In de ideeënwereld en de spirituele wereld is eigenlijk niets tastbaar of zichtbaar. Die wereld is een voor ons onzichtbare wereld. Datzelfde geldt voor de filosofie. Hoewel de filosofie ook wel de moeder aller wetenschappen wordt genoemd, kunnen bepaalde argumenten empirisch bewezen worden. Een ‘stroming’ binnen de spirituele wereld, die soms het toppunt van ongrijpbaarheid lijkt, is het mysticisme. Het is lastig om dit als begrip te omschrijven, het is een stroming die er vanuit gaat dat er ook kennis over de wereld om ons heen mogelijk is op een andere wijze dan de zintuigen, het verstand of de rede.
De Duitse schrijver Herman Hesse was een expert in het verweven van mysticisme in zijn boeken en novelles. Der Steppenwolf is een van zijn bekendste boeken, maar voor een beter inzicht in zijn idee van mysticisme vind ik zijn Demian beter geschikt. De gebeurtenissen in de boeken zijn vaak bizar maar zijn niet anders dan mystiek.
In Demian krijgt het bewustzijn en het onderbewustzijn een speciale rol van betekenis. De hoofdpersoon, een jonge man genaamd Sinclair, gaat door verschillende fasen in zijn leven. Sinclair ontmoet Max Demian die hem van een pestkop, waar hij enorm bang voor was, bevrijdt. Deze Max Demian wordt zonder dat Sinclair het weet een verbindende factor in zijn leven. Pas later zal hij begrijpen hoe en waarom. Ondertussen krijgt Sinclair allerlei bijzondere en onverklaarbare ervaringen die als mystieke ervaringen gekarakteriseerd kunnen worden. Het zijn bovennatuurlijke of bovenzintuiglijke ervaringen.
De bovennatuurlijke en daarmee vage en ongrijpbare ervaringen in Hesses boeken maken dat deze voor meerdere interpretaties vatbaar zijn. De mystieke wereld en de (onder)bewustzijnswereld blijft vaag en lijkt toegankelijk voor weinigen in werkelijkheid. Hoewel mysticisme met religie wordt geassocieerd, is geloof niet een voorwaarde om tot de mystieke wereld door te dringen. Maar dat het ook voor niet-religieuzen een interessante wereld is om te exploreren, blijkt wel uit het feit dat er veel met LSD is geëxperimenteerd door de meest uiteenlopende figuren. Van de schrijver Aldous Huxley (Brave New World) tot de acteur Cary Grant en, als je de babyboomers moet geloven, iedereen die in de jaren zestig leefde. Maar dat kan afgedaan worden als een grote mythe.
Het mysticisme zou als een geslaagde meditatie je dichter naar je bron voeren. Net als mediteren is het lastig om onder wilsdwang in een gemoedstoestand te komen waarbij je je bron ervaart. In de islam is het soefisme de tak van het mysticisme van de Islam. De beroemde soefist Rumi (aka Mawlana Jalal al-Din Rumi) draaide meerdere malen rond zijn as om in een bewustzijnstoestand te komen die hem dichter tot zijn bron, God, kon laten komen. Zo zou hij een transcendentie doormaken die hem boven zichzelf uit zou laten stijgen en die ook nog eens de vervreemding van de ziel zou tegengaan. Daarbij werd een hand richting de hemel uitgestrekt om zegeningen te ontvangen en de andere richting aarde gestrekt om deze over te brengen.
In een door materie en materialisme gedomineerde wereld waarbij chronisch tijdgebrek voor iedereen geldt, kan het mysticisme een eye-opener zijn en stimuleren een pas op de plaats te maken. Terug naar de bron. Dit geldt niet slechts voor het aan religie gelieerde mysticisme, maar ook voor mediteren of het lezen van een boek van Herman Hesse.
5 Reacties op "Mysticisme: terug naar de bron"
Wat mij wel opvalt is dat soefisme de laatste tijd een meer commerciele tint krijgt. In de westerse beschaving, wordt deze stroming gepropageerd als een kunstobject – die de indruk doet wekken dat de Islam en haar grondbeginselen lost van soefisme staat.
Soefisme is een verdieping, eerst dient de basis van de islam gerespecteerd te worden en naar gehandeld te worden. Als je een soefi aanhanger vraagt wat zijn de verplichtingen binnen het wudhu gebed, dan staat ie vaak met een mond vol met tanden. Niet mystiek is de bron, maar orthodoxie.
Is dat niet zoiets als Sir Isaac Newton verklaren hoe een televisie uitzending werkt, of René Descartes uitleggen hoe je met een mobiel telefoontje iemand aan de andere kant van de wereld ogenblikkelijk kunt spreken.
Persoonlijk denk ik dat je alles rationeel kunt uitleggen, we hebben alleen tijd nodig.
De welbekende Imam Malik had een mooie uitspraak: pas als fiqh en tasawwuf samen worden genomen, zal een moslim ‘slagen’… Een van beide is een deel van Islam.
@ Nordin, ook imam Al Ghazali zei dit, en ook Maulana Jallaludin Rumi begon met de praxis en vervolmaakte het met tassawwuf. Het 1 kan niet zonder het ander. Beide zijn fundamenten, die de basis zijn voor het bereiken van de Bron van Wijsheid.
Ik vind Siddartha ook 1 van de mooiste boeken die Hesse geschreven heeft. De eerste keer dat ik het boek las, was tien jaar geleden, en onlangs las ik het weer. Ik beleefde alles anders nu ik ouder ben geworden. Ik kan het iedereen aanraden.
Helaas is het moeilijk om spiritualiteit en mystiek met een onbevangen hart te bezien.
Veel mensen zien het in het licht van hun geloof of hun overtuiging die ze in de loop van de jaren hebben opgebouwd,waardoor veel van de magie verloren gaat.