Voorpagina Fatwa, Ingezonden, Islam, Maatschappelijk, Opinie, Politiek, Samenleving

Stemmen voor Nederlandse moslims: verplicht, toegestaan of verboden?

Nu de Tweede Kamerverkiezingen voor de deur staan, laait de discussie weer op. Stemmen: halal of haram? Hedendaagse moslimgeleerden zijn het hier niet over eens. Er is een aantal geleerden dat vindt dat stemmen uit principe verplicht is. Een kleine minderheid is van mening dat stemmen principieel verboden is. De meerderheid kiest een middenpositie: stemmen is in principe toegestaan of zelfs aangeraden. In dit artikel lees je waarom stemmen de voorkeur verdient.

Wie denkt dat democratie haaks staat op islam, heeft het mis. De islam kent het principe van raadgeving, sterker nog: raadpleging (shura) is de basis van bestuur en wordt gezien als de enige weg om de belangen en meest passende ideeën en oplossingen op een gezonde manier voor individuen, gemeenschappen en landen te behartigen. De islamitische wet hecht veel waarde aan het principe van shura. Allah de Verhevene wijdt hier een soera aan, soera shura: … wier beleid onderling in beraad is … [42:38].

Verwarring
Toch is er onder de hedendaagse moslimgeleerden geen consensus over het rechtsoordeel inzake verkiezingen en het uitbrengen van je stem. Stemmen is een relatief nieuw verschijnsel, ook in islamitische landen. Er zijn geleerden die vinden dat stemmen uit principe verplicht is. Anderen zijn van mening dat stemmen principieel verboden is. Weer anderen kiezen een middenpositie: stemmen is in principe toegestaan of zelfs aangeraden.

Een aantal van de uitspraken van moslimgeleerden over verkiezingen en democratie opent de deur wijd open voor een aantal fanatici en extremisten om democratie en verkiezingen als een vorm van ongeloof (kufr) te duiden en democratische regimes in de islamitische wereld die verkiezingen uitschrijven, de (polemische) oorlog te verklaren.

Best verwarrend voor de gewone moslim. Sommige moslimkiezers brengen vanwege deze onduidelijkheid hun stem niet uit. Maar is dit verstandig? Feit is dat moslims belangen hebben die beschermd en gerealiseerd moeten worden. Denk aan behoud van het dragen van religieuze uitingen zoals een hoofddoek in openbare ruimten, slachten op islamitisch rituele wijze, behoud of oprichting van islamitische onderwijsinstellingen, geestelijke zorg en bijstand voor moslims in ziekenhuizen en gevangenissen en de lijst gaat door. Maar ook gewoon het behartigen van rechtvaardigheid in het algemeen. Het is dus noodzakelijk om voor onszelf als moslimgemeenschap in Nederland helderheid te verschaffen.

Stemmen is geen vernieuwing
Er zijn geen teksten in de Koran en Soenna die stemmen of meedoen aan verkiezingen verbieden, simpelweg omdat verkiezingen niet in het tijdperk van de neerdaling van de openbaring bestonden. Dan geldt de regel van de natuurlijke geoorloofdheid van zaken. Met andere woorden: zaken zijn van oorsprong toegestaan. Het feit dat stemmen een nieuw verschijnsel is, betekent nog niet dat het een vernieuwing (bid’a) is in de godsdienst.

Anders zou de samenstelling van de Koran in boekvorm ten tijde van Abu Bakr ook een vernieuwing zijn. De Arabische grammatica (naast de punten en hulptekens bij de letters) zou ook een innovatie zijn, omdat die pas beschreven werd ten tijde van Ali Ibn Abi Talib, de vierde khalief en later.

Iets overnemen van andere mensen of volkeren is dus niet verboden. De profeet Mohammed (vrede zij met hem) nam vier opvallende dingen over van niet-moslims: de preekstoel (minbar), overgenomen uit Ethiopië (christelijk Habasha), de loopgraventactiek tijdens de Veldslag van de Partijen (Al-Khandaq), overgenomen uit Perzië (vuuraanbidders), de zegel (khatm), overgenomen uit Oost-Romeinse Rijk (christelijk Byzantijnse Rijk), een erg chique en kostbaar geschenk in de vorm van een Jemenitisch gewaad dat de profeet gewoon aantrok, afkomstig uit Jemen (toen nog niet-islamitisch).

In al deze gevallen gaat het om een niet-zuiver religieuze uiting. Het overnemen van bepaalde zaken van on- of andersgelovigen dient hier dus hogere doelen of zijn gewoon praktisch, handig of een esthetische verbetering.

Allah de Verhevene zegt: Wat de gezant jullie geeft, neem dat, maar wat hij jullie ontzegt, blijf daarvan af [59:7]. Opvallend is dat er staat: ‘en wat de gezant jullie ontzegt’. Er staat uitdrukkelijk niet: ‘en wat de gezant niet heeft gedaan’. Er is een groot verschil tussen dingen nalaten en dingen niet doen. Als de gezant iets nalaat, dan zou dat voor ons verboden of afkeurenswaardig zijn en als de gezant iets niet doet, dat is dat voor ons toegestaan om te doen. Stemmen valt ook onder deze regel.

Stemmen is een vorm van ijtihad
Stemmen en politieke participatie is een terrein dat mentale inspanning (ijtihad) behoeft. Zolang de ijtihad rekening houdt met het belang van en het voordeel dat de islamitische gemeenschap kan halen uit zijn eigen vertegenwoordiging bij bijvoorbeeld de parlementsverkiezingen kan dit door niemand onwenselijk verklaard worden. Het resultaat van stemmen kan dus leiden tot het vergemakkelijken van de beleving van de islam in Nederland en van de toepassing van de shura. En alleen de poging daartoe, is dus in lijn met de opdracht van Allah (swt) om hiervoor op te komen.

Top 3 redenen om te gaan stemmen
1) Stemmen is een vorm van het afleggen van een getuigenis.
Meningsverschil onder de geleerden is het gevolg van verschil in inzicht over de grond voor het stemmen. Een groep geleerden ziet stemmen als een oproep om een getuigenis af te leggen over de mate waarin een kandidaat aan de (kwalitatieve) voorwaarden voldoet om de belangen van zijn kiezers te behartigen. Deze groep vindt stemmen een verplichting op basis van onder meer de volgende verzen:

En wie is zondiger dan hij die een getuigenis van Allah, die hij heeft, verbergt? Allah let goed op wat jullie doen. [2:140]


Jullie moeten de getuigenis niet achterhouden. Wie het achterhoudt, diens hart is zondig. Allah weet wel wat jullie doen. [2:283]

In beide verzen gebruikt Allah (swt) de gebiedende wijs en een gebiedende wijs duidt op een plicht, tenzij aanwijzingen deze plicht een andere wending geven, een wending met het predicaat toegestaan.

2) Stemmen is een manier om het behoorlijke te gebieden en het verwerpelijke te verbieden.
Andere geleerden zien een andere grond waarom stemmen verplicht is, de grond van het gebieden van het behoorlijke en het verbieden van het verwerpelijke.

Jullie zijn de beste gemeenschap die er voor de mensen is voortgebracht; jullie gebieden het behoorlijke, verbieden het verwerpelijke en geloven in Allah. [3:10]

Dit vers beschrijft drie eigenschappen van een ‘goede gemeenschap’. Belangrijk is de volgorde waarin die voorwaarden in dit vers staan genoemd. De verwachting is dat op de eerste plaats het geloven in Allah staat, terwijl dit hier op de derde plaats staat. De reden hiervoor is om onze aandacht te vestigen op het belang van het gebieden van het behoorlijke en het verbieden van het verwerpelijke, een verplichting die op de gemeenschap rust.

De profeet zegt: Wie zich niet bekommert om de situatie van de moslims, behoort niet tot hen. [authentieke hadith, overgeleverd door Tabarani].

3) Stemmen is een vorm van vertegenwoordiging of volmacht.
Stemmen is een vorm van het aanstellen van vertegenwoordiging of het geven van een volmacht aan de winnende kandidaat. De winnende kandidaat of degene die een zetel krijgt in de verkiezingen is een vertegenwoordiger of een plaatsvervanger die jij gekozen hebt om (mede) jouw belangen te dienen. Het recht van vertegenwoordiging of machtiging is een legitiem recht in de islam. Stemmen is volgens deze grond aanbevolen, omdat anders jouw belangen als gemeenschap verloren gaan of geschaad worden.

Profeet Yusuf als voorbeeld
Het geloof in Profeten is een van de zes belangrijkste geloofsartikelen in de islam. Als wij naar het verhaal van onze profeet Yusuf (vzmh) kijken, dan zien wij dat hij heeft deelgenomen aan een ongelovig bestuur van een ongelovig land (Egypte). Hij heeft dit systeem van binnenuit proberen te verbeteren. Allah de Almachtige zegt bij monde van Yusuf:

Hij (Yusuf) zei: “Stel mij aan over de voorraadschuren van het land (Egypte). Ik ben een kundig beheerder.” Zo gaven Wij Yusuf een machtige positie in het land om zich erin te vestigen waar hij wilde. Wij treffen met Onze barmhartigheid wie Wij willen. Wij laten het loon van hen die goed doen, niet verloren gaan. [12:55-56]

De rechtsgeleerde Ibn Qayyim reageert hierop als volgt: Hij heeft zichzelf opgegeven voor een functie in een ongelovig (niet-islamitisch) land om de last van onderdrukking te verminderen en ruimte te maken voor zijn boodschap. Dit principe van profeet Yusuf geeft een verankering vanuit de oorsprong van de islamitische wet dat deelnemen aan verkiezingen een legitieme daad is. [Legitimiteit van verkiezingen, Shaykh Abdelmajid Zandani, p. 58].

Sayykh Abdul-Aziz bin Baz rahimahu Allah, hoofd van de Hoge Raad van Geleerden van Saoedi-Arabie zei in antwoord op een vraag, gesteld in het Koeweitse Al Mugtama magazine van 23-05-1989: “Wat betreft gemeenteraadsverkiezingen, verkiezingen voor het parlement, en het gebruik van stembiljetten is er niets mis mee, zolang het doel zoveel mogelijk het steunen van de islam en moslims is” [Legitimiteit van verkiezingen, Shaykh Abdelmajid Zandani, p. 95].

Wie mee wil tellen, moet meebeslissen
Vanaf de zijlijn toekijken, betekent dat je groen licht geeft aan racistische of anti-islampartijen. Een passieve houding aannemen in de samenleving en de besluitvorming, staat haaks op de getuigenis-functie die Allah ons heeft toegekend:

Zo hebben Wij jullie gemaakt tot een evenwichtige gemeenschap opdat jullie getuigen zullen zijn over de mensen en opdat de gezant getuige zal zijn over jullie.’ [2:143].

*

Over de auteur: Dit artikel is geschreven door drs. Hassan Barzizaoua, docent Arabisch en Islam. Een verkorte versie van dit stuk is in maart 2014 gepubliceerd in Moslim Vandaag Magazine.

Wij Blijven Hier werd in 2005 opgericht, omdat ze vonden dat ze er nog niet waren. Inmiddels zijn ze 3000 bijdragen rijker, die vrijwillig door beginnende én gearriveerde verhalenvertellers worden geschreven. Verschillend van columns, persoonlijke ervaringen tot verborgen nieuwsfeitjes. Ze kijken op hun eigen manier tegen de wereld aan, en vertellen zélf het verhaal. Wie zijn ze? Kijk om u heen. Want ze zijn hier. Zij Blijven Hier!

Lees andere stukken van de WBH Redactie