Voorpagina Politiek

Interview: Dirk Wanrooij, vanuit Cairo

, 5 februari 2011, 13 reacties

Abdelkarim (Wijblijvenhier.nl): Dirk, ik volg jou al een tijdje op je Blog, Facebook en Twitter. Jij voorziet mij van de meest recente ontwikkelingen in Cairo. Zou je jezelf kort aan onze lezers willen voorstellen?

Dirk Wanrooij: Ik ben student Midden-Oosten studies aan de Universiteit van Amsterdam. Ik heb tot afgelopen zomer meer dan anderhalf jaar in Egypte gewoond. Ik heb daar Arabisch gestudeerd en gewerkt als freelance journalist voor diverse Nederlandse en Engelstalige media. De reden dat ik Arabisch gestudeerd heb, is omdat ik altijd al politiek begaan was met de regio en graag meer wilde weten. Bovendien ben ik geboren in Jemen en gedeeltelijk opgegroeid in Pakistan. Mijn vader werkte altijd voor de VN en voor mij was de islamitische wereld een deel van mijn jeugd.

AK: Wat is jouw rol precies? Ben je daar als activist of als journalist?

DW: Ik ben hier voor een drietal redenen. Ten eerste ben ik begaan met de Egyptenaren. Ik heb veel vrienden die al jaren lijden onder de dictatuur van president Hosni Mubarak. Ik heb daarnaast met eigen ogen gezien wat het resultaat is van zijn bewind. Een bewind dat overigens alleen maar kan bestaan dankzij de steun van het Westen. Ten tweede zie ik het als mijn taak om bij te dragen aan een eerlijke berichtgeving over de situatie hier. Ik heb een verleden als activist in Nederland en geloof dat nieuws van beneden af gebracht moet worden, niet andersom. Veel internationale pers komen hier aan met vooroordelen. Ze doen er alles aan om hun verhaal te laten bevestigen. Ik leef en werk tussen het volk en ben hier om te luisteren naar de mensen en hun verhaal te vertellen. Ten derde wil ik deze waterscheiding in de moderne geschiedenis niet missen. Ik denk dat deze volksopstand de regio voorgoed zal veranderen.

AK: Ik heb me laten vertellen dat jij maanden geleden al hebt deelgenomen aan een demonstratie. Hoe was dat?

DW: Ik ben toen ik hier woonde op dezelfde wijze als hierboven beschreven mee geweest met vele protesten in Egypte. Meestal waren dit kleine gebeurtenissen; de politie was doorgaans in de meerderheid. Ik was erbij toen een vriend van mij door de geheime dienst werd ontvoerd. Pas vijf dagen later werd hij vrijgelaten op een willekeurige lokatie. In die tijd is zijn blinddoek niet verwijderd en is hij alles behalve goed behandeld.

AK: Wat heeft jou bewogen naar Egypte af te reizen, in een tijd waar journalisten, toeristen en diplomaten het land massaal ontvluchten?

DW: Ik vind dat het verhaal van de Egyptenaren verteld moet worden op een eerlijke manier. Het gaat mij namelijk minder om de insteek van presidenten en het politieke spelletje. Ik wil de gebeurtenissen verslaan zoals de mensen ze ervaren. Daarnaast ken ik de mensen en hun goede inborst. Ik weet bij wie ik terecht kan in geval van nood en hoe ik me moet gedragen.

strong>AK: Jij schreef maanden terug al over de schrijnende situatie in Egypte. Hoe was de situatie daar? Heb jij deze revolutie zien aankomen?

DW: Het valt voor mij niet volledig uit de lucht. De situatie in Egypte is voor de overgrote meerderheid van de bevolking al meer dan dertig jaar slecht. Prijzen zijn hoog, lonen laag en sociale rechten vrijwel afwezig. Verder is er enorm veel corruptie en vriendjespolitiek. De zorg en het onderwijs zijn dramatisch geregeld. Sinds de installatie van de noodwet in 1981 is het land in de greep van veiligheidsdiensten en zijn politieke vrijheden uiterst gering. Verschillende ‘hulppakketten’ van het IMF in de jaren ’90 hebben gezorgd voor verregaande liberaliseringen die grote rijkdommen hebben gebracht aan een kleine elite, maar de levensstandaard van de meerderheid is verder naar beneden gebracht.

Maar de Egyptenaren zijn sterk. De afgelopen tien jaar (eigenlijk sinds de solidariteitsdemonstraties met de Tweede Intifada) is er sprake van een terugkerende protestbeweging op straat. Dit resulteerde onder andere in de oprichting van Kifaya! in 2005. Bovendien is er een groei in stakingen in de industriele sector. Gedurende 2009 lagen bijvoorbeeld de straten rondom de ministeries in Cairo vol met stakende arbeiders die weken op straat verbleven om een beter loon en meer rechten te eisen. De huidige opstand moet dan ook in dit licht gezien worden. De gebeurtenissen in Tunesië voegden slechts vertrouwen toe. En dat was het enige dat nodig was om de bom te doen barsten.

AK: De opstanden zijn redelijk rustig begonnen, maar we kunnen nu toch wel vaststellen dat het uit de hand aan het lopen is. Hoe verklaar jij de agressieve situatie?

DW: Die aggressie is een bewuste tactiek van de overheid om het moraal van de demonstranten te breken. Ik heb met mijn eigen ogen gezien hoe de anti-regering beweging slechts verdedigend handelde. De zogenaamde pro-Mubarak zijn niet allemaal betaald, maar de meeste van hen zijn wel op de een of andere manier verbonden aan het regime. Dat wil zeggen: het kunnen politieagenten zijn die met hun familie (of de mensen die ze onderhouden) eropuit trekken om de demonstraties op Tahrir op te breken. Of het zijn werknemenrs van staatsbedrijven die niet betaald zullen krijgen zolang de protesten voortduren. Maar deze mensen worden bewapend door delen van het regime en zij zijn gebaat bij chaos en tweestrijd onder de mensen. Zoveel is zeker. Daarbij is er een aggressieve houding tegenover buitenlanders. Op het plein is het veilig, maar erbuiten totaal niet. Dit is mijns inziens het gevolg van de hele kwalijke propaganda die de staatsmedia verspreiden. Zij hebben het constant over buitenlandse elementen met verborgen agenda’s die onrust stoken. Dit zorgt voor een angstige en wantrouwige stemming op straat. De mensen weten niet meer wie ze kunnen vertrouwen en nemen uit voorzorg paniekerige maatregelen tegen buitenlanders.

AK: Hoe verklaar jij de plotselinge aanwezigheid van de pro-Mubarak demonstranten? Waarom zetten mensen hun leven op het spel voor een vertrekkende president?

DW: Als je net te eten hebt onder een al dan niet corrupt regime, ben je in principe niet gebaat bij onrust. Sommige mensen preferen de duivel die ze kennen boven het onbekende. Hier wordt gretig maar erg smerig gebruik van gemaakt door de overheid.

AK: Hier in het Westen wordt er gewaarschuwd voor de Moslimbroederschap. Zelfs Ayaan Hirsi Ali heeft haar visie mogen etaleren over dit ‘gevaar’. Hoe kijk jij tegen deze berichtgeving aan? Moeten we inderdaad bang zijn voor een islamitisch regime? Of is het onderdeel van buitenlandse politieke bemoeienis?

DW: Ik denk dat het ongegrond is om te waarschuwen voor een islamitisch regime in Egypte. Ten eerste spelen de Moslimbroeders nog nauwelijks een rol van betekenis in de huidige protesten. Ze hielden zich in eerste instantie zelfs afzijdig en verklaarden openlijk dat ze er niets mee te maken hadden. Dat is wel enigszins veranderd, inmiddels mobiliseren zij ook hun achterban om mee te doen, maar nog altijd leiden ze niets. De Moslimbroeders hebben kunnen groeien onder het regime van Mubarak omdat zij voorzagen in dingen waar de centrale regering het af heeft laten weten. In mijn oude buurt (Abdeen, een oude volksbuurt vlakbij het centrum) hadden zij de leiding over de kinderopvang, de zieken- en de ouderenzorg. Deze activiteiten werden oogluikend toegestaan. Wanneer het regime een excuus nodig had om het gebrek aan democratie te verantwoorden, haalden ze ‘het islamitische gevaar’ voor de dag. En in het huidige klimaat gaan veel mensen in het Westen daar makkelijk in mee.

Maar dan nog. Is een gematigd islamitisch regime in Egypte erger dan dertig jaar dictatuur ondersteund door de machtigste staten ter wereld? Ik denk van niet.


AK: Waar moeten we zijn voor objectieve berichtgeving? Social Media, Bloggers, Al-Jazeera of de reguliere media?

DW: Ik moet zeggen dat de berichtgeving over de huidige gebeurtenissen redelijk goed is. Natuurlijk is Al Jazeera onverslaanbaar als het aankomt op nieuws uit het Midden-Oosten. Ook de BBC doet het vrij goed. Anders kan je Robert Fisk van de Independent in Engeland volgen of een van de honderden actieve bloggers of twitteraars in Egypte. Bijvoorbeeld arabawy.org is erg goed.

AK: Hoe ziet de toekomst er uit zonder Mubarak? Is er een plan? Een alternatief?

DW: Goede vraag. Er is niet een enkel plan. De mensen op het plein werken aan hun eisen en ik weet dat er een petitie opgesteld gaat worden. Het hangt ervan af wie een beslissing gaat forceren. Ik weet dat in andere steden de buurtcomité’s de lakens uitdelen. Dit zijn machtsbases die niet makkelijk te breken zijn. Maar tegelijkertijd moeten we niet denken dat de strijd gestreden is. Het oude regime heeft natuurlijk de middelen om nog lang door te vechten. Het maakt ze daarbij denk ik niet al te veel uit hoeveel slachtoffers er vallen. De belangen in de regio zijn groot. Ongetwijfeld worden er in Washington en in Tel Aviv overuren gedraaid. Van Mohamed El- Baradei hoef je ook niet veel te verwachten. Er is niemand op straat die over hem praat en hij heeft dus weinig invloed. De mensen benadrukken dat het alternatief niet sektarisch of militaristisch moet zijn, maar democratisch en eerlijk. Dat zijn brede kreten, maar wie weet.

AK: Verwacht je een climax? In de vorm van een burgeroorlog?

DW:Een burgeroorlog komt er niet zo snel. Daarvoor zijn de verschillen te vloeibaar. Er is nog niet echt iets waaromheen de mensen zich organiseren anders dan de gemene deler ‘verandering’. Wel kan het lelijk gaan worden met aangewakkerd geweld vanuit de overheid. Ik denk dat het een lang proces gaat worden met zo nu en dan een doorbraak. De mensen die voor het eerst in dertig jaar aan de vrijheid hebben geroken, geven dat niet zomaar op. Tegelijkertijd hebben zij nog een heleboel hindernissen om te overwinnen. Dat lukt alleen als ze met grote getallen blijven.

AK: Ben jij veilig? Hoe lang blijf je er nog?

DW: Ik ben veilig. Ik zit met vrienden, allemaal lokale activisten en journalisten, in een huis op de westoever van de Nijl. Ik ga dagelijks naar het plein en dat is tot nog toe goed gegaan. Mijn ticket staat voor aanstaande zondag. Maar ik weet nog niet of ik dan ook zal gaan. Ik wil graag langer blijven.

AK: We hebben nu Tunesie en Egypte gehad. Welke landen zullen er naar jouw verwachting volgen? Jemen? Iran? Syrie? Jordanie? Israel?

DW: Ja, als Egypte succesvol blijkt, dan volgen de andere Arabische landen vroeg of laat. Zo niet, dan wordt het lastig. Maar de kansen op succes worden groter als er iets speelt in meerderde landen tegelijk. Ik denk dat Jemen een spannende tijd tegemoet gaat, ook Algerije moet genoemd worden. En zelfs Soedan. Daar hebben ze net het referendum gehad en president Bashir staat onder grote druk. Ik verwacht dat de hele regio beïnvloed zal worden door de gebeurtenissen in Egypte. Egypte heeft altijd een leidende rol gespeeld in de Arabische wereld. Onder Mubarak is dat minder geweest. In die dertig jaar is het Egypte van Mubarak vooral een symbool geweest van de politieke impasse die de regio teistert. Egypte heeft een hele hoop krediet teruggekregen de afgelopen dagen. Het zou dus weer een grotere rol kunnen spelen bij het inspireren van Arabieren door de gehele regio.

AK: Bedankt dat je de tijd hebt genomen voor dit interview. Namens de gehele redactie van Wijblijvenhier.nl wens ik je enorm veel succes toe. Doe voorzichtig en moge de revolutie tot een goed einde worden gebracht!

Abdelkarim. Voormalig hoofdredacteur van Wijblijvenhier.nl. Documentairemaker. Is geboren in de Zeeuwse contreien en wist al op vroege leeftijd dat het boerenleven niet voor hem was weggelegd. Hij besloot om zijn hooivork aan de wilgen te hangen, de koeien vaarwel te zeggen en zijn geluk te beproeven in Rotterdam. Hij studeerde Nieuwe Media aan de Universiteit van Amsterdam, was als journalist werkzaam bij de VARA, columnist voor KRO Hemelbestormers en Joop.nl, praat graag tegen vreemden, schaamt zich slechts voor zijn tenen en hoopt dat zijn levensmotto ooit de geschiedenisboeken ingaat: "Als je een geit een jurk cadeau geeft, weet je nooit wat er gebeurt"

Lees andere stukken van Abdelkarim