Voorpagina Algemeen

Uitzending Uitgesproken EO feitelijk onjuist – deel 2

Vorige week vrijdag (22 oktober) publiceerde Wijblijvenhier.nl mijn artikel over een uitzending van Uitgesproken EO van eerder die week. De conclusie kan als volgt worden samengevat: “de hoeveelheid feitelijke onjuistheden die in de uitzending naar voren komen, wanneer de feiten en onderbouwing nader worden onderzocht, is schrikbarend”. In mijn stuk bekritiseer ik zowel het journalistieke niveau van de Evangelische Omroep in deze zaak als de Stichting Gave en haar onderzoek. Sinds dat artikel zijn er een aantal noemenswaardige ontwikkelingen geweest.
Reactie Stichting Gave

Allereerst is het artikel ook door een medewerker van Stichting Gave gelezen. Dit bleek uit het antwoord dat ik ontving van de stichting op mijn aanbod om als moslim een bijdrage te leveren aan het tegengaan van bedreigingen en mishandelingen van (nieuwe) christenen door moslims. De stichting die er mede voor zorgde dat 403.000 mensen geïnformeerd werden over dit probleem, wilde mijn aanbod om het probleem tegen te gaan niet honoreren. Reden: dat zou hun werk te ingewikkeld maken.Ook besloot de stichting heimelijk enkele aanpassingen te maken in haar ‘onderzoek’ (lees: e-mail peiling) te doen. In mijn artikel toonde ik aan dat twee respondenten naar hetzelfde incident leken te verwijzen. Een deel van de tekst van één van de respondenten werd vervolgens door de stichting uit het document verwijderd. Ook werden andere nieuwe voorbeelden toegevoegd. Op de site wordt geen melding gemaakt van deze aanpassingen; de nieuwe versie wordt gepresenteerd alsof dit het document is dat in de EO uitzending was besproken. Wederom erg onprofessioneel.

Op dinsdag 26 oktober plaatste de christelijke krant Het Nederlands Dagblad een interview met de stichting, waarin ze flink aan de tand gevoeld werden over het onderzoek. Nagenoeg al mijn kritiek op het document wordt erin besproken en in meerdere of mindere mate bevestigd door de stiching. Door het ND werd gevraagd of ze niet beter een professioneel onderzoek hadden kunnen doen. Antwoord: “Dat is binnen onze organisatie niet mogelijk. Daar hebben we de tijd en het geld niet voor”.

Reactie Evangelische Omroep

Nu de stichting kritische vragen heeft mogen beantwoorden, is het de beurt aan de Evangelische Omroep. Ik sprak telefonisch met Bertus Tichelaar, hoofdredacteur van Uitgesproken EO, over de kwestie. Ik vroeg hem of de EO de resultaten van de emailpeiling überhaupt had gezien voordat zij de reportage maakte.

“Het maken van een reportage als deze kost veel tijd en is niet even snel gemaakt. Ja, we hebben de resultaten van de peiling dus gezien voordat de reportage af was. Hoewel de nadruk van de reportage ligt in de twee verhalen van de christenen die in beeld werden gebracht, was ook het onderzoek bij ons bekend voordat de reportage af was.”

Was de reportage eigenlijk de aanleiding voor de email-peiling, of liep dit andersom?

“De peiling was niet de aanleiding tot de reportage. Er was al contact met Gave. De twee voorbeelden in de reportage zijn voortgekomen uit eigen journalistiek werk. Tijdens de gesprekken met Gave over dit onderwerp ontstond bij Gave het plan om de peiling onder de achterban uit te gaan voeren. Van het een kwam het ander”.

In de reportage genoemde percentages blijken bij nader inzicht verkeerd te zijn; neemt de EO afstand van de reportage en de daarin geformuleerde conclusies.

“Nee. Wij vinden dat de cijfers een voldoende aanduiding van de werkelijkheid zijn; het zal er niet veel naast zitten. Het was op basis van 24 mensen die werkzaam zijn in 28 AZC’s. Akkoord, er is niet in de letterlijke zin van het woord onderzoek gedaan binnen de AZC’s, maar op basis van deze gegevens kan je die vertaalslag wel maken. De stap van mensen naar AZC’s is niet zo’n grote stap.”

Meent u dat serieus?! Ik werk de hele dag met statistieken en ik zou een dergelijke uitleg op basis van deze cijfers nergens durven presenteren. Jullie vermelden bijvoorbeeld dat in 2/3e van de AZC’s sprake is van (doods-)bedreigingen. Nu is het onmogelijk om 28 (AZC’s) door 3 te delen, maar dat terzijde. Die specifieke vraag is ook door slechts 15 mensen beantwoord. De vertaalslag naar AZC’s is dus pertinent onjuist. Deze vertaalslag is in de reportage wel gemaakt; vervolgens keken er 403.000 mensen naar. Dat kan toch simpelweg niet?

“We denken dat de vertaalslag die we hebben gemaakt legitiem is. Ook als van de initiële 24 mensen bij vraag 2 slechts 15 mensen antwoorden, dan kan je hun resultaat toch nog gewoon tot de AZC’s terugrekenen? Overigens gaat het ons in deze uitzending vooral om de signalerende werking van de reportage; de exacte percentages zijn niet zo belangrijk. Ik sta achter onze formulering. Bijna de hele Tweede Kamer wil dat de minister onderzoek doet naar de precieze omvang van het probleem.”

De woordvoerder van Stichting Gave verwijst in het interview in het Nederlands Dagblad naar de foutieve vertaalslag van 24 mensen naar 28 AZC’s. Hun woordvoerder zei: “de conclusies die journalisten er vervolgens aan verbinden, is voor hun rekening”. Hij doet dus afstand van jullie interpretatie van hun peiling.

“Nou, ik lees het niet alsof hij zich distantieert van onze reportage. Maar hij heeft gelijk dat wij niet gaan over het onderzoek van Stichting Gave en dat Stichting Gave niet gaat over onze journalistieke afwegingen. Of je dit een onderzoek of een peiling noemt, is tevens slechts woordenspel; dat maakt mij niet zoveel uit.”

Als u terugkijkt op deze zaak en de berichtgeving daaromheen, zijn er dan dingen die u een volgende keer anders zou doen?

“Ja, ik denk dat we de vertaalslag van mensen naar AZC’s duidelijker in de uitzending moeten benoemen een volgende keer, zodat daar geen misverstand over zou kunnen ontstaan. In het studiogesprek hebben we wel benoemd dat het onderzoek van Gave geen wetenschap was, reden voor ChristenUnie-kamerlid Voordewind om de minister te vragen onderzoek te doen naar de werkelijke omvang van dit probleem”Parool, GPD, Eindhovens Dagblad en Elsevier

Ondertussen wordt de olievlek van verkeerde informatie groter en groter. Het Parool plaatste afgelopen woensdag een artikel waarin niet meer wordt gesproken over 75% van de AZC’s maar zelfs wordt gesteld dat 75% van de Christelijke asielzoekers zelf te maken heeft met discriminatie. Ook de andere twee percentages werden vertaald naar de asielzoekers zelf, terwijl als bron het onderzoek van Stichting Gave werd aangegeven. Dus nam ik telefonisch contact op met het Parool. Daar werd ik vriendelijk te woord gestaan en werd mij verteld dat het artikel was aangeleverd door de Geassocieerde Pers Diensten (GPD). Dus nam ik telefonisch contact op met de GPD. Daar werd ik vriendelijk te woord gestaan en werd mij verteld dat het artikel was aangeleverd door het Eindhovens Dagblad. Dus nam ik telefonisch contact op met het Eindhovens Dagblad en sprak de journalist die het artikel had geschreven.

Toen ik hem vertelde dat de cijfers zoals genoemd in het artikel niet correct ware,n reageerde hij verbaasd maar beloofde direct het na te zoeken. Indien ook hij zou constateren dat de genoemde cijfers onjuist zijn (en iets anders lijkt mij onmogelijk), overweegt hij een rectificatie te laten plaatsen, wat overigens normaal pas na een klacht wordt overwogen. Op de vraag of hij het onderzoek had gelezen waar hij naar verwees als bron van de cijfers, antwoordde hij ontkennend; hij had het overgenomen van een artikel dat eerder gepubliceerd was door Elsevier. Toen ik dat artikel opzocht zag ik de publicatiedatum er netjes boven staan: dinsdag 19 oktober 2010 21:40. Toen was het onderzoek van Stichting Gave nog niet gepubliceerd op haar website, wat ik al hekelde in mijn voorgaande artikel. Daarnaast is het ook geen correcte weergave van wat in de uitzending van Uitgespoken EO werd gemeld. Natuurlijk heb ik ook gebeld met Elsevier, maar de journalist van dat artikel bleek al aan het vervroegde weekend begonnen te zijn. Hij heeft mijn reactie per email inmiddels in zijn mailbox.

Vertrouwen in journalistiek

Mijns inziens is de belangrijkste conclusie na mijn research in dit en het voorgaande artikel: hoe meer je over de hedendaagse journalistiek ontdekt, des te meer vertrouwen je in die journalistiek verliest. Er is mijns inziens geen sprake van bewuste manipulatie van cijfers, maar eerder een tekort aan motivatie en sence of urgency om de feitelijke juistheid van hun publicaties te controleren. Dat deze publicaties de reden voor kamervragen en maatschappelijke roering kunnen zijn.. ach, dat is nu eenmaal zo.

Nourdeen Wildeman is een Nederlander van christelijke komaf die op 24 jarige leeftijd moslim is geworden. Nourdeen is oprichter en voorzitter van Stichting as-Salaamah wal'Adaalah.

Lees andere stukken van