Voorpagina Cultuur, Maatschappelijk

Multiculturalisme dood? Tolerantie is dood

Angela Merkel begon ermee: “Multikulti ist gescheitert”. Wie zegt dat het multiculturalisme dood is, of mislukt, zegt eigenlijk dat tolerantie dood is. De tolerantiegraad van mensen heeft een dieptepunt bereikt. Als tolerantie sterft, dan sterft de menselijkheid en daarmee de mens.

Angela Merkel begon ermee: het multiculturalisme zou dood zijn. Letterlijk zei ze: “Multikulti ist gescheitert.” Het multiculturalisme is mislukt. Het multiculturalisme wordt in die context ook als experiment gezien, alsof de politiek heeft bedacht om mensen met verschillende achtergronden en nationaliteiten met elkaar te laten samenleven om te kijken wat eruit zou komen. David Cameron van het Verenigd Koninkrijk herhaalde min of meer de uitspraak van Merkel in februari van dit jaar.

Het frappante is dat beide politici aan het hoofd staan van landen waarvan de grote steden enorm multicultureel zijn. Het multiculturalisme is niet dood, het is springlevend. Tegen deze waarheid kan geen enkele retoriek of spindoctor op. Mensen van allerlei achtergronden leven en werken in de grote steden en dragen bij aan de dynamiek en karakteristieken van de stad. Hetzelfde geldt voor de steden in Nederland.

Wie zegt dat het multiculturalisme dood is, of mislukt, zegt eigenlijk dat tolerantie dood is. De tolerantiegraad van mensen heeft een dieptepunt bereikt. Dit blijkt wel uit het feit dat er wordt blind gestaard op hoofddoekjes. Als mensen zelf voor een hoofddoek kiezen, dan zou men vanuit liberaal perspectief die mensen hun keuze moeten gunnen. In plaats daarvan wordt het dragen van een hoofddoek beschouwd als iets wat niet eigen is aan de heersende cultuur in Nederland en zijn hoofddoekjes een politiek onderwerp bij gebrek aan diepzinnige inhoud.

Er is echter meer aan de hand dan hoofddoekjes. Er is een algemeen onbehagen en de botsing van persoonlijke wereldbeelden met de realiteit. Als het persoonlijke wereldbeeld normatief wordt – wat het geval is bij gebrek aan tolerantie, waarbij een persoon vindt dat niemand hoofddoekjes mag dragen of dat er alleen maar mensen met Nederlandse namen in Nederland mogen wonen – dan ontstaat een pijnlijke botsing met de realiteit. Dit leidt tot onbehagen en frustratie.

Voor het bovenstaande worden verschillende verklaringen gegeven waarbij de onzekerheid van de globalisering en de individualisering de mensen noopt tot het zoeken naar bepaalde zekerheden. Zekerheden liggen altijd in het verleden. Die kennen we tot op zekere hoogte. Het verleden leek zo overzichtelijk en geordend. De problemen van nu bestonden niet want er waren vroeger niet zoveel hoofddoekjes. Dat klopt. De exacte problemen van nu bestonden niet maar het verleden had eigen problemen. Er wordt soms een verband gelegd tussen problemen van nu en het ontbreken van bepaalde factoren in het verleden dat niet altijd even logisch of eerlijk is. Bovendien heeft de menselijke psyche de neiging bepaalde zaken te romantiseren. Het verleden behoudt altijd iets nostalgisch. Niet voor niets bestaat het woord nostalgie al langer dan de jaren vijftig. Daarnaast is het menselijk geheugen ook niet altijd betrouwbaar. Dat kunnen experts bevestigen die met getuigen van een moord of andere misdaad werken.

Samenleven komt neer op tolerantie, niet alleen tussen mensen met verschillende nationaliteiten maar ook tussen man en vrouw, rijk en arm. Tolerantie is een menselijke eigenschap, net zoals doorzettingsvermogen en flexibiliteit. Niet iedereen bezit deze eigenschappen in dezelfde mate. Het wordt misschien op sommige momenten minder uitgeoefend en er lijkt hier nu een enorm gebrek aan te zijn, maar dat wil niet zeggen dat het dood is. Net zo min als het multiculturalisme dood is. Zolang er tolerantie is, zal er multiculturalisme zijn. Als tolerantie sterft, dan sterft de menselijkheid en daarmee de mens.