Voorpagina Maatschappelijk

Anticonceptie, perceptie, racisme en groene thee

In het voorraadkastje op kantoor heeft een collega links onder in de kast een doosje met paracetamol tabletten achtergelaten. Telkens wanneer ik een kopje thee wil zetten en de kastdeur opentrek om een theezakje te pakken, zie ik dus in de linker onderhoek dat doosje liggen. Elke keer, ook al weet ik dat daar een doosje ligt, weet ik ook hoe het doosje eruit ziet, en dat het woord ‘Paracetamol’ licht paars op het doosje gedrukt staat, maakt desalniettemin die grijze massa onder mijn cranium, zonder dat ik daar enige controle over heb, een verkeerde associatie: ik ‘denk’ namelijk steeds dat het een doosje met anticonceptiepillen is. Waarom? Nou, daar hoefde ik niet eens heel erg lang over na te denken: omdat mijn onderbewustzijn dat mij ingeeft. Zie je, mijn onderbewustzijn is ‘dom’, kan niet echt logisch nadenken, maar het is wel ontzettend goed in het bliksemsnel associaties leggen tussen een waarneming die ik doe in de buitenwereld en bepaalde ideeën en ervaringen uit het verleden dat het weet op te rakelen. Daarmee begrijp je misschien ook waarom ik die oncontroleerbaar ‘verkeerde’ associatie maak(te) met anticonceptiepillen bij het zien van het doosje paracetamol, in plaats van te zien wat er ‘werkelijk’ is? Deze tijdelijke kortsluiting in mijn (het) brein wordt veroorzaakt doordat een onjuiste associatie wordt gemaakt, na het waarnemen van de vormgeving van het doosje, en dan heel specifiek, de kleur van de opdruk.

“Hoe goed ik ook mijn best doe, ik zal beïnvloed worden door mijn omgeving.”

Producenten van anticonceptiepillen hebben, net als producenten van andere producten trouwens, zeer sterk de neiging om in de vormgeving van hun producten voor ‘vrouwelijke kleuren’ zoals roze en paars te kiezen. Mijn brein, en dus ook het onderbewuste deel ervan, is jaren achtereen, net als overigens elk andere burger (of ik moet natuurlijk zeggen, consument), gebombardeerd met reclame voor producten die specifiek gericht zijn op vrouwen en dus vaak een vormgeving krijgen die vrouwen zou moeten aanspreken. Studies hebben overigens aangetoond dat er geen specifieke ‘vrouwen’-kleuren zijn. Als de verschillende seksen al überhaupt een voorkeur hebben, dan is dit hoogstwaarschijnlijk een aangeleerd voorkeur, maar dat is een aparte discussie. Die bewaren we wellicht voor een ander keer.

Nu, terug naar het voorraadkastje bij mij op kantoor. Ik heb voor mezelf (en hopelijk óók voor u, beste lezer) verklaard waarom ik, zelfs na het schrijven van dit stuk, die incorrecte associatie blijf maken. Ik kan het niet helpen. Mijn brein is geïndoctrineerd deze associatie te (blijven) maken. Dit is nu eenmaal wat het betekent om te leven in een consumentenmaatschappij. Je kunt het enigszins beperken (ik heb bijvoorbeeld geen TV thuis), maar je kunt simpelweg niet leven in een vacuüm. Hoe goed ik ook mijn best zou doen, ik zal altijd beïnvloed worden door mijn omgeving. En die invloed van mijn omgeving vertaalt zich in een invloed op mijn perceptie van de wereld waarin ik leef; hoe ik deze wereld waarneem; waarom ik dus een paracetamol doosje verwar met een anticonceptiepillen doosje.

En zó, lieve mensen, is precies hoe het bij racisme werkt!

Hoe goed je ook denkt dat je bent met mensen van verschillende etniciteiten en achtergronden, jouw onderbewustzijn wordt gevoed vanuit een maatschappij die stijf staat van allerlei vooroordelen over anderen. Dat zijn dingen die we voor het grootste deel amper waarnemen. Vaak hele subtiele zaken. (Vaak ook heel weinig subtiel, overigens). En ons bewustzijn is helaas vaak niet alert of fijnmazig genoeg om dingen die opkomen borrelen uit dat onderbewustzijn af te vangen, te controleren, en bijtijds af te keuren voor gebruik in het sociale verkeer. Dat is áls we ons al bewust zijn van de werking van dit mechanisme, én het daarnaast ook belangrijk genoeg vinden om daar wat in te willen veranderen.

En daarmee kom ik meteen bij misschien wel de belangrijkste vraag in dit stuk: kun je er wat aan doen? Of zijn we overgeleverd aan onze onderbuik, gedoemd slaaf te zijn van ons onderbewustzijn, van de vaak cynische en machiavelliaanse krachten in deze maatschappij die handig de onderbuik bespelen, om zodoende ons een bepaalde kant opgeduwd te krijgen?

“… het is het waard, wanneer je daarmee een stuk van je humaniteit op jezelf kunt herwinnen.”

Het antwoord is, ja, we kunnen er wat aan doen! De eerste stap naar een humanere samenleving – want dat is wat we nastreven, als we racisme aan de kaak stellen – is (1) bewustwording. Als je er zelf niet eerder op deze manier over na hebt gedacht, dan heb je met het lezen van dit stuk, en het tot je laten doordringen van de boodschap hierin, al een eerste stap in die bewustwording gemaakt. Maar dan ben je er nog niet.

Je volgende stap is (2) ervoor zorgen dat je met ‘open ogen’ naar je omgeving en jezelf kijkt, en het eerder genoemde mechanisme in haar vele manifestaties herkent. Geloof me, als je dit serieus doet, dan zal hierna je wereld nooit meer dezelfde zijn. Je zult  versteld staan van hoe vaak je jezelf bijvoorbeeld zult betrappen op allerlei gedragingen en ideeën die je, wanneer je deze nader onderzoekt, totaal niet kunt rijmen met je kernwaardes, je principes. Ook zal je opeens veel beter (in-)zien hoeveel mensen in je directe omgeving en in de rest van de samenleving via eerder genoemde mechanisme onrecht verspreiden. Het is net als een soort van virus en vaak hebben ze daar zelf geen enkel idee van noch zijn ze daarbij kwaad van zin.

De derde stap is (3) ervoor zorgen dat die trigger, die je na verloop van tijd zult ontwikkelen, en je bijtijds waarschuwt voor (dreigend) ongewenst gedrag, gedrag dat niet strookt met jouw morele waardes en normen, dat deze beklijft. En daarna is het vooral volhouden, kritisch blijven naar jezelf toe en naar je omgeving. Vooral omdat deze laatste er vaak alles aan zal doen om ‘jouw perceptie’ af te doen als een fata morgana, als subjectief, als deze al niet wordt gebagatelliseerd als niet van belang zijnde. Het zal niet gemakkelijk zijn, en waarschijnlijk zul je in de loop van de jaren maar hele kleine stapjes kunnen maken in het verbeteren van jezelf en je omgeving. Wellicht zonder dat je ooit echt het punt bereikt dat je achterover kunt leunen en opgelucht kunt zeggen dat je er eindelijk bent. Maar dat is het denk ik wel waard, wanneer je uiteindelijk daarmee een stuk van je humaniteit op jezelf en de rest van de maatschappij kunt herwinnen.

Oké, genoeg voor nu – ik ga een lekker kop groene thee zetten, salaam!

Was getekend,
Khadim Zaman

Blog: http://khadimzaman.tumblr.com/

Khadim Zaman is het alter ego van Tarik Diamane. Khadim heeft een gruwelijke hekel aan sociale onrecht. En zoals het elke goede Social Justice Warrior (SJW) uit de 21ste eeuw betaamt is zijn voornaamste wapen een laptop, een goede Wi‍-Fi-verbinding en een flinke dosis bijtende sarcasme. O ja, en groene thee. Heel veel groene thee!

Lees andere stukken van Khadim