccepteerd moeten worden. Het verplichte vak actief burgerschap is een mooie springplank hiervoor. Zowel de politieke leiders als moslimorganisaties moeten er zorg voor dragen dat de langst zittende autochtone bevolking een stap richting de nieuwkomers zet en het besef verwerft dat de ander geen bedreiging vormt maar een significant deel uitmaakt van onze variabele samenleving. Anders is niet minderwaardig of verwerpelijk, maar een kans om elkaar te leren kennen en van elkaar te kunnen leren. Als gelijkwaardige burgers naast elkaar waarbij het individu gerespecteerd en beoordeeld kan worden, los van zijn gemeenschap of zijn geloof. Dat is voor de joodse en christelijke gemeenschap nooit anders geweest en binnen deze traditie hoeven wij ons niet te berusten in een andere behandeling.

De aanval in plaats van de verdediging, dat is de rol die mij past. Hoe kunnen wij negeren en hopen op betere tijden als reeds gebleken is dat deze houding ons nadelig is gebleken? De PVV en hun verwerpelijke gedachtegoed verdwijnt niet door negeren. Respect krijg je niet door te kruipen en je te metamorferen, maar door op te komen voor je rechten, bij te dragen aan de economie, zorg te dragen voor omgeving en medemens en met overtuiging uit te dragen wat je bent: Een moslim!


Ayse Bayrak de Jager is sinds haar 15e moslim. Ze heeft 16 jaar gewerkt als groepsleerkracht in het basisonderwijs en daarna bij de Raad voor de Kinderbescherming. Met haar onderwijs adviesbureau OAB De Koepel geeft ze momenteel ondermeer lessen ‘slachtoffer en delictpreventie’ op de bassischool. Ze zet zich in om diverse bevolkingsgroepen bij elkaar te brengen door actief burgerschapsvorming projecten op de basissschool en door middel van kunst. Ayse is moeder van vijf kinderen.

Wij Blijven Hier werd in 2005 opgericht, omdat ze vonden dat ze er nog niet waren. Inmiddels zijn ze 3000 bijdragen rijker, die vrijwillig door beginnende én gearriveerde verhalenvertellers worden geschreven. Verschillend van columns, persoonlijke ervaringen tot verborgen nieuwsfeitjes. Ze kijken op hun eigen manier tegen de wereld aan, en vertellen zélf het verhaal. Wie zijn ze? Kijk om u heen. Want ze zijn hier. Zij Blijven Hier!

Lees andere stukken van Wij Blijven Hier!