Een racistisch, kapitalistisch uitgebuit consumptief, milieuvervuilend, leugenachtig, sociaal-religieus historie-verdraaiend en kinderdromen-teleurstellend festiviteit vind ik het: Sinterklaas. De Grieks/Turkse Saint Nicholaas, heiligman van Amsterdam en het Zuid-Italiaanse Bari, heeft eigenlijk echt bestaan en stond bekend om zijn goedhartigheid jegens kinderen en zeelieden. Maar zijn levensverhaal is in de loop van de geschiedenis zodanig vervormd tot een mythe dat past in de oneerlijke kapitalistische maatschappij van de 21e eeuw. Mijn ouders hebben mij dan ook nooit proberen te strikken voor het verhaal van Sinterklaas en Zwarte Piet die met de boot uit Spanje komen en met paard Amerigo over de daken galopperen, en dat als ik lief ben en een wortel en gedicht in mijn schoen plaats, het heldenduo door de schoorsteen (die wij niet hebben) zal kruipen en een cadeau volgens mijn verlanglijst achterlaten. Maar, als ik het jaar stout ben geweest, krijg ik de roe en moet ik in de zak mee naar het Zuiden (wat in deze koude dagen niet eens zo een slecht idee lijkt). Ik heb dus altijd geweten dat het Sinterklaas festijn nep is. Maar ik heb ook altijd geweten dat het creatief, leuk en erg gezellig is. Bovenal is het een traditionele ritus, en tradities zijn belangrijk voor de culturele identiteitsvorming en het nationale saamhorigheidsgevoel in een samenleving. Toch kon ik het belang van traditie niet rijmen met de controversiële aard van het Sinterklaas feest. Dus wat doen we: we gooien de traditie om en dopen Sinterklaas tot Groene Sint!
Aanvankelijk was de Groene Sint een bewustwordingscampagne van Oxfam/Novib ter promotie van ‘eerlijke’ chocoladeletters. Eén van mijn crea bea-vriendinnen ging een stapje verder en in onze vriendenkring is de Groene Sint inmiddels een groot begrip geworden: voor de derde keer vierden wij afgelopen weekend Sinterklaas, maar dan onracistisch, non-kapitalistisch consumptief, zonder leugens, vol kinderpret en heel erg groen.
Het concept is als volgt: een ieder doorspit thuis zijn opbergkast en neemt een hoeveelheid spullen mee die nog heel functioneel is, maar thuis niet langer/nooit in gebruik is of gewild. Verpakt in krantenpapier (tenzij je nog oud inpakpapier in bezit hebt) worden de cadeautjes in de zak van Groene Sint gestopt (voor zover het past) en gaan we in een kring erom heen zitten. In de eerste ronde worden de cadeau’s middels een jumbo pluche of zelfgemaakte kartonnen dobbelsteen verdeeld onder de aanwezigen: één oog staat voor drie cadeautjes uit de zak pakken, twee ogen betekent een beurt overslaan, drie ogen: geef twee cadeautjes aan een ander, enzovoort. Het uitdelen gaat door tot de zak leeg is –en gedenk: hoe meer mensen, hoe meer cadeautjes en hoe langer de eerste ronde duurt!
Als iedereen, met meer of minder, voorzien is, mogen de cadeautjes geopend worden. Dit pakt altijd heel blij-verassend of ‘teleurstellend’ uit, want onder de cadeautjes zit veel leuks, moois en nuttigs, maar het zit ook vol ‘geestige rommel’. Een greep uit de Groene Sint-zak: boeken, broeken, borden verpakt in een misleidende gourmet-set-doos, tassen, een shisha-set, een collectie hotel zeepjes, een verkeersbord, een fotolijst inclusief foto van een aanwezig stel, bordspellen, lampionnen, een rijstkoker, onbeschreven dagboekjes en schriften uit eind jaren tachtig, een nepplant, bellenblaas, knuffels, spaarpotten, ongebruikte kopjesset, chocoladerepen, snoepgoed, sieraden, kitsche souveniertjes, sleutelhangers en vele andere hebbedingetjes.
De cadeautjes bevinden zich echter nog niet bij de definitieve eigenaars: in de tweede ronde gaat de dobelsteen weer rollen en hebben de ogen andere betekenissen. Eén: geef twee cadeautjes van jezelf aan een ander, twee: pak een cadeau naar wens van een ander, drie: plaats een cadeau in de jackpot, vier: de jackpot is voor jou, vijf: iedereen moet één cadeau van zichzelf naar de persoon links doorgeven, zes: iedereen moet één zitplaats naar rechts schuiven –en daarmee diens waardevolle bezittingen achterlaten en die van de volgende aannemen! Om het groene bewustzijn nog meer te versterken werd er dit jaar een rollenspel-dimensie toegevoegd aan de tweede ronde: middels kaarten kreeg een ieder de rol toegewezen als ‘anti-consumer’, ‘super-consumer’, ‘saver’, ‘girly’, ‘thief’, enzovoorts. Het aantal ogen van de dobbelsteen had voor iedere rol een andere betekenis: drie ogen hield bijvoorbeeld voor de anti-consumer in een cadeau van zichzelf weg te geven, terwijl het voor de super-consumer gelegenheid was het grootste cadeau van iemand af te pakken en voor de girly om iets meisjesachtigs van andermans cadeau’s in te nemen.
De strijd om en verdediging van de ‘favoriete cadeautjes’ en het heen en weer weggeven van ‘mini troep’ levert de meest komische taferelen op. Deze ronde is echter wel tijdsgebonden: als de bel rinkelt, moet iedereen zich overgeven aan het lot des dobbelsteen en de toegeeigende cadeautjes aanvaarden –happy or not. Of toch niet helemaal: na afloop transformeert het spel zich namelijk spontaan in een zwarte markt, waar de cadeautjes onderling naar gelang worden verruild en herverdeeld.
De rest van de avond wordt besteed aan andere groepsspellen zoals hints en ‘wie/wat ben ik’. Vanzelfsprekend zijn er hapjes en drankjes, want eten voedt de sfeer. En de sfeer was ook afgelopen 5 december goed. Geen witte sinten en zwarte pieten, want groen is de enige kleur die telt. Geen onnodig geshop, want de Groene Sint is tegen de roekeloze consumptiedrang en de maatschappijk/milieuvervuilende gevolgen ervan. Geen excessieve uitgaven, want voor dit feest herbruiken we spullen en leveren we allen een bijdrage voor het eten en drinken. Geen fabels, want de legende van de goedheiligman behoort niet dusdanig te worden verdraaid. Kortom, geen poespas, maar gewoon een leuk feest. Zodoende houden we de oer-Hollandse Sinterklaas traditie in stand en vieren we waar het werkelijk om gaat bij traditionele festijns: het samenzijn en de gezelligheid.
Putri Gayatri Pertiwi
Afgestudeerd in kinderrechten, de van huis uit antropologe en gedreven tekenaarster uit hartje Mokum met wortels in het Grootste Archipel, is heden genesteld in London maar reist de wereld rond met haar man als politiek activiste: zij is Putri Gayatri Pertiwi, freelance columniste voor Wijblijvenhier.nlLees andere stukken van
9 Reacties op "De Groene Sint Held"
Leuk! Bij ons kwam zwartepiet vroeger al door de brievenbus en had Amerigo nog geen naam. Mijn kindjes zetten ook nog trouw hun schoen met tekening en wortel, hoewel ze al lang weten hoe het zit. Sint is gewoon spannend, en de racistische poespas kun je gewoon weglaten. In alle culturen heb je trouwens wel een boeman, een watergeest, een roverhoofdman of iemand anders waarmee kinderen bang gemaakt worden. Dus lekker blijven vieren die sint en alle vernieuwende ideeën zijn welkom.
zucht… wat een mooie parketvloer…
Wij vierden vroeger Sinterklaas met Zwarte Piet en de “leugen”. Sint en Piet kwamen ook elk jaar langs bij ons thuis om aan mij en aan mijn vriendjes en vriendinnetjes cadeautjes uit te delen.
Door alle discussie die er de afgelopen tijd is geweest, vooral over Zwarte Piet, ben ik eens terug gaan denken aan hoe ik dat vroeger beleefde. Ik heb Zwarte Piet nooit gezien als een daadwerkelijk donker persoon. Geen enkel donker persoon ziet er immers uit als Zwarte Piet, en met zo’n maf pakje ook nog?
Natuurlijk is het ooit gebaseerd op een zwarte slaaf, maar als kind heb je dat helemaal niet door. Ik vraag me dan ook af of het per se nodig is om die traditie aan te passen (net als ik ook mijn vraagtekens zijn bij het hele negerzoenen-verhaal).
Over de “leugen”: ik heb altijd zó genoten van Sinterklaas. Ieder zijn ding natuurlijk, maar ik heb het mijn ouders nooit kwalijk genomen dat ze me daarover hebben “voorgelogen”. :)
Vandaag, maandag 6 december 2010 “verjaart” Sinterklaas in Nederland. In Griekenland heeft iedereen die Nikos, Nikolaos, Nikoletta en alle afgeleidingen die met Niko beginnen zijn/haar naamdag vandaag. Namens de redactie van Griekseagenda.nl: Xronia Polla!
Elk jaar rond deze tijd laait de discussie weer op over de afkomst van Sinterklaas. De Spanjaarden beweren dat het een Spanjaard is, de Turken dat het een Turk was en de Grieken dat Sinterklaas een rasechte Griek was. Elk jaar publiceer ik ook wel eens een artikel hierover maar dit jaar ben ik het beu om alle verzinsels, zelf bedacht theorieen en geruchten te lezen op het internet dus klim ik zelf even in de pen, of in dit geval even in het toetsenbord, om voor eens en altijd de critici het zwijgen op te leggen.
Sinterklaas werd geboren rond het jaar 280 na Christus in Myra, destijds een Griekse plaats en tegenwoordig vallend binnen de landsgrenzen van Turkije. De landsgrenzen tussen Turkije en Griekenland zijn overigens pas ergens rond 1911 van de vorige eeuw bepaald, ruim 1600 jaar later na de geboorte van de Sint. Hij overleed op 6 december 342 na Christus.
Sinterklaas werd geboren uit rijke ouders en omdat hij erg welvarend was hielp hij arme mensen. Het schijnt zelfs zo te zijn dat toen hij priester en later bisschop werd, daar komt ook waarschijnlijk dat rode gewaad vandaan, hij al zijn bezittingen heeft weggegeven aan arme mensen. Een ander verhaal doet zich de ronde dat hij ooit een matroos heeft doen herrijzen uit te dood en of dat nu is opgeblazen of niet, feit blijft dat alle schepen in Griekenland de icoon van de beschermheilige Agios Nicolaos bij zich hebben als beschermheilige van de zeelieden. Het zal trouwens ook geen toeval zijn dat Sinterklaas altijd aankomt per……stoomboot in Nederland en Belgie .
Zoals velen van u weten is bijna iedereen in het Orthodoxe Griekenland vernoemd naar een heilige. Verjaardagen vieren de Grieken niet, wel de naamdagen. Maria bijvoorbeeld heeft haar naamdag ieder jaar op 15 augustus, Christos op 25 december en last but not least Nicolaas op 6 december. En laat dat nou net de dag na pakjesavond zijn (5 december). Hiermee staat nu toch wel vast dat Sinterklaas een christelijk (herdenkings)feest is, getuige ook de rode mijter die hij op zijn hoofd heeft met het christelijk symbool.
Dat Sinterklaas dus een Turk zou zijn is gezien bovenstaand al direct weerlegd, want de Turken, of beter gezegd de Ottomanen kwamen pas ergens rond het jaar 1400 naar Europa vanuit het verre Oosten en kwamen niet verder dan Griekenland. Ongeveer 98% van de Turken belijden het Islamitisch geloof, zijn niet vernoemd naar Christelijke heiligen, althans ik ken geen enkele Turk die Nikos of Nicolaas heet, en rond lopend met het Christos kruis (zoals op de mijter staat afgebeeld van de Sint) in Turkije maak je tegenwoordig ook geen vrienden. En zelfs 6 december wordt in Turkije niet gevierd voor zover ik heb kunnen ontdekken. De enige aanspraak die gemaakt kan worden door de Oosterburen van Griekenland is: Agios Nicolaos was geboren in Griekenland, maar dat is nu Turks grondgebied.
Dan zegt u nu misschien wel dat u het al erg onwaarschijnlijk vond dat de Sint uit Turkije komt, maar hoe zit het dan met het fabeltje dat ook gezongen wordt: “Zie ginds komt de stoomboot uit…… Spanje weer aan”. Imlpicerend dat de Sint wel eens uit Spanje zou kunnen komen? Helaas, ook dat klopt niet. Na de dood van Agios Nicolaos werden zijn botten getransporteerd naar het nu Italiaanse Bari, maar destijds een Spaanse koning had en dus Spaans grondgebied was.
Zijn botten liggen nog steeds begraven in de Basillica di San Nicola in Zuid Italie en het grappige is dat de minister van Cultuur van Turkije nu al twee keer heeft gevraagd of de botten terug mogen naar Turkije als zijnde Turks erfgoed. Het is maar goed dat de Grieken niet zo’n verzoek neerleggen bij de Turkse minister van Cultuur aangaande het Griekse erfgoed dat nog in Turkije ligt, want dan zijn ze in Turkije nog wel even bezig met Grieks erfgoed terug te geven aan Griekenland. Ik geloof ook niet dat ze het Turks verzoek erg serieus nemen in het Vaticaan.
Later in december zal ik nog een column schrijven, dit keer over de heilige Bassil, die we in Nederland ook wel kennen als de kerstman en de Amerikanen kennen als Santa Claus. Het zal u niet verbazen dat ook hij Griekse roots heeft……
Fijne pakjesavond nog.
Giannis Garlemos – internetredacteur Griekseagenda.nl
(Dit artikel mag gebruikt worden voor educatieve doeleinden, dus ik zou zeggen stuur het door)
Waarom zijn moslims zo enthousiast als het er op aankomt [i]andermans[/i] tradities te veranderen? Waarom beginnen ze niet eens met het bekijken of hun [i]eigen[/i] tradities wat aanpassing kunnen gebruiken? Ik denk daarbij aan zinloos gevast en aansluitende vreetpartijen (Ramadan), onnodige en dubieuze (en dieronvriendelijke) slachtfeesten, suikerfeesten (de pest voor de tanden en bloeddruk etc.), het verbod om mee te doen met andermans feesten (verjaardagen vieren), stompzinnig gebid vijfmaal daags, en wat dies al meer zij…
Ik ben er helemaal voor. Kunnen we niet bij alle feestdagen stil staan bij het consuminderen? Wil je iemand blij maken met een kado? dan zou ik voorstellen om iets te geven waar je zelf ook blij van werd. Een goed boek, een handig gebruiksvoorwerp die je niet meer gebruikt of iets anders persoonlijk. Het gaat niet perse om het geld die je bespaart maar de meerwaarde die je toevoegt. Je spaart het milieu en je geeft iets om te delen. Geluk zit in het ontvangen van iets dat je niet verwacht maar je ook raakt. Kadootjes zijn een teken van affectie en genegenheid. En daarbij is de materiele waarde van minder belang. Mooi artikel put!
Aah wat een prachtig idee… consuminderen… Als je daar nou iets eerder mee was gekomen dan waren er wellicht enkele tienduizenden schapen nu nog in leven geweest nou ja… gelukkig heb je een paar chocoladeletters gered… puntje voor de inzet :D
De groene sint is gelukkig ‘islam’ groen (de kerstman in turkije wordt namelijk ook groen afgebeeld) maar weet nog wel zijn christelijke achtergrond te bewaren. Dat hebben ze hier in adam al de nek weten om te draaien. Daar hebben we nu een ontheiligd man. Jij al een beetje je zin.
Pingback: De racismediscussie rondom Zwarte Piet