Voorpagina Algemeen, Interviews, Kunst, onderwijs

De diepte in met kunstenares Saïda Franken

, 20 juli 2021, 0 reacties

Interview met Saïda Franken, door Samira I. Ibrahim en Wietske Merison

Volgens de kunstenares en mede-oprichtster van Salaam Art (salaam-art.nl), Saïda Franken, kan creativiteit een belangrijke bijdrage leveren aan dit proces van bezinning en toenadering tot God. De naam Salaam Art zegt het eigenlijk al: salaam is het Arabische woord voor vrede, en art het Engelse woord voor kunst. Kunst biedt ons mensen de kans om onszelf te vinden en te uiten. Op deze manier kan kunst een bron van vrede zijn, zowel innerlijk: vrede met jezelf, als uiterlijk: vrede met de ander. Daarnaast is vrede zelf een onuitputtelijke bron van inspiratie, zeker vanuit islamitisch perspectief, waar as-Salaam, de Vrede, als één van de 99 namen van Allah (God) bekend staat.

Aan de hand van een serie artikelen schenken we aandacht aan deze unieke visie van Saïda op kunst en creativiteit evenals aan het werk dat zij produceert.

Dit zal gedaan worden aan de hand van een interview met haar, een recensie van haar magnum opus “De 25 profeten in de Koran” (2020), reflecties van haar voormalige studenten en een inkijkje in de projecten waar ze momenteel aan werkt.

Deze serie artikelen wordt verzorgd door Samira I. Ibrahim en Wietske Merison. Samira is momenteel kandidaat bij de 75ste editie van de LBB – Leergang Buitenlandse Betrekkingen aan het Clingendael Instituut. Daarnaast is ze opgeleid tot hydroloog en theoloog en zet ze zich actief in voor het bouwen aan duurzame en weerbare gemeenschappen. Ze heeft Saïda leren kennen tijdens haar deelname aan een cursus die Samira verzorgde. Tijdens deze cursus raakte ze enorm onder de indruk van de visie van Saïda op kunst en creativiteit, die diepgeworteld is in de islamitische traditie en spiritualiteit. Sindsdien heeft er zich een bijzondere vriendschap tussen hen ontwikkeld. Inmiddels zit Samira in de Raad van Toezicht van stichting Salaam Art, de stichting van Saïda. Via Samira kwam ook Wietske in contact met Saïda. Wietske zet zich als schrijfster en componiste actief in voor stichting Salaam Art en is daarnaast bezig met het afronden van haar masteropleidingen in geestelijke verzorging en internationaal recht. Ook Wietske was meteen erg onder de indruk van Saïda’s diepgewortelde visie op creativiteit en helende kunst. Het klikte dan ook meteen tussen deze twee gevoelige, creatieve vrouwen. Ze werken momenteel samen aan verschillende projecten, waaronder het recentelijk uitgebrachte kinderboekje “Rondje leert over Ramadan”.

Wij hopen jullie middels deze serie artikelen mee te nemen op een inspirerende reis langs diverse visies op kunst en creativiteit met een diepe islamitische en spirituele kern, om zodoende te ontdekken hoe kunst een middel tot bezinning en innerlijke harmonie kan zijn.

Het Interview

Saïda Franken, kunstenares en mede-oprichtster van Stichting Salaam Art, reflecteert in dit interview op het heden, het verleden en de toekomst. Ze vertelt over haar inspiratie, visie op creativiteit in het onderwijs en haar dromen voor de toekomst.

Kunst is voor Saïda onlosmakelijk verbonden met het in contact komen met jezelf en de ander, het spiritueel ontwikkelen van jezelf en het hervinden van rust en innerlijke harmonie. In dit interview lezen wij hoe zij tot deze inzichten is gekomen.

Hoe zou je de fase omschrijven waarin je je nu als kunstenaar bevindt?

Het beeld dat bij mij opkomt is een grote rijpe boom met veel appels waar veel van geplukt kan worden en waar ik zelf ook van pluk. Ik heb veel technieken geleerd: tekenen, lesgeven, schilderen, vertellen, toneelspelen, didactisch, ritme, toon … dus dat is niet langer iets dat mij belemmert in de uitvoering van een idee. Dat geeft een rijkdom, een rijk gevoel. Hierdoor kan ik naar plekken gaan die ik heel mijn leven moeilijk vorm heb kunnen geven en aan heb kunnen kijken. Met name het gebied van het ongeziene, waar ik als kind last van had. Door een lange levensreis met ups en downs is het ongeziene nu een gebied dat ik in de komende projecten wil gaan vormgeven, waar ik lesmateriaal van wil maken en ook een vertelvoorstelling. Dat is het gebied dat het dichtst bij mijn wezen komt, daarom heeft het zo lang moeten wachten. Het is ook het gebied dat een taal nodig heeft die aansluit bij de wereld. Ik denk dat ik nu zover ben om dat te mogen doen. Dat geeft een gevoel van heelheid. Waar ik het meest last van heb gehad heeft zich het moeilijkst doen vertalen. Dat is een opdracht voor een kunstenaar die niet altijd even makkelijk is.

Waar komt dat vandaan? De wil om vanuit de kunst alles een plek te geven en te helen?

Als kind merkte ik dat mijn ouders een heel moeilijk oorlogsverleden hadden waar nooit over gesproken werd. Ze waren bezig met de opbouw, met het burgerlijke, met de buitenkant, de feestjes… Ik had daar last van, via dromen, via gevoelens, maar er werd niet over gesproken, niemand heeft dat ooit erkend. Dat heeft wel een bepaalde extremiteit in mij opgewekt. Ik merk dat ik nog steeds last heb van die burgerlijkheid, die focus op de buitenkant. Ik ben juist op zoek naar de diepte, het innerlijke. Als tegenreactie heb ik een extreme focus op het innerlijke in plaats van het uiterlijke ontwikkeld. Je zou kunnen zeggen dat ik een extreme kunstenaar ben geworden. Alsof ik niet in de wereld durfde te landen.

Iets interessants dat ik hoorde over de geest, de hersenen, is dat ze houden van regelmaat: het moet niet te extreem anders worden, dan schrikt het af. Maar de hersenen hebben ook behoefte aan nieuwigheid. Als kunstenaar is het de kunst de gulden middenweg te vinden, pas dan word je verstaanbaar voor de ander. Lesgeven heeft mij daar heel erg mee geholpen.

Lesgeven betekent ook dat je je aanpast, dat je het niveau van de aanwezigen niet verliest. Het is ook een acceptatie van dat wat het leven van je vraagt. Ik heb daardoor geleerd meer aan te sluiten bij de wereld zonder angst. Het leven is veiliger aan het worden. Ik zie ook met veel meer barmhartigheid waarom sommige mensen zich afsluiten, niet willen zien wat er van binnen speelt. Ook mijn ouders zie ik nu met meer barmhartigheid.

Wat is jouw visie op de rol van kunst en creativiteit in het onderwijs?

Kunst en onderwijs zijn als twee handen op één buik. Er bestaan al scholen waar creativiteit wordt ingezet om alle vakken als taal en wiskunde te doceren. Ik heb zelf ervaren hoe je kinderen veel enthousiaster kan krijgen door afwisseling van reguliere vakken en kunst en creativiteit. Reflecteren op kennis is ook enorm belangrijk, dat zien we terug in de Qur’an voor kinderen van Abdulwahid van Bommel. De in- en uitademing van kennis. Een kind is een kind, maar heeft ook al unieke talenten die in het huidig schoolsysteem teveel worden onderdrukt. Klassen zijn te vol en er wordt te weinig financieel geïnvesteerd in bepaalde aspecten van scholen, zoals kunst en reflectie. Aan vragen als hoe kinderen denken over dieren, voeding, natuur en rechtschapenheid, die ook diepgeworteld islamitisch zijn, wordt totaal voorbij gegaan op scholen. Juist dit soort thema’s lenen zich uitstekend voor een verhalende benadering en creatieve opdrachten. Dat vinden wij bij Salaam Art ook zo belangrijk, dat in- en uitademing ook creatief gebeurt, dat er inzichten komen door middel van creativiteit.

Waar wil je je nu nog voor inzetten?

Als de ruimte en tijd zover is zou ik graag als vrije kunstenaar een vertelvoorstelling of korte film willen maken over de liefde voor mijn man. Dat voelt zo nabij en belangrijk, maar ook zo kwetsbaar. Hierin zou ik ruimte willen geven aan een moeilijk aspect, namelijk dat ik tweede vrouw was, maar ook aan de diepe verbondenheid voorbij tijd en ruimte. Het was niet altijd eenvoudig, maar onze connectie was zo sterk dat het haast leek of tijd en ruimte niet bestonden.

Ik voel me momenteel een soort ambassadeur van creativiteit en de islam. Ik hoop nieuwe inzichten te blijven krijgen. Salaam Art is inmiddels een prachtige stichting geworden met vrijwilligers die allemaal bijdragen aan het verder groeien. Ik kijk ernaar uit om te zien wat er allemaal nog voort mag groeien.