Voorpagina Charlie Hebdo, Samenleving

Nous ne savons pas

We weten het niet. We weten niet waar we moeten beginnen. Er is zoveel aan de hand. In deze zwart-wit tijd ben je niet islamitisch genoeg als je het Westen niet haat, en ben je niet Westers genoeg als je moslims niet haat. Door de weerzinwekkende aanslagen wordt de gemiddelde moslim voor de zoveelste keer gevraagd zich te positioneren.

Media
De wet van de media, het afwijken van de norm, werkt zo dat de uitzondering nieuws is. Normale moslims komen te weinig in het nieuws en volgens de ‘wet van de media’ zijn normale moslims dus nog zeker wel de norm. Hier tegenover staat dat de extremistische moslim wel regelmatig in het nieuws verschijnt. Maar het oppervlakkige van de informatiemaatschappij is dat mensen nu opeens geloven dat in het nieuws de realiteit verschijnt. We vergeten dus de ‘rule of law’ van het nieuws – namelijk constant te beseffen dat dit de afwijking van de norm is. Ga die minderheden niet als norm internaliseren, want dan klopt er geen hout meer van. We zouden bijna vergeten ons hoofd koel te houden.

Emotivisme
Het recht op religie wordt ons in de grondwet gegeven. Ook hebben we het recht van het uiten van onze mening. Maar in de recente discussie, en in feite al jarenlang, eisen mensen het recht van totale vrijheid van meningsuiting op. Maar de beleefdheidsnorm die daar tegenover staat wordt niet in de discussie ingebracht. Die norm is ‘respect naar de ander toe’. Men heeft het wel over het ‘zelf(respect)’, maar niet over respect voor de ander. Omdat men het wel over (zich)zelf heeft, verliest de mens zich – bij tegenspraak – in emoties. Zelfverklaarde experts komen aan het woord, maar toch lijkt een gevolg dat het gros zijn verstand niet meer gebruikt en niet meer objectief is. Het rationele element en alle objectiviteit hebben ons verlaten. Ongeacht wat die waarheid is en hoeveel afstand we ook zouden nemen en wat al die complottheorieën ook beweren. Ons overkoepelende probleem anno 2015 is emotivisme. Het viert hoogtijdagen. Zowel het antiwesterse islamsentiment als het anti-islamitische westerse sentiment komen voort uit: emotivisme. We worden geleid door emoties, terwijl we denken dat we de ratio in het hoogste vaandel hebben staan.

Terreur
Alle vormen van terreur keuren wij af. Terreurdaden en angst wil een weldenkend mens niemand aandoen. Toch zien we dit overal in de wereld gebeuren, niet alleen in Parijs. Het is enorm krom dat we de door Israël gebombardeerde journalisten in Gaza niet als inperking van vrijheid van meningsuiting zien, maar die in Parijs wel. Waarom sluiten we stelselmatig de ogen voor terreur in Palestina, maar komen we hashtags tekort als de stad van de liefde een plek van terreur wordt?

Mohammed vertegenwoordigt voor alle moslims juist alles waar liefde voor staat. Door de gebeurtenissen in Parijs wordt niet alleen het westerse toonbeeld van liefde, maar ook het puurste concept van liefde voor de moslim vergiftigd. De westerse moslim wordt bovendien voor het blok gezet: van welk kind houd je meer? In liefde hoef je niet te moeten kiezen. Voor de westerse moslim is ‘islam in het Westen’ geen contradictio in terminis. Want hoewel moslims zich beledigd voelen door de cartoons, Charlie Hebdo heeft ze voor langere tijd klakkeloos kunnen plaatsen. Charlie en ‘de’ moslim waren elkaars buren, totdat de terrorist er tussen kwam.

Democratie in vrijheid
Maar voor wie geldt vrijheid van meningsuiting allemaal precies? Wie heeft het recht op emotie en die ook te uiten? Al decennialang schreeuwen de islamcritici dat democratie voor moslims en moslimlanden moet gelden. Zolang kopstukken in het publieke debat weigeren een miljard moslims te geloven die vredelievend zijn, geloof je dus niet in de democratische stem van de moslim. Wederom een interne tegenspraak.

Moslims besluiten wereldwijd al 1400 jaar lang met een ruime meerderheid dat de islam voor hen vredelievend is. Dat er onder hen een oppositiepartij is die anders beweert, of in haar geval geweld rechtvaardigt voor haar doel, weten we al langer. Net zoals dat gebeurt bij andere religieuze groepen zoals de boeddhisten in Myanmar. Als anti-islam-denkers een oppositiepartij onder de moslims gaan geloven, geef je haar dus gelijk. Dat is niet democratisch, want hoe kun je een minderheid laten beslissen over een meerderheid? De anti-islam extremist en de moslimextremist besluiten beide heel hard te schreeuwen en willen gelijk krijgen. Ze hebben elkaar gevonden. Maar laten wij, de overgrote middenmoot, alsjeblieft niet naar deze dictators luisteren en vooral verbonden blijven in gedeelde waarden. Opdat iedereen mag blijven schrijven en spreken, dus ook ‘de’ moslim.

 Door Anne J.F. Dijk & Vincent W. Vrijhoef.

Anne Dijk (1986) is religiewetenschapper en islamoloog met een specialisatie in Islamitische Jurisprudentie (Usul al-Fiqh), Gender en Autoriteit in de islam. Zij heeft een enorme nieuwsgierigheid om alles te willen begrijpen. ‘Waarom’ is de rode-draad-vraag waar ze haar werk van heeft gemaakt. Ze is eigenaar van FAHM instituut, een onafhankelijke instituut dat zich bezig houdt met een dieper begrip (fahm) van islam-gerelateerde zaken.

Lees andere stukken van Anne