Hypocrisie is iets wat ons allemaal treft, in de samenleving, de moslimgemeenschap, in je vriendschappen of in je gezin. Imam Al-Qurtubi zei over huichelarij: “Toen het in de ummah kwam, ging het niet meer over. En het zal niet over gaan tot de Dag des Oordeels.” Des te belangrijker om te begrijpen wat hypocrisie is en te proberen onszelf en elkaar ertegen te beschermen. Een uitspraak van Hasan al-Basri maakt duidelijk dat iedere moslim op zijn/haar hoede moet zijn voor hypocriete eigenschappen. Want hoe minder je nadenkt over hypocrisie, hoe waarschijnlijker dat je zelf hypocriete eigenschappen bezit. Hij zei: “Ik heb nooit een gelovige ontmoet, behalve dat hij vreesde voor hypocrisie. En ik heb nooit een hypocriet ontmoet, behalve dat hij niet bang was voor hypocrisie.”
In juz’ 28 leert Allah swt ons (en de mensen uit de tijd van de openbaring) over hypocrisie (nifaq) en oprechtheid (sidq). Huichelaars zijn zwak en veranderlijk door hun mentaliteit, hun houding en way of thinking. Ze begrijpen de waarde van de islam niet en twijfelen constant aan hetgeen waar ze mee bezig zijn. Daartegenover gaf Ibn ‘Abbaas als definitie van oprechtheid, dat het uiterlijk en het innerlijk van een ware gelovige gelijk zijn, er zit geen discrepantie in. Door het lezen van dit deel van de Qur’an kun je je geloof testen op oprechtheid, en je geloof proberen te versterken en je intenties en daden te zuiveren.
Allah swt begint deze soera’s vaak met het feit dat alles in de hemelen en op aarde Zijn Glorie prijst. “Hij kent wat er in de hemelen en op aarde is en Hij kent wat jullie verbergen en wat jullie openlijk doen. En Allah is Alwetend over wat zich in de harten bevindt (64:4, zie ook 58:7, 59:1, 61:1, 62:1 en 64:1).” Hij spreekt direct erna over de mens, en hoe Hij ons heeft geschapen en kent. Wat is het verband tussen de mens en de rest van de schepping in deze context? De mens is als creatie superieur aan andere creaties zoals de hemelen en de aarde (“We honoured the children of Adam”). Tegelijkertijd onderwerpt de hemel en de aarde en alles daarin zich aan Allah, zonder Hem in twijfel te trekken. Maar wanneer Hij dan aan de beste schepping, de mens, vraagt om zich te onderwerpen aan Hem, wat gebeurt er dan? De meeste mensen geloven niet, en degenen die geloven onderwerpen zich soms wel en soms niet.
Het is overgeleverd dat de Profeet ﷺ zei dat er vier eigenschappen zijn van hypocrisie, als iemand deze alle vier bezit is hij een hypocriet, en als iemand sommige ervan heeft, is hij gedeeltelijk hypocriet totdat hij deze eigenschappen opgeeft. Wanneer hij spreekt, liegt hij; wanneer hij een contract sluit, pleegt hij verraad; wanneer hij een belofte maakt, breekt hij het; en wanneer hij twist, vervalt hij in beledigingen. Ibn Taymiyya merkte op dat elke keer wanneer Allah swt hypocrisie noemt in de Qur’an, dit noemt in combinatie met liegen, zoals in 63:1. Naast liegen, is ook het ‘twee gezichten hebben’ een bekende. Hasan al-Basri legde uit: je toont het ene maar verbergt het andere, je zegt wat je eigenlijk niet meent, en je spreekt over iets wat je zelf niet zo voelt of doet. Met betrekking tot het laatste zegt Allah swt in surat al-Saf (61) vers 2 tot 3: “O jullie die geloven, waarom zeggen jullie wat jullie niet doen? Groot is de woede bij Allah dat jullie zeggen wat jullie niet doen.”
Huichelaars zijn vaak geobsedeerd met hun uiterlijk, hun overkomen en gebruiken hun charmes of mooie woorden. Allah swt zegt met betrekking tot dit soort mensen in vers 4 van surat al-Moenafiqoen (63) dat wanneer je naar ze kijkt, je onder de indruk zal zijn van hun uiterlijk, en dat als zij spreken, je graag naar hen luistert. De leider van de huichelaars in de tijd van de Profeet ﷺ, Ibn Ubayy, prees de Profeet ﷺ het ene moment en beledigde hem het volgende moment. Allah swt waarschuwt de Profeet ﷺ dus (en ons in deze tijd) voor deze mensen die mooi overkomen maar eigenlijk niet deugen. Ook moedigt Allah swt de Profeet ﷺ aan niet bang te zijn voor deze mensen, omdat ze zo zwak zijn als gestutte balken. Als de stut wegvalt, vallen deze balken om. Het zijn de moslims die sterk staan, in hun geloof en hun ethiek.
Veel verzen in deze juz’ behandelen het voeren van heimelijke gesprekken of het spreken over vertrouwelijke zaken. In surat al-Mujadilah spreekt Allah swt over slechte gesprekken die mensen hebben in het geheim, en waarschuwt dat deze gesprekken niet geheim zijn voor Hem, de Alwetende, de Getuige van alles. Van bepaalde mensen in die tijd was het bekend dat ze publiekelijk de moslims steunden maar in het geheim de islam wilden boycotten. Ik denk dat Allah swt in dit deel ook de trouwe moslims waarschuwt voor dit soort situaties waarin je dingen bespreekt die anderen niet kunnen horen. Vertrouwelijke gesprekken zijn alleen goed wanneer het gaat over vroomheid en het goede. “Voorwaar, de (slechte) geheime gesprekken zijn afkomstig van de Satan, om degenen die geloven te bedroeven. Maar hij kan hen geen enkel kwaad berokkenen, behalve met de toestemming van Allah. En laat de gelovigen dan Allah vertrouwen (58:10).”
Daarnaast krijg je kippenvel van ontzag bij het lezen van surat al-Tahrim (66), wat openbaar maakte wat er gebeurde tussen de Profeet ﷺ en twee van zijn vrouwen. Hij had een geheim toevertrouwd aan een van zijn vrouwen, maar zij had dit doorverteld aan een van zijn andere vrouwen. Allah swt heeft dat aan de Profeet ﷺ kenbaar gemaakt middels deze surah. “De Kenner, de Alwetende heeft mij op de hoogte gebracht” (66:3). Dit laat ons als lezers van de Qur’an wel twee keer nadenken voordat we een geheim van een dierbare doorvertellen. Wees als oprechte gelovige betrouwbaar, of anders zal het je gezin kapot maken. Vertrouwen is lastig te herstellen.
Twee thema’s die daarnaast vaak terugkomen in deze juz’ zijn het uitgeven van je geld aan het goede, en het vergeten of juist gedenken van Allah. Wat heeft het uitgeven omwille van Allah te maken met het gedenken van Allah? En hoe zorgen deze twee voor oprechtheid en een oplossing voor de genoemde vormen van nifaq? Een belangrijk teken van huichelarij is dat je je geld weigert uit te geven aan het goede, vanwege gierigheid, of uit angst dat je bezittingen afnemen, of vanwege afgunst. Een goede test om te kijken of je een oprechte gelovige bent, is als je macht of aanzien ineens toeneemt, of als je ineens rijk wordt. Het zal de ultieme test voor je geloof zijn, omdat je je geld namelijk rechtvaardig moet besteden of macht rechtvaardig moet gebruiken. Dit lukt alleen als je goede intenties hebt, en je niet uit bent op persoonlijk gewin. Maar de kans is groot dat er allerlei dure dingen worden aangeschaft om op te scheppen. Dan gaat het om het zien en gezien worden. Om het plaatje, en niet om de inhoud.
Dit staat in schril contrast met de beschrijving van oprechte gelovigen in surat al-Hashr (59) waarin Allah zegt over de Ansar van Medina dat zij geen jaloezie in hun harten hadden, en dat zij hun bezittingen deelden met de Muhajirin die uit Mekka kwamen, ook al hadden de Ansar het ook niet breed. “En wie zich hoedt voor zijn eigen gierigheid/hebzucht: dat zijn degenen die zullen welslagen” (59:9).
Een oplossing voor hypocrisie in de zin van gierigheid is dus het uitgeven van je rijkdom omwille van Allah. Dit moet zeker makkelijk worden bij het lezen van vers 17 van surat al-Taghabun (64), waarin Allah swt zegt dat als je Hem een lening geeft (van het geld dat je toch al van Hem hebt gekregen in de eerste plaats, zie 63:10), Hij het zal vermenigvuldigen en je vergeving schenkt. Omdat Hij de Waarderende is, en de Verdraagzame. Een andere oplossing voor gierigheid die hiermee samenhangt is het veelvuldig gedenken van Allah. Eigenlijk is het gedenken van Allah, dhikr, de ultieme oplossing tegen hypocrisie.
In 58:19 staat dat shaytaan de mens afhoudt van het gedenken van Allah, en dat degene die bij de shaytaan horen de verliezers zijn. In 59:19 wordt duidelijk dat als mensen Allah (willen) vergeten, Allah hen zichzelf doen vergeten. Zij worden namelijk ongehoorzaam aan Allah en schaden zichzelf met hun slechte daden. Wat is hetgeen dat je vaak afleidt van dhikr? Volgens 63:9 is dit (vrij gezegd) als je je teveel bezighoudt met je rijkdom en je nageslacht, als je daar meer om geeft dan om Allah. Als je je dus bewust bent van je rijkdom en je gierigheid zuivert door uit te geven aan het goede, gedenk je Allah en gehoorzaam je Hem.
Dus waar moeten we op letten in deze tijd, tijdens deze Ramadan? Liegen en opscheppen zijn de wortels van huichelarij. Zeg niet tegen de buitenwereld dat het vasten prachtig en makkelijk voor je is, terwijl je tegen Allah klaagt en verontwaardigd bent dat Hij het lange vasten voor ons heeft voorgeschreven. Probeer jezelf dan sterk te maken zodat je oprecht tegen Allah kan zeggen dat je het vasten prachtig vindt. Doe geen dingen om op te scheppen, zoals grote dure iftars of eid feesten geven zodat mensen jou zullen prijzen, en bid ook niet extra mooi in de moskee terwijl je thuis je gebed afraffelt. Bescherm jezelf hier dan tegen door je gebeden die je thuis doet ook rustig aan te doen, en draag het met heel je hart op aan Allah. Zorg dat je hetzelfde level enthousiasme en motivatie hebt wanneer je alleen bent, als in sociale settings. Als laatste, verval niet in dubbele standaarden. Hou je aan de principes die je belangrijk vindt en maak geen uitzondering voor jezelf. Allah swt waarschuwt ons in 62:5 voor het ontvangen van een openbaring en je er vervolgens niet aan houden. Laten we de Qur’an lezen met een oprecht gevoel, zodat we er niet alleen over spreken maar het ook ons karakter vormt, insha Allah.
Naast deze praktische oplossingen, vragen we natuurlijk aan Allah swt om onze pogingen oprechter te worden te laten slagen. “Onze Heer, vervolmaak voor ons ons licht en vergeef ons!” (66:8). Laten we toevlucht zoeken bij Allah, tegen elementen van hypocrisie, door het einde van surat al-Hashr (59) te lezen. Deze verzen herinneren ons eraan wie Allah is. Hoe meer we Hem gedenken en leren kennen, hoe minder moeite het ons kost om oprecht te denken en handelen. Dan doe je alles uit liefde voor Hem, en kan niemand jouw geloof omver blazen, insha Allah.
22: Hij is Allah, Degene naast Wie er geen god is dan Hij, de Kenner van het onwaarneembare en het waarneembare, Hij is de Erbarmer, de Meest Barmhartige.
23: Hij is Allah, Degene naast Wie er geen god is dan Hij, de Heerser, de Heilige, de Schenker van veiligheid, de Vertrouwer, de Berschermer, de Almachtige, de Onweerstaanbare Onderwerper, de Trotse. Heilig is Hij boven wat zij Hem toekennen.
24: Hij is Allah, de Schepper, de Voortbrenger, de Vormer, aan Hem behoren de Schone Namen. Wat er in de hemelen en op aarde is prijst Zijn Glorie. En Hij is de Almachtige, de Alwijze.
Dit is deel 28 van Jouw Dagelijkse Dosis. Iedere dag in de Ramadan schrijft een team van schrijvers een reflectie over de juz’ die praktisch de hele oemmah die dag leest. Alle lezers worden uitgenodigd hetzelfde te doen, en hun eigen reflectie op de juz’ van de dag in de reacties te plaatsen. Iedere dag kiest een jury de beste reflectie. De winnaar krijgt een presentje thuisgestuurd.
4 Reacties op "Hypocrisie – Juz’ 28"
Goede uiteenzetting Laura. Dank voor de moeite die je hebt genomen om dit op te schrijven.
Inderdaad, Allah waarschuwt ons indringend voor huichelarij, hypocrisie. Wanneer we Zijn vele waarschuwingen in de Koran hierover lezen, dan hebben we meestal iemand anders in onze gedachten op wie we het projecteren, zeker op mensen die we wat beter hebben gekend en in verschillende omstandigheden hebben meegemaakt, want dan hebben we van dichtbij meegemaakt hoe zij zich verschillend gedragen in die verschillende omstandigheden. Maar, zoals jij ook opmerkt, moeten we het vooral op onszelf betrekken en proberen om onszelf ervan te genezen, immers we zijn alleen dragers van onze eigen zonden. Zeker wanneer je kinderen hebt, want kinderen die maken hun ouders in die verschillende omstandigheden mee en krijgen dat gedrag aangeleerd, zonder dat ze er een moreel oordeel over kunnen vellen. Zeker kinderen die al op jonge leeftijd leugens beginnen te vertellen, hebben dit gedrag aangeleerd gekregen van hun meest directe omgeving. Vaak zit het in kleine dingen zoals een vader die tegen de moeder roept, wanneer de telefoon overgaat, dat in het geval het X is dat ze moet vertellen dat hij niet thuis is; of moeder die over mensen roddelt, maar vervolgens wanneer die mensen langskomen heel aardig tegen ze doet; of mensen die uitstralen of naar anderen toe preken hoe moreel ze wel niet zijn, maar vervolgens in hun private leven zich aan diezelfde standaarden niet kunnen of willen houden. Kinderen maken dit allemaal mee en nemen dat gedrag bewust en onbewust snel over. Vandaar dat hypocrisie niet alleen iets is waarmee we onszelf onrecht aandoen, maar ook onze kinderen en de rest van onze omgeving.
Prachtige stuk geschreven Laura, jazaki Allahoe gayran.
Advies dat we ter harte zouden moeten nemen! Moge Allah je belonen, ustadha!
En hoe zit het dan met het zonde bedekken is dat niet hypocriet ?