Burn-out in het huwelijk

Drie weken na hun bruiloft stort Aicha in. Een burn-out. Haar man, Sameer, leert elke dag meer over de ernst van Aicha’s burn-out. Ze weten allebei nog niet hoe ze hier het best mee om kunnen gaan. Aicha en Sameer gaan ruim een jaar na hun bruiloft in gesprek om terug te kijken op een bijzondere periode. 

Aicha:
Weet je nog hoe het begon? Drie weken na onze bruiloft werd ik huilend wakker. Ik wist niet waar het vandaan kwam. Er was niets specifieks voorgevallen, maar ik voelde me zo naar. Jij zei dat ik het er gewoon uit moest gooien en harder mocht huilen. Daar zou echt elke vrouw blij mee zijn.

Sameer:
Ja, ik wist niet zo goed wat ik moest doen. Het was de eerste keer dat ik het meemaakte.

Aicha:
Ik werkte destijds als activiteitenbegeleider. Dat was wel meer dan begeleiden. Er kwamen veel taken bij. De jongeren die begeleid werden, hadden overigens te kampen met complexe problematiek. Vaak kwamen ze niet opdagen. Begrijpelijk, als je hun achtergrond en verleden kent. Aan de andere kant moesten ze weer maatschappelijk actief worden en daar waren wij als team verantwoordelijk voor.

Op dagen dat ik coördineerde, was ik verantwoordelijk voor wat er allemaal gebeuren moest. Aan het einde van de dag deed ik de kas. Soms zat ik er anderhalf uur na sluitingstijd nog. In het begin vond ik dat wel fijn. Bijkomen en werken in stilte. Na een tijdje realiseerde ik me dat dat niet de bedoeling kon zijn. 

Sameer: 
Ik weet nog dat ik je belde na je werk. Je was daar net een paar weken werkzaam en voelde je erg gedreven en betrokken. Helemaal op je plek. Ik vroeg jou of die betrokkenheid je niet op den duur zou nekken, maar je was erg enthousiast en had er alle vertrouwen in. Uit mijn ervaring als docent wist ik dat het belangrijk is duidelijke grenzen te stellen en die ook heel goed te bewaken. Ik twijfelde niet aan jouw capaciteiten, maar eigenlijk ben je gewoon te lief voor dat soort werk.

Aicha:
Dat heb ik vaak teruggekregen. Ik was gewoon zwaar onzeker.

Sameer: 
En extreem empathisch.

Communicatie tijdens een burn-out over de mentale staat is vaak niet het makkelijkst. Het vergt veel energie. Aicha begint langzamerhand te begrijpen dat er iets niet klopt. Steeds meer en steeds vaker voelt ze zich overprikkeld. Op een gegeven moment stort ze in. Haar man, Sameer, probeert te volgen wat er in haar omgaat en waar hij precies staat in haar verhaal. Sameer merkt bijvoorbeeld dat Aicha deed alsof het allemaal minder erg was dan dat ze doormaakte toendertijd. Hij vertelt haar hoe hij juist graag had willen weten wat er aan de hand was.

Aicha:
Tijdens die periode sprak ik af met een vriendin. Ik had al zo vaak afgezegd en voelde me daar schuldig over, dus ons afspraakje moest en zou doorgaan. Al moest ik er kruipend naartoe. We zaten in een donker hoekje, ik bestelde een verse jus d’orange en vroeg of de muziek zachter kon. Ik was zo ontzettend gevoelig voor geluid en licht. Dat was ook een duidelijk, maar op dat moment onherkenbaar teken. Een halfuur later lag ik op een brancard te hyperventileren. Bizar.

Sameer:
Je had het me thuis pas verteld. Dat vond ik niet zo leuk. En ik denk dat het me nog meer frustreerde omdat ik al eerder die tekenen zag en jou probeerde over te halen om je ziek te melden, maar dat durfde je niet aan. Je bleef volhouden dat het goed ging. Dat was heel irritant. Je kan er nu gelukkig om lachen, toen kon je nauwelijks ademhalen.

Plotseling komt Aicha voor een verrassing te staan: ze is zwanger. Haar zwangerschap doet haar burn-out symptomen versterken. Ze vraagt zich af of Sameer misschien iets anders had verwacht toen hij met haar trouwde: een gezonde, gelukkige vrouw die ineens in een paar maanden tijd in een zwart gat lijkt te vallen.

Aicha:
Kort daarna bleek dat ik zwanger was. Rationeel wist ik dat ik blij moest zijn. Ik wist dat het niet voor iedereen weggelegd is, aar op dat moment overheerste de angst om niet goed voor een kind te kunnen zorgen.

Sameer:
De zwangerschapsklachten leken dat gevoel te versterken. Het eerste trimester was een zware periode. Het heeft lang geduurd voor je er vertrouwen in had.

Aicha:
Ja, voor jou was het ook moeilijk. Dat liet je eerst niet zien. Ik vroeg je een keer hoe jij je voelde. Hoe het nou voor jou was. Denk je getrouwd te zijn met een gezonde, ondernemende vrouw, blijkt het een façade te zijn.

Sameer:
Haha, klopt. Ik had eigenlijk geen tijd en ruimte genomen om daar überhaupt bij stil te staan. Maar inderdaad, het kwam echt totaal onverwachts. Ik had het zelf ook nog best moeilijk met het feit dat ik uit huis ging en daardoor mijn vader, broertje en zusje heel weinig zag. Daar bovenop begonnen de twijfels met betrekking tot het nut van mijn werk toe te slaan. Ik had net mijn opleiding afgerond en voelde nu pas de ruimte om daarover na te denken.

Aicha:
Wil je thee of koffie?

Sameer:
Doe maar koffie. Dit gaat nog wel even duren.

Aicha is zich nog steeds niet bewust van haar burn-out als ze afspreekt met een vriendin. Het besef komt uiteindelijk als ze zich ziek moet melden voor werk, omdat het echt niet gaat.

Niet alleen Aicha heeft het moeilijk, ook voor Sameer is het een zware periode. Alle levensveranderingen belasten hem op een bepaalde manier, maar hij ziet dit ook later pas in. Door te observeren hoe het met Aicha’s gezondheid gaat besefte hij dat hijzelf ook hulp nodig heeft. Sameer en Aicha vertellen over hun realisatiemomenten.

Aicha:
Ik had afgesproken met een vriendin die zelf ook een burn-out heeft gehad. Ze herkende alle symptomen. Wat een verademing. Dat moest gevierd worden, dus bestelde ik een stukje appelnotentaart. Heel gek, ik had er eigenlijk helemaal geen zin in. Het was er ook te rumoerig. Teveel ruis. Borden en bestek werden keihard neergeknald. Mijn vriendin was aan het woord. Ik kon haar niet horen. De paniek sloeg weer toe, ze bracht me naar huis. Dat was heel fijn. Ik had net 30 kakelverse eieren gekocht. Die waren wel heel lekker. De dooiers waren mooi oranje.

Sameer:
Die dag hadden we besloten jou ziek te melden, want zelf zou je het niet doen. Eindelijk drong het tot je door.

Aicha:
Dat is dus ook zo kenmerkend voor een burn-out: het sluipt er ongemerkt in en vreet je langzaam op. Jij voelde het een aantal maanden later ook, diezelfde vermoeidheid en lusteloosheid.

Sameer:
Klopt. Het jaar 2016 was voor mij een jaar waarin ik vele levensfasen heb doorlopen; verloofd, getrouwd, uitwonend en bijna vader. Jij was natuurlijk ook thuis met je burn-out, waardoor er niet altijd een leuke sfeer hing. Ik dacht dit allemaal wel aan te kunnen, aangezien dat ook een beetje de mentaliteit is die je meekrijgt vanuit huis; als het niet lukt, dan moet je nog beter je best doen.

Met die gedachte in mijn hoofd vond ik het erg moeilijk om toe te geven dat alles teveel was geworden voor mij. Als gevolg van deze ontkenning had ik me binnen een korte tijd heel vaak ziek gemeld op werk, terwijl ik misschien niet altijd echt ziek was. Alles in mij bood weerstand om naar werk te gaan; ik had er echt he-le-maal geen zin in. Ik wist niet precies waar dat aan lag. In alle jaren daarvoor was dat niet voorgekomen. Niet op deze manier.

De ziekmeldingen waren de directeur natuurlijk niet onopgemerkt gebleven, en daarom werd ik ook op het matje geroepen. Dat was voor mij erg spannend, aangezien ik verwachtte dat hij niet tevreden zou zijn met het feit dat ik zo vaak afwezig was. Ik had dus een slecht gesprek verwacht, maar dat bleek totaal anders te zijn.

In plaats van dat ik op mijn kop kreeg, werd het een gesprek waarbij mijn werkgever mij vroeg hoe hij mij zou kunnen helpen. Deze helpende houding verbaasde mij enorm, en als gevolg daarvan besloot ik om heel oprecht mijn hele situatie uit te leggen aan hem. Iets wat ik eerder bij niemand had gedaan. Na mijn verhaal aangehoord te hebben adviseerde hij me om met de arbeidspsycholoog in gesprek te gaan.

Dat was voor mij voorheen ondenkbaar. Ik was nog nooit in aanraking geweest met zo iemand. Een psycholoog, daar ga je naartoe als je mentaal niet in orde bent. Tegen gek aan, wat je in films ziet.

Aicha:
Ja, er hangt inderdaad een mysterieuze sfeer omheen. Mensen durven er ook niet openlijk over te praten. Dat kan ik ook wel begrijpen, maar daardoor lijkt het vaak erger dan het werkelijk is. Dat is met een gebroken been anders.

Sameer:
Het was ook in die zin goed dat ik jou tegenkwam. Ik heb nu een heel ander beeld bij psychische klachten. Het is goed om je af en toe kwetsbaar op te stellen.

Aicha:
Bijna menselijk.

Sameer:
Ik ben ook erg blij dat ik besloot om wel naar de arbeidspsycholoog te gaan, die sessies hebben mij erg goed gedaan. Zoals jij al zei sluipt een burn-out er heel geleidelijk in, dus is het van belang om eventuele voortekenen meteen op te pikken. Ik denk dat ik er nu zelf ook voor moet waken.

In mijn rol als mentor van een 4e klas merk ik namelijk dat ik erg begaan ben met bepaalde zorgleerlingen, leerlingen die een uitzonderlijk moeilijke situatie hebben. Ik voel erg veel met ze mee, ook buiten werktijden om. Dat betekent dat je in je hoofd vaker bezig bent met je werk, waardoor je een beetje richting die burn-out zou kunnen gaan.

Het lijkt soms een beetje diezelfde kant op te gaan die ik bij jou dus ook zag. Je was zo begaan met je werknemers en hun problemen, dat je er thuis ook nog mee bezig was. Die intense betrokkenheid heeft zich tegen je gewerkt.  In die zin is het goed geweest om jou als voorbeeld te hebben gezien, zodat ik bij mijzelf de tekenen ook sneller herken.

Aicha:
Mensen doen weleens heel spastisch over een burn-out, maar het zijn eigenlijk normale ‘problemen’ passend bij de tijd en wereld waarin we leven. . Het is geen aanstellerij of zelfverzonnen kwaal, maar een ongewilde uiting van disbalans in wat je zou moeten, willen en kunnen. Dar kan aan gewerkt worden, bij voorkeur tijdig.

Sameer en Aicha maken het nu erg goed. Hun dochtertje is een lichtpuntje voor Aicha, Sameer heeft ook steun gehad door met zijn arbeidspsycholoog te praten. Samen werken ze als gezin aan hun mentale, emotionele en psychologische welzijn door elkaar serieus te nemen en voor elkaar tijdig aan de bel te trekken.

Als partner zie je de aftakeling als een van de allereersten. Door te herkennen en erkennen van de klachten en  symptomen kan er op tijd professionele hulp worden ingeschakeld. In een huwelijk beïnvloedt de gezondheid van je partner namelijk ook je eigen gezondheid, het is daarom belangrijk om mental health thuis een bespreekbaar onderwerp te maken.

De gebruikte namen zijn gefingeerd, de naam van de auteur is bekend bij de redactie.

Dit artikel maakt deel uit van een reeks die wij publiceren naar aanleiding van World Mental Health Day 2017 . Het volgende artikel is van psychologe Saloua Halusi en gaat over het bijstaan van een naaste die te kampen heeft met mental health issues.

Pssst..
Wij Blijven Hier! is het platform van de Nederlandse moslim. Wij bieden ruimte aan sterk uiteenlopende meningen en standpunten. Want waarom zou je het leven makkelijk maken als het moeilijk kan? Niet alle meningen en standpunten hier komen overeen met de onze. En anders dan je wellicht van ons verwacht, hebben wij ook niet alle wijsheid in pacht. Dus mocht je het ergens niet mee eens zijn, dan horen we het graag!

Redactie

Wij Blijven Hier werd in 2005 opgericht, omdat ze vonden dat ze er nog niet waren. Inmiddels zijn ze 3000 bijdragen rijker, die vrijwillig door beginnende én gearriveerde verhalenvertellers worden geschreven. Verschillend van columns, persoonlijke ervaringen tot verborgen nieuwsfeitjes. Ze kijken op hun eigen manier tegen de wereld aan, en vertellen zélf het verhaal. Wie zijn ze? Kijk om u heen. Want ze zijn hier. Zij Blijven Hier!

Lees andere stukken van de WBH Redactie