Het ‘F-woord’ en ‘de koning’ zorgen sinds gisteren voor de nodige ophef in ons Koninkrijk der Nederlanden. Terwijl de vervolging van Abulkasim Al-Jaberi door het OM heroverwogen wordt en de muren van het Paleis op de Dam worden schoongeboend, is de maatschappelijke discussie in volle gang. Een discussie met veel statements over de monarchie, waarbij vooral veel gekopieerd en nagepraat wordt (of ‘gedeeld’ en ‘re-tweet’ if you will). Want dat valt onder de vrijheid van meningsuiting, toch?
Vrijheid van meningsuiting. Soms vraag ik me af hoeveel mensen de moeite hebben genomen het artikel te lezen. Jij in ieder geval wel toch? Hier komt ie:
Artikel 7 Grondwet
- Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.
- De wet stelt regels omtrent radio en televisie. Er is geen voorafgaand toezicht op de inhoud van een radio- of televisieuitzending.
- Voor het openbaren van gedachten of gevoelens door andere dan in de voorgaande leden genoemde middelen heeft niemand voorafgaand verlof nodig wegens de inhoud daarvan, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet. De wet kan het geven van vertoningen toegankelijk voor personen jonger dan zestien jaar regelen ter bescherming van de goede zeden.
- De voorgaande leden zijn niet van toepassing op het maken van handelsreclame.
Dat ligt toch een stuk genuanceerder dan sommige politici je graag willen laten geloven. Het doel van deze wet is het beschermen van een democratie waarin burgers niet worden gecensureerd. De vrijheid om kritisch te zijn en ‘de macht’ te controleren zijn essentieel binnen een democratie. Als je wilt weten hoe het nieuws eruit ziet in een land zonder vrijheid van meningsuiting, dan moet je voor de grap eens naar het Egyptisch journaal kijken. Daarin wordt hardhandig optreden tegen demonstranten ‘the war against terror’ genoemd. Vrijheid van meningsuiting, een grondrecht dat we koesteren in ons landje.
Nu je het wetsartikel helemaal gelezen hebt, is het je ongetwijfeld opgevallen dat er in bijna elk lid iets staat over verantwoordelijkheid volgens de wet. Grondrechten, en eigenlijk heel veel rechten, zijn zelden onbeperkt. Het rechtssysteem is geen ‘all you can eat’ buffet waarbij je keuzes kunt maken en andere opties links kan laten liggen. Hoewel het OM soms anders doet vermoeden, maar dat even terzijde.
Die verantwoordelijkheid volgens de wet kun je vinden in andere wetsartikelen. Belediging is één van de beperkingen bij vrijheid van meningsuiting en daarin zitten verschillende gradaties. Je hebt het beledigen van een ‘gewoon’ persoon, iemand zoals jij of ik (art. 261 Sr). Dan bestaat er nog zoiets als smaad jegens een overledene (art. 271 Sr) en natuurlijk het beledigen van de koning (art. 111 Sr). En ja, het is inderdaad zo dat er op het beledigen van een koning een hogere straf staat dan op het beledigen van jou of mij. Dát is dan wel weer een beetje vreemd in een democratie, zou je kunnen stellen.
In de democratie hoort het immers om ons, de ‘bourgeoisie’ te gaan, althans dat was heel het idee van La Révolution Française met haar vrijheid, gelijkheid en broederschap. Tijdens de Franse volksopstand heeft de burgerij zich vrijgevochten van de monarchie. De monarchie was niet zo populair onder de revolutionaire Fransen. Dat kwam voornamelijk doordat het gewone volk onder een hongersnood gebukt ging terwijl het Koningshuis op grote voet leefde. “Le peuple n’a pas de pain? Qu’il mange de la brioche!” “Heeft het volk geen brood? Dan eet het toch brioche” (een zoet cake-achtig witbrood). Zo citeerde mijn vader de toenmalige Franse koningin tijdens een uitstapje naar Château de Versailles, terwijl hij mij vertelde over de Franse revolutie. Of Marie Antoinette dat echt zo gezegd heeft weet ik niet, maar het is wel typisch. Deze sprong naar Frankrijk maak ik niet zomaar. Het Nederlands recht is enorm geïnspireerd door het Franse rechtssysteem. En om ons recht écht te begrijpen zijn dit soort achtergronden nodig.
Terug naar de vrijheid van meningsuiting en het onvermoeibare beroep daarop. Er is geen grondrecht zo controversieel als het zogenaamde ‘recht om alles te zeggen wat er in je op komt’, want daar lijkt het allemaal om te gaan. We willen van ons hart geen moordkuil maken, maar als ik even mijn juristen-hijab af mag doen en mijn gewone hijab aan mag doen, dan wil ik graag het volgende bespreekbaar maken. Want soms, en de laatste jaren steeds vaker, vraag ik mij af of we nog wel een hart hebben. Het niveau op social media (en in de Tweede Kamer) is geen moordkuil, maar moord en brand. Wat zijn onze idealen? Waar is de broederschap? En bovenal: waar is de gelijkheid?
Die gelijkheid, daar werd voor gedemonstreerd door de beste man Al-Jaberi. En nu ik toch van de gelegenheid gebruik maak om namens mijzelf te spreken en niet als jurist, durf ik te zeggen dat ik hem ergens wel begrijp. De jurist in mij verzet zich tegen het misbruiken van de vrijheid van meningsuiting door beledigingen eronder te scharen. Principieel ben ik er geen voorstander van maar alles te roepen wat in je opkomt. Zwijgen is vaak goud, maar soms is stilte geen optie. En hoewel ik het f-woord normaliter voor mijzelf censureer, is het mij enkele weken terug ook ‘overkomen’ dat ik het gewoon zei. Dat had alles te maken met nota bene een professor die in een volle collegezaal de meest akelige en cynische dingen zei over slaven. Dat deed wat met me, maar ik ben er niet trots op, dat ik het f-woord zei. Ik vind dat ik me had moeten beheersen. Zoals toen ik even later beheerst en beleefd op de professor ben afgestapt om ‘opheldering’ te vragen.
Het recht, vrijheden en beperkingen op die vrijheden – veelal waar de rechten van een ander beginnen – zijn voor interpretatie vatbaar. En dat is maar goed ook; anders waren advocaten overbodig. Dat pleidooi van de heer Al-Jaberi en zijn advocaat zit wel goed vermoed ik. Waar ik mij meer zorgen over maak, zijn de pleidooien van de ‘average’ social media gebruiker die woorden op een schermpje zit te tikken die hij nooit tegenover een rechter zou durven uitspreken. Zo nu en dan, lieve lezer, kan een beetje zelfcensuur geen kwaad. It’s called civilization. Vive la Révolution!
Nadia Benaissa
Als kind was Nadia al gefascineerd door het recht. Haar studiekeuze was dan ook snel gemaakt. Ze zet zich in voor mensenrechten en sociale rechtvaardigheid. Ook schreef ze het boek Liefdeswetten, over Nederlands en Marokkaans huwelijksrecht.Lees andere stukken van Nadia
11 Reacties op "De koning, het F-woord en de Revolutie"
Het is niet duidelijk wat je nu bedoelt met “En nu ik toch van de gelegenheid gebruik maak om namens mijzelf te spreken en niet als jurist, durf ik te zeggen dat ik hem ergens wel begrijp.”. Goed, je begrijpt Al-Jaberi ergens wel, maar waarin dan? Dat hij f… de koning roept? Wat is hier het verband met de gelijkheid waarnaar hij streeft? Het komt allemaal een tikje tegenstrijdig over: enerzijds wil je dat mensen fatsoenlijk doen, maar als iemand onfatsoenlijk doet waarmee je het eigenlijk wel eens bent dan is het opeens wel oké?
Opportunisme heet dat gewoon toch? Wanneer jij mensen zou verdedigen die iets zouden zeggen waar je het pertinent niet mee eens was, dan zou je een overtuigend punt kunnen maken voor vrijheid en gelijkheid, niet als je impliciet wil dat mensen die iets zeggen wat jou niet aanstaat ‘fatsoen opbrengen’ (jouw norm, niet die van hen) en mensen die iets doen waarmee je het eens bent oogluikend toestaat.
Een goed verstaander heeft vaak aan een half woord genoeg….
http://hermanvogel.nl/fuck-de-koning/
@Laren,
Ga aub nou niet van een mug een olifant maken en dus van een misschien wat onduidelijke zin een hele heisa van maken.
Wat zei bedoelt is dat we blij zijn met vrijheid van meningsuiting en dat we die ook moeten blijven verdedigen, maar dat die vrijheid niet misbruikt wordt om anderen te kwetsen, enige respect voor anderen kan geen kwaad. Daar komt dus een stukje verantwoordelijkheid bij kijken.
Dus vrijheid van meingsuiting is een groot recht, maar gebruik het op een verantwoordelijke manier. Anders ben je het niet waard om dat recht te hebben.
@Nordin: bedankt voor je mening. Ik vind je insinuatie helaas kwetsend, zou je hem kunnen verwijderen?
Beste Laren
Bijzondere redeneringswijze hanteer je daar. Je slaat er helaas de plank volledig mee mis. Nordin heeft wel de kern te pakken en in mooiere woorden dan Herman kan ik het niet uitdrukken. Het lijkt er op dat je het artikel met een bepaalde bril op hebt gelezen en daardoor bepaalde zaken niet juist opvat. Ik zou zeggen probeer het nog eens met in je achterhoofd dat het allemaal niet zo zwart-wit is en dat er over principiele kwesties (evenals over smaak) niet te twisten valt. Wat iemand wel of niet mag zeggen, daar ga ik niet over. Dat neemt niet weg dat emphatie én een gezonde dosis advies op z’n tijd geen kwaad kan ;)
Dat begrijp ik nu. Maar wat Nordin schrijft is heel arbitrair: gekwetst zijn is namelijk een nogal vaag begrip..net als respect opbrengen…daarin hanteren we niet allemaal dezelfde normen. Dat heb je denk ik zelf ook wel eens gemerkt als je naar andere werelddelen gaat en daar opeens blijkt dat iets wat jij ongemerkt deed daar opeens totaal anders wordt opgevat. In dat geval ben je daar natuurlijk te gast, en dan is het wat voor de hand liggender wie zich dient aan te passen. Die luxe hebben we hier niet altijd.
Ik volg je artikel in grote lijnen maar ik had graag gelezen hoe je zelf die grens trekt.. wanneer voel jij je in je vrijheid beknot door het vermijden van het kwetsen van anderen? (Dat mag je breed opvatten).
Maar Laren heeft natuurlijk wel gelijk dat het niet juist is dat Nordin blijkbaar kan bepalen wie wel en wie niet de vrijheid van meningsuiting heeft. Pas als je verantwoordelijke manier mee omgaat mag je dit recht hbben en mag Nordin daarvan de defenitie geven. En als je in de ogen van Nordin er niet op een verantwoordelijke manier mee omgaat, verspeel je het recht. Geen best vooruitzicht voor de vrijheid van meningsuiting.
Beste Laren,
Ik heb de grootste moeite in te zien in welk opzicht Nordin ‘arbitrair’ zou zijn. Vanuit mijn perspectief helpt hij je slechts een handje met de interpretatie van mijn artikel. Wellicht zit het ‘m ook wel in de stelling die je inneemt waarin de één prevaleert boven de ander, en de één zich zou moeten aanpassen aan de ander. Voor wat betreft mijn visie daaromtrent kan ik zeggen dat ik mij niet belemmerd voel. Mijn persoonlijke grenzen hangen af van de omstandigheden. De grenzen van de wet zijn voor mij ruim genoeg om mijn principes te handhaven. I count my blessings :)
Fijne avond allemaal
Ik ben het volledig met Al Jaberi eens dat het koningshuis een achterhaald, ondemocratisch instituut is en zijn kritiek op dit instituut is volledig terecht.
Ik ben het alleen niet eens met het gebruik van het “f’-woord: dat is onbeschoft, ordinair en contraproductief bovendien.
En ja, qué viva la revolución! ;-)
Beste Nadia,
Het blijkt enorm lastig om elkaar te begrijpen merk ik. Ik noem niet Nordin arbitrair, ik noem het begrip ‘gekwetst’ zijn arbitrair (en dus ook ‘fatsoen’). Als er iets duidelijk is geworden de afgelopen 10 jaar lijkt het mij dat men te pas en te onpas tegenwoordig gekwetst is en maatregelen eist. Nordin gaf daarvan slechts een illustratie door te zeggen dat wie niet ‘fatsoenlijk’ is het recht maar moet ‘verliezen’. Wat dat ook moge betekenen. U doet dat niet en vraagt zich slechts hardop af of men nog een hart heeft en of men er niet beter aan zou doen om soms een beetje zelfcensuur toe te passen.
Wanneer mensen echter elkaars fatsoensgrenzen helemaal niet kennen, of überhaupt niet delen, of wanneer het toepassen van zelfcensuur zélf ervaren wordt als kwetsend, of tenminste vrijheidsbeknottend…wat dan? Ga jij je zelfcensuur continu aanpassen om mensen te faciliteren? Is geen beginnen aan.. in het bijzonder niet in 2015 waarin mensen al diep gekwetst zijn als je het niet met ze eens bent, iets anders gelooft dan zij, of een tekening maakt.
Als ik twitter of facebook bekijk denk ik dat we juist gelijkheid bereikt hebben: iedereen krijgt dezelfde dosis afval over zich heen. Gelukkig is niemand ertoe verplicht het te lezen ;)