Voorpagina Cultuur, Ervaringen, Gastarbeiders

Koffieleuten met Marokkaanse senioren

, 8 februari 2006, 7 reacties

Onze spoorzoekers: Nadia en Fatiha zijn gastarbeiders bij wijblijvenhier.nl en schrijven over gastarbeiders.

Het interviewen van 1e generatie Marokkaanse mannen is onderhand mijn core business geworden. Toen ik aan het project “spoorzoekers cultureel erfgoed Marokkaanse migranten” begon, had ik niet verwacht dat mijn leven een dergelijke wending zou nemen. De mannen die vaak gehuld gaan in djellaba en waarvan de meeste een (grijze) baard hebben, hadden voor mij weinig oog, noch hoefde ik een vriendelijke groet van ze te verwachten wanneer ik ze op straat passeerde. Mijn (voor)oordeel over deze mannen was dan ook behoorlijk ingeworteld in mijn ietwat negatieve beeldvorming over hen. Maar van de één op andere dag veranderde dat beeld, want deze zelfde mannen werden nu mijn gelijkwaardige gesprekspartners. 

Die ommekeer kwam op donderdag 12 mei 2005. Ik had mijn eerste interview met een viertal Marokkaanse mannen van boven de 50 jaar. Eén van hen was mijn oom, de ander een surrogaatoom (waarvan ik jarenlang dacht dat het mijn oom was) en de andere twee waren vrienden van mijn oom. Ze werden alle vier benaderd door de heer Bachir, die een goede vriend van mijn oom is. Je zou je natuurlijk afvragen waarom ik mijn eigen oom via een andere – toen nog voor mij onbekende – man heb benaderd. Nou dat was dus een idee van mijn nicht. Aangezien ik nog helemaal niemand op het oog had, die ik zomaar kon benaderen voor een interview, raadde zij mij aan om de heer Bachir te bellen. Deze man heeft vanwege zijn baan een groot netwerk en kon zonder al te veel moeite Marokkaanse gastarbeiders voor mij regelen. En dat was waar, want binnen een week was de afspraak een feit. Deze meneer wist ook nog eens een locatie voor mij te regelen. Ik hoefde alleen aanwezig te zijn met mijn memorecorder en de vragen te stellen.

Mijn oom begreep niet zo goed waarom ik hem niet direct benaderd had. Tja, het was eigenlijk überhaupt niet mijn bedoeling geweest om hem te benaderen, want echt veel gespreksstof had ik niet met deze man. Behalve elkaar beleefd groeten, hebben wij door de jaren heen weinig woorden gewisseld. Hij heeft zolang ik me kan herinneren een baard gehad, en dat had bij mij als klein kind al heel wat indruk gemaakt. Indirect dwong hij bij mij een soort respect af. Dus gezellig met hem praten over koetjes en kalfjes kwam gewoonweg niet in mij op.
En nu was kennelijk een project nodig om mij met hem in dialoog te laten treden en tevens te luisteren naar zijn persoonlijke verhaal. Een verhaal dat hij vrijwel aan niemand (op misschien een paar vrienden na) heeft verteld.

De avond voor het interview ging ik naar mijn oom. Het interview was namelijk vroeg in de ochtend gepland en ik kon met hem mee rijden naar de locatie waar ik de andere mannen zou treffen. Ik heb nog even kort met mijn oom gesproken over de bedoeling van het interview, in de hoop het ijs te kunnen breken. Die avond zag ik toch wel als een berg tegen het interview op, want het was toch wel raar om in een officiële bijeenkomst met je eigen oom in gesprek te gaan. Gelukkig zou mijn collega-projectlid Othman ook bij het interview zijn, dus hoefde ik er niet alleen voor te staan. ‘s Morgens werd ik gewekt door een sms’je. Het was Othman, om mij te melden dat hij door omstandigheden niet kon komen. Dus nu stond ik er helemaal alleen voor, wat me een beetje het gevoel gaf dat ik richting het hol van de leeuw ging.

Maar deze dame heeft allemaal beren op de weg gezien, die er niet waren. De ochtend werd er één als geen ander, in positieve zin. Wie had gedacht dat vier wat oudere Marokkanen speciaal voor mij kwamen om hun persoonlijke verhalen met mij te delen. Ik stond in het middelpunt van hun belangstelling en mijn eigen oom voelde zich zo trots als een pauw, dat zijn nichtje dit toch maar even deed. Zij waardeerden mijn interesse in hun verhalen, en wat hen betreft kreeg ik alle medewerking om het project tot een succesvol eind te brengen.
De bijeenkomst voelde als een warm bad. Er werden onder het genot van een bakkie koffie herinneringen opgehaald die soms wat emotioneel werden. Maar ook de grappige anekdotes bleven niet onbesproken.

Ik heb een enorme respect gekregen voor deze avonturiers en dat was niet vanwege hun grijze baard. Nee, het feit dat zij op jonge leeftijd (mijn oom was namelijk nog geen 14 jaar oud toen mijn opa hem naar Europa stuurde) huis en haard verlieten en het vertrouwde voor het onvertrouwde verruilden, heeft diepe indruk op mij gemaakt.

 Nadia Bouras en Fatiha Laouikili maken deel uit van het project ‘Spoorzoekers Cultureel Erfgoed Marokkaanse Migranten’. Zij verzamelen en bundelen verhalen en beeldmateriaal van migranten met als doel het opsporen en bewaren van het cultureel erfgoed van Marokkaanse migranten, die tussen 1960 en 1980 naar Nederland zijn gekomen.