Voorpagina Buitenland

Zal Amerika Iran binnenvallen? Een analyse.

Het conflict tussen de VS en Iran dreigt te escaleren. Amerika heeft haar militaire aanwezigheid in de Golfregio versterkt, wat erop kan duiden dat een mogelijke confrontatie aanstaande is. Er zijn onder andere oorlogsschepen en vliegtuigen verzonden, waaronder het vliegdekschip USS Abraham Lincoln, het grootste vliegdekschip met 90 militaire vliegtuigen en een squadron B-52’s. 

Een deel van het Amerikaanse personeel in Irak heeft een evacuatiebevel gekregen, vanwege mogelijke bedreigingen voor Amerikaanse troepen van Iraanse kant. Iran wordt beschuldigd van aanvallen op tankers in de regio, droneaanvallen op vitale Saoedische faciliteiten en raketaanvallen in Irak. Afgelopen donderdag heeft de VS, Iran geprovoceerd door over haar territoriale luchtruim te vliegen met een Amerikaanse marine-drone RQ-4A Global Hawk, waarop de Iraanse revolutionaire garde de Amerikaanse surveillance-drone neerschoot.

De Verenigde Staten heeft duidelijk een uitdagend discours met betrekking tot Iran, het is intimiderend en provocerend. Maar betekent dit ook dat dit een voorbode is van een oorlog zoals we die hebben gezien in Irak en Afghanistan? Of toch niet en is dit slechts façadepolitiek? 

Wel of geen oorlog met Iran?

Het is niet enkel spierballentaal die de VS uit richting Iran. Ondanks haar militaire machtsvertoon, zijn de officiële verklaringen van Amerika toch een stuk milder. De strekking van deze verklaringen is dat enerzijds de druk op Iran wordt opgevoerd en anderzijds spanningen die kunnen leiden tot een oorlogssituatie vermeden worden. Beide landen hebben op niet mis te verstane wijze duidelijk gemaakt dat ze niet uit zijn op een oorlog. 

De Amerikaanse president Donald Trump heeft meerdere malen gezegd dat hij niet uit is op een oorlog met Iran en dat hij bereid is om zonder voorwaarden met de Iraanse autoriteiten te onderhandelen, maar dat de “Islamitische Republiek” in geen geval een wapenarsenaal van kernwapens mag verwerven. Via een twitterbericht zei Trump: “We stellen maandag grote aanvullende sancties in tegen Iran. Ik kijk uit naar de dag dat sancties tegen Iran kunnen worden opgeheven, en zij weer een productieve en welvarende natie kunnen worden.”

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, zei in verband met de groeiende spanningen met Iran: “(Amerikaanse president Donald) Trump wil geen oorlog met Iran. We zullen die boodschap blijven doorcommuniceren terwijl we de dingen doen die nodig zijn om de Amerikaanse belangen in de regio te beschermen.” Ook de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, Mohammad Javad Zarif, zei dat hij niet gelooft dat er een oorlog zal uitbreken in de regio, te midden van bezorgdheid over de toenemende spanningen met de VS.

VN-secretaris-generaal Antonio Guterres riep op tot de-escalatie en dialoog, en riep de leiders in Washington en Teheran op om “zenuwen van staal” te hebbem. Bovendien stelde hij dat “hoewel een oorlog afgewend lijkt te zijn, althans voorlopig, veel onzeker blijft.”

De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Jeremy Hunt, zei in Genève: “Ik zou tegen de Iraniërs willen zeggen: onderschat de bereidheid van de VS niet.” “Ze willen geen oorlog met Iran, maar als Amerikaanse belangen worden aangevallen, zullen ze wraak nemen.” “We willen de situatie de-escaleren, omdat dit een deel van de wereld is waar dingen per ongeluk kunnen worden geactiveerd,” voegde hij eraan toe.

Ook de regionale machten spraken zich uit tegen een eventuele oorlog. De Saoedische minister van Buitenlandse Zaken, Adel al-Joebeir, zei dat het koninkrijk “geen oorlog wil, er niet naar op zoek is en alles zal doen om het te voorkomen.” “Maar tegelijkertijd, als de andere partij voor oorlog kiest, zal het koninkrijk met kracht en vastberadenheid reageren om zichzelf en zijn belangen te verdedigen. “De minister van Buitenlandse Zaken van Oman, die in het verleden geheime gesprekken heeft gevoerd tussen de VS en Iran, heeft een bezoek gebracht aan Teheran om regionale kwesties met de heer Zarif te bespreken.

Zelfs het neerschieten van een Amerikaanse marine-drone door Iran werd door Trump, opvallend genoeg, gebagatelliseerd. Hij trok zijn bevel in voor een vergeldingsaanval en zei; “Ik heb het gevoel dat het een vergissing is geweest van iemand die dat niet had moeten doen.” Hij vond dat het moeilijk te geloven was dat het hoogste Iraanse leiderschap de drone “opzettelijk” zou laten neerhalen. 

Militaire aanwezigheid van de VS niet afdoende voor een grootschalige oorlog met Iran

Ook de omvang van de huidige militaire aanwezigheid in de regio, bevestigt dat de VS niet uit is op een oorlog met Iran. Daarnaast bevestigde president Trump dit met zijn reactie op een bericht in The New York Times. Hij ging hierbij in op een vermeend overleg van Amerikaanse topfunctionarissen over een nieuw militair plan om Iran binnen te vallen (inzet van 120.000 Amerikaanse militairen). Hij ontkende dit en noemde het “nepnieuws”. “Zou ik het doen? Absoluut”, vervolgde hij. “Maar daar hebben we geen plannen voor gemaakt. Hopelijk hoeft dat ook niet. Maar als we dat zouden doen, zouden we een stuk meer troepen sturen dan dat.”

Iran-VS-betrekkingen

De belangrijkste pijler om te bepalen of er een dreigende oorlog op komst is, is om een blik te werpen op de betrekkingen van de VS met Iran in de afgelopen halve eeuw. Ondanks de sterke oorlogsretoriek en het over en weer moddergooien, hebben deze twee staten opvallend genoeg nog nooit oorlog met elkaar gevoerd. Terwijl de buurlanden van Iran, ten oosten en ten westen van haar, op brute wijze zijn binnengevallen door de VS. 

Bovendien waren de invasies van de buurlanden Afghanistan en Irak, onder meer mogelijk wegens de nauwe samenwerking met Iran. Iran heeft de Amerikaanse bezetter(s) op meerdere fronten gesteund. Hetzelfde geldt voor Syrië. Toen het regime van de tiran Bashar al-Assad op instorten stond, hief de VS de sancties op en gaf groen licht aan Iran om zijn strijdkrachten in te zetten om het bloeddorstige Assad-regime te redden tegen de moslims. 

Dus een confronterende oorlog met Iran lijkt afgaande op het bovengenoemde, niet aannemelijk. En als er een militaire aanval zou plaatsvinden, dan zou dit op specifieke strategische doelen zijn. 

De nucleaire deal 

De belangrijkste reden achter deze façadepolitiek van de VS is ook niet de nucleaire ambitie van Iran. Die werd door de nucleaire deal met Iran, het gezamenlijke alomvattende actieplan (JCPOA), tussen de VS, Iran, het VK, Rusland, Frankrijk, China, Duitsland en de EU in juli 2015 aan banden gelegd.

Echter worden de nucleaire ambities van Iran door Trump gebruikt om zijn belangen in de regio, daarbuiten en in het binnenland te realiseren. Dit houdt in dat Iran als gevaar wordt geportretteerd. 

Voor de regio betekent dit dat de VS het Soenni-Sji’i-conflict levende houdt. De dreiging van Iran wordt gebruikt om een ​​Amerikaans-Arabische coalitie te vormen, inclusief de joodse entiteit. Met als doel het bestaan van “Israël” ​​in de regio te erkennen, te normaliseren en een nauwere samenwerking te realiseren op diverse fronten, zoals militaire en economische samenwerkingsverbanden. Hiermee wordt de focus van de “Israëlische” bezetting en agressie verlegd naar een sektarisch conflict in de regio. 

Voor de grootmachten betekent dit dat de VS de nucleaire dreiging van Iran en de productie van laag verrijkt uranium gebruikt om haar eigen belangen na te jagen. Trump trok zich unitair terug uit de nucleaire deal met Iran (JCPOA). Hij bekritiseerde de JCPOA en noemde het “rampzalig” en “eenzijdig” en dat het een “ravage zal veroorzaken in het Midden-Oosten en daarbuiten”. 

Vervolgens legde hij sancties op, aan financiële transacties met betrekking tot Amerikaanse dollars, de autosector in Iran, de aankoop van commerciële vliegtuigen, metalen waaronder goud, de Iraanse oliesector en de centrale bank. Deze sancties waren gericht om “maximale economische druk” op Iran te leggen met als doel Iran te dwingen tot een nieuwe nucleaire overeenkomst met de VS, zonder de leden van JCPOA en conform de voorwaarden van Trump. 

Waar de leden van de JCPOA uitgesloten zullen worden van de voordelen van een nieuwe nucleaire deal met de VS, en Amerikaanse bedrijven exclusieve voorrang zullen genieten op de Iraanse markt. Trump bevestigde dit onlangs toen hij hard uithaalde naar de EU-leiders en beweerde dat hij “niet gaf om Europeanen”, omdat “zij veel geld verdienen aan Iran”. 

Voor het binnenlands beleid gebruikt Trump de Iraanse dreiging, als een middel om de pogingen van het Congres om de wapenverkoop aan Saoedi-Arabië te blokkeren, te ondermijnen. Dat werd duidelijk tijdens een persvoorlichting op het ministerie van Buitenlandse Zaken, waar de woordvoerder Morgan Ortagus door een BBC-correspondent gevraagd werd of de dreiging van Iran gebruik wordt “als een argument om de wetgevers af te laten zien van hun pogingen om de wapenverkoop aan Saoedi-Arabië te blokkeren?” 

Het antwoord van de Amerikaanse woordvoerdster van Buitenlandse Zaken, Morgan Ortagus, was: “Dat is een interessante correlatie die u zojuist heeft gemaakt. Ik bedoel, natuurlijk, de secretaris heeft heel openlijk gezegd, telkens als hij dit besluit nam om de wapenverkoop voort te zetten. Wat ik graag zou willen herhalen is dat deze wapenverkoop voor veel landen in het Midden-Oosten geldt, niet alleen Saoedi-Arabië. We hebben het over Jordanië. We hebben het hier ook over de Verenigde Arabische Emiraten en enkele kleinere transacties. Maar een van de rechtvaardigingen, was natuurlijk vanwege de imminente dreigementen van Iran.

Daarnaast zal de VS enorm profiteren van het conflict met Iran en Venezuela, beide grote exporteurs van olie. Door hen een exportverbod op olie op te leggen, zullen de olieprijzen wereldwijd stijgen. De VS daarentegen, zal nog steeds zijn goedkope olie kopen van de verraders in de Golfregio. Daarenboven heeft de VS grote projecten om op eigen bodem grootschalige schalieolie te produceren. 

Het nadeel hiervan is dat de productie van schalieolie relatief duur is, maar door de wereldwijde stijging van de olieprijzen als gevolg van het conflict en sancties, gecompenseerd zal worden. Dus zal de VS haar schalieolie onder of gelijk aan de bestaande olieprijzen aan kunnen bieden. De ambitie is om een wereldwijde prominente olie-exporteur te worden met minimale concurrentie in plaats van een olie-importeur en gebruiker. 

Tot slot

De VS heeft er zoals aangetoond baat bij om het conflict met Iran op dit moment levende te houden om haar economische en politieke belangen te behartigen. Van een invasie of oorlog met Iran lijkt op dit moment geen sprake en dit is ook niet opportuun.

Okay Pala is mediavertegenwoordiger van Hizb Ut Tahrir Nederland.

Lees andere stukken van Okay