Het Woord als Wapen

De Nobelprijzen zijn weer uitgereikt. De Chinees Liu Xiaobo heeft de Nobelprijs voor de Vrede ontvangen. Hij is de eerste Chinees die deze eer te beurt valt. Deze dissident heeft zonder geweld te gebruiken gestreden voor fundamentele mensenrechten in China. Een bewonderenswaardige prestatie, zeker omdat Liu Xiaobo in de gevangenis zit. Je vraagt je altijd af hoe je zonder geweld kunt strijden en en hoe deze strijd tegelijkertijd effectief kan zijn. Maar het woord is altijd scherper dan het zwaard en een idee is altijd sterker dan de persoon. Je kunt een mens wel uitroeien, maar niet een idee.

De New York Times schrijft dat Liu Xiaobo een gepassioneerde literair criticus en een politiek essayist was en door zijn woorden herhaaldelijk in de gevangenis werd opgesloten. Zo effectief kunnen woorden dus zijn, omdat ze onze verbeeldingskracht kunnen aanspreken en daarmee het onmogelijke voor mogelijk houden. Dit is haast het meest krachtige en gevaarlijke wat je je kunt voorstellen. Woorden spelen een cruciale rol in ons leven door de verhalen en boodschappen die ze overbrengen, zelfs in ons massa-media tijdperk en digitalisering van het leven.

Dat heeft de Nobelprijswinnaar voor Literatuur, de Peruaanse schrijver Mario Vargas Llosa, goed begrepen. In zijn werk heeft hij geregeld de situatie van de mens in relatie tot de politieke realiteit beschreven. Een belangrijk thema in zijn werk is hoe macht en machtsmisbruik het leven van een individu kunnen bepalen en ontregelen.
Een van de boodschappen die hij wilde overbrengen, is hoe politiek het beeld van een volk kan bepalen. Nog niet zo lang geleden stond Latijns-Amerika symbool voor revoluties, dictators, financiële crises, corruptie en algemeen mismanagement. Meer leek het continent niet te bieden.

Mario Vargas Llosa heeft, samen met zijn Latijns-Amerikaanse voorgangers die de Nobelprijs voor Literatuur hebben ontvangen, laten zien dat het continent ook fantastische, ontroerende schrijvers kan voortbrengen. Er is meer dan politiek en meer dan de negatieve boodschappen die de politiek probeert over te brengen. Via verhalen en woorden kan door die negatieve boodschap heen geprikt worden en krijgen mensen ook alternatieven voorgespiegeld.

Toch blijft politiek in vele gevallen de beeldvorming en ideeën bepalen. Dat is met de huidige, Nederlandse politiek niet anders. De politiek die nu dominant is, praat de burger veel angst aan – vooral angst voor elkaar – en probeert met haar eigen bekrompen visie het voorstellingsvermogen te beperken en het wereldbeeld te bepalen. En die wereld ziet er niet fris of mooi uit. Overal ligt de vijand op de loer en die vijand hangt in dit tijdperk een bepaalde wereldreligie aan.

Desalniettemin blijf ik ervan overtuigd dat mensen zelf hun eigen ideeën kunnen vormen. Politiek kan wel veel bepalen, maar niet alles. Mensen zijn geen robots die men voedt met informatie en die je kunt programmeren. Mensen halen hun ideeën ook nog uit andere bronnen, hopelijk ook uit eigen ervaring en eigen beeldvorming op basis van interactie met die zogenaamde vijanden. En belangrijker, uit literatuur. Zo kunnen woorden uit de literatuur tot vrede leiden. Het woord is dan werkelijk het machtigste wapen, zonder dat er geweld aan te pas hoeft te komen.

Pssst..
Wij Blijven Hier! is het platform van de Nederlandse moslim. Wij bieden ruimte aan sterk uiteenlopende meningen en standpunten. Want waarom zou je het leven makkelijk maken als het moeilijk kan? Niet alle meningen en standpunten hier komen overeen met de onze. En anders dan je wellicht van ons verwacht, hebben wij ook niet alle wijsheid in pacht. Dus mocht je het ergens niet mee eens zijn, dan horen we het graag!

Songül Arslan

Lees andere stukken van