Voorpagina Algemeen, Media

Uitzending Discriminatie Asielzoekerscentra Feitelijk Onjuist

, 21 oktober 2010, 40 reacties

De hoeveelheid feitelijke onjuistheden die in de uitzending naar voren komen, wanneer de feiten en onderbouwing nader worden onderzocht, is schrikbarend.

Afgelopen dinsdag 19 oktober was een slechte dag voor de Nederlandse journalistiek. Het actualiteitenprogramma ‘Uitgesproken’ was deze dag in handen van de EO, waarin de situatie van Christelijke asielzoekers centraal stond. Het beeld werd neergezet dat dit mensen zijn die danwel uit hun land van herkomst zijn gevlucht omdat zij Christen zijn (geworden), danwel dat zij als vluchteling het Christendom hebben omarmd. De reportage brengt twee van hen in beeld en laat zien hoe zij worden bedreigd en mishandeld door andere asielzoekers, voornamelijk moslims. Als gevolg hiervan leven zij in angst in het land waar zij naartoe vluchten, juist om een leven van angst achter zich te laten.

Normaliter zou ik mij niet genoodzaakt voelen een kritisch artikel te wijden aan een uitzending over een dergelijk gevoelig onderwerp. Echter, ik voel mij genoodzaakt dit nu wel te doen.


Knevel is boos

De reden hiervoor is dat ik enerzijds constateer dat de uitzending veel stof heeft doen opwaaien. Het leidde tot publicaties in nagenoeg alle bekende media, tot Kamervragen, tot een reactie van een minister en tot veel reacties bij het publiek. Anderzijds constateer ik dat de onderbouwing van de gepresenteerde feiten flinterdun is en vele regels voor kwalitatief goede journalistiek met de voeten zijn getreden.

Mijn standpunt is dat het belang van kwalitatieve en objectieve media evenredig is aan het gewicht van het onderwerp. Mijns inziens ging de reportage over een erg gewichtig onderwerp.

Vrijheid

Ik realiseer mij dat ik met deze column een lastige positie inneem in de discussie. Een lezer kan snel tot het idee komen dat ik, door de uitzending te bekritiseren, de personen die deze Christenen bedreigen en mishandelen en hun handelingen als zodanig verdedig. Hierover wil ik een helder standpunt innemen: ik acht elke vorm van bedreiging en mishandeling van asielzoekers door asielzoekers om redenen van persoonlijke religieuze beleving afkeurenswaardig en onverdedigbaar. Ieder voorval van een dergelijk incident is één voorval te veel. Indien een asielzoeker van Islamitische afkomst in een asielzoekerscentrum besluit om Christen te worden, vind ik dat persoonlijk een buitengewoon onverstandig besluit, maar niemand in Nederland heeft het recht om deze persoon om deze reden te bedreigen en/of mishandelen. Als dit vervolgens systematisch of met enige regelmaat wel gebeurt, is daarin voldoende aanleiding voor een onderzoek en tv-reportage.

Feitelijke onjuistheden

Helaas blijken in dit geval echter zowel het onderzoek door Stichting Gave als de reportage van UitgesprokenEO van zeer bedenkelijke kwaliteit te zijn. De hoeveelheid feitelijke onjuistheden die naar voren komen wanneer de feiten en onderbouwing nader worden onderzocht, is schrikbarend. Ik zal enkele van mijn bevindingen kort toelichten.

"Opvallend is dat het onderzoek zelf niet was gepubliceerd op de website van Stichting Gave ten tijde van de uitzending."

In de uitzending wordt de suggestie gewekt dat u als kijker een reportage krijgt te zien over de positie van Christelijke asielzoekers naar aanleiding van een onderzoek van Stichting Gave. Deze stichting meldt echter (inmiddels) op haar website dat zij “heeft meegewerkt aan deze uitzending door een email-peiling te houden”. Je kan je dus terecht afvragen of de reportage tot stand kwam in verband met ‘het onderzoek’ of dat ‘het onderzoek’ is gehouden in verband met de reportage. Dit is een belangrijk verschil.

Opvallend is dat het ‘onderzoek’ (pdf) zelf niet was gepubliceerd op de website van Stichting Gave ten tijde van de uitzending. Ook het grootste deel van de dag erna is het rapport niet op de site na te kijken. Alle journalisten die de bevindingen van het onderzoek opnemen in hun artikelen of uitzendingen werd dus de kans ontnomen om inhoudelijk het rapport te beoordelen. Wanneer ik donderdagochtend dan eindelijk het onderzoek op de website kan bekijken, blijkt het een document van slechts anderhalve pagina te zijn, vol typefouten en zonder enige inleiding, verantwoording of conclusie. Ook blijken op basis van dit document vele claims in de uitzending ongegrond. Ik adviseer iedereen om zelf op de website van de stichting het ‘onderzoek’ na te lezen.

Drie ‘feiten’

De voiceover van UitgesprokenEO meldt de kijkers: “Stichting Gave heeft onderzocht hoe vaak geweld tegen Christen voorkomt in asielzoekerscentra”. Dit is feitelijk onjuist. De stichting heeft een peiling gedaan per mail bij 24 mensen. Een deel van deze mensen is zelf werkzaam met asielzoekers, maar een ander deel bestaat uit mensen die “in een werkgroep zitten van lokale christenen met contact onder asielzoekers” en dus niet zelf het directe contact hebben. Samen kennen ze asielzoekers in de 28 AZC’s. Er is in het geheel niet onderzocht hoe vaak geweld tegen Christenen voorkomt, maar alleen hoeveel van deze 24 mensen één of meer voorbeelden kent van discriminatie tegen Christenen (al dan niet gehoord van anderen). Op deze vraag antwoordden 18 mensen bevestigend. Een kwart van de mensen, die actief is in het begeleiden van deze mensen, kan dus niet één voorbeeld geven van discriminatie tegen Christelijke asielzoekers.

Vervolgens wordt in de uitzending gesteld dat in 67% (van de AZC’s) er sprake is van bedreigingen. Dit is een opvallend gegeven, omdat dit percentage overeenkomt met twee derde van de gevallen, terwijl het aantal van 28 AZC’s niet door drie gedeeld kan worden. Inderdaad, ook deze uitspraak blijkt niet te kloppen. Niet alleen blijkt uit het onderzoek dat het wederom niet gaat over 67% van de AZC’s maar om 67% van de ondervraagden. Ook blijkt deze vraag door slechts 15 mensen beantwoord te zijn, waarvan 10 mensen bevestigend hebben beantwoord. De 6 respondenten die initieel al aangaven geen voorbeelden van bedreigingen te kennen, lijken niet mee te zijn genomen, waardoor het percentage onterecht hoog uitvalt.

Het derde ‘feit’ dat in de uitzending wordt benoemd, is dat in 37% er sprake is van fysiek geweld. Wederom gaat het niet om 37% van de AZC’s, maar dat één derde van de (15 van de 24) respondenten één of meer voorbeelden kent waarbij er van fysiek geweld sprake is. Al deze statistieken die in de uitzending worden benoemd over de AZC’s blijken dus niet hierop van toepassing te zijn. Alle verwijzingen naar het ‘onderzoek’ zijn feitelijk onjuist.

De ervaringen

Een groot risico wat men loopt, als het onderzoek op deze manier wordt opgezet, is dat meerdere mensen kunnen aangeven dat zij een voorbeeld van exact dezelfde asielzoeker kennen. Dit blijkt dan ook het geval te zijn. Aan het eind van het onderzoek beschrijven twee individuele respondenten een incident met waarschijnlijk exact dezelfde Pakistaanse jongen waarvan ‘christelijke boeken’ zijn verbrand. Eugène Poppen, voorzitter van Stichting Gave, verwijst naar dit incident in de reportage. Echter, nu is er niet meer sprake van ‘Christelijke boeken’ zoals dit in het onderzoek wordt benoemd, maar is er volgens hem sprake van het verbranden van de Bijbel zelf.

"Dat de daadwerkelijke veiligheid en het gevoel van veiligheid vaak niet hand in hand gaan, weten wij in Nederland maar al te goed."

Dit is niet de enige opvallende uitspraak van de voorzitter. Hij verwijst ook naar een ander voorbeeld uit het rapport. Te lezen is dat twee kinderen aangeven dat zij liever moslim willen worden omdat ze dan niet meer worden ‘geplaagd’. Echter, wanneer Eugène dit voorbeeld benoemt, gebruikt hij naast het woord ‘plagen’ tevens het woord ‘pesten’. Dit inhoudelijke verschil is groter dan slechts woordkeuze.

In het onderzoek van de Stichting komen nog enkele andere voorbeelden voor. Echter, in veel gevallen blijkt het te gaan om Christenen die zich onveilig voelen, in plaats van voorbeelden waarbij daadwerkelijk bedreiging of mishandeling heeft plaatsgevonden. Dat de daadwerkelijke veiligheid en het gevoel van veiligheid vaak niet hand in hand gaan, weten wij in Nederland maar al te goed.

Stichting Gave

De rol die de Stichting speelt in de reportage is überhaupt verwonderlijk te noemen.  In de reportage wordt vanuit de Stichting kritiek geuit op het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). De journalisten van de EO verzuimen hierbij te melden dat de Stichting reeds een conflict heeft met dit orgaan. Nadat er door asielzoekers klachten zijn geweest over de opdringerige evangelisatie door medewerkers van Stichting Gave besloot het COA hen de toegang tot de AZC’s te beperken, tot groot ongenoegen van de stichting. Dit is essentiële informatie om de kritiek van de stichting in de juiste context te begrijpen. Ook wordt de stichting ten onrechte gepresenteerd, in zowel de reportage als diverse media die over de reportage schrijven, alsof zij zich bezighoudt met het welzijn van asielzoekers. De missie van de organisatie is volgens haar website echter dat “iedere asielzoeker die Nederland binnenkomt in aanraking komt met het Evangelie”. Met geen woord wordt over het welzijn van asielzoekers gesproken. Ook dit is essentieel om te weten en de positie van de stichting in deze context te kunnen beoordelen.

De missie van Stichting Gave is dat “iedere asielzoeker die Nederland binnenkomt in aanraking komt met het Evangelie”.

Butterfly effect

De reportage van de EO presenteert cijfers over een probleem die feitelijk onjuist zijn. 403.000 mensen keken naar de resultaten van een email enquête waar slechts 15 tot 24 mensen aan meededen. Journalisten konden dit gegeven niet controleren omdat ‘het onderzoek’ initieel niet openbaar werd gemaakt. Maar het (achteraf niet bestaande) nieuws moest gebracht worden. Elsevier kopt “Christelijke asielzoekers vaak bedreigd door moslims”. De Volkskrant kopt “Christenasielzoekers bedreigd door moslims”. Trouw kopt “Geweld tegen christenen in asielzoekerscentra”. De Stentor kopt “Christelijke asielzoekers bedreigd door islamieten”. Spits kopt “Christenen niet veilig in asielcentra”.

Minister Leers van Immigratie en Asiel heeft aangekondigd dat er een (echt) onderzoek komt naar de omvang en diepgang van de bedreigingen en mishandelingen van Christenen in asielzoekerscentra. Ik onderschrijf de noodzaak heirvan en wacht af met welke bevindingen dit onderzoek zal komen.

Aanbod om te helpen

Hoewel Stichting Gave in het geheel de omvang van het probleem niet inzichtelijk heeft gemaakt, zijn de enkele voorbeelden die uit de reportage naar voren komen natuurlijk hartverscheurend. Ik heb de stichting – zowel per mail als telefonisch – aangeboden om in geval van discriminatie door moslims de (vermoedelijke) daders individueel te benaderen en aan te spreken op hun gedrag, ook vanuit Islamitisch perspectief. Dit met als doel om mijn steentje bij te dragen aan het tegengaan van dergelijke vormen van discriminatie of mishandeling. Ieder incident is tenslotte een incident te veel. Ik heb tot op heden geen reactie van de stichting op mijn aanbod mogen ontvangen.

Nourdeen Wildeman is een Nederlander van christelijke komaf die op 24 jarige leeftijd moslim is geworden. Nourdeen is oprichter en voorzitter van Stichting as-Salaamah wal'Adaalah.

Lees andere stukken van