Voorpagina Gastarbeiders, Ramadan, Spiritualiteit

Zegeningen van de Koran

, 8 oktober 2006, 8 reacties

Abdulwahid van Bommel is gastarbeider bij wijblijvenhier.nl

Moslimgemeenschappen in het westen dienen zich goed bewust te worden van het universele van de Islam en de gezamen­lijkheid van de zorgen en hoop van moslims en niet-moslims. De Islam is in staat een bijdrage te leveren op het gebied van het bewust­zijn van de eenheid onder mensen.

De bijzondere reinheidsvoorschriften die de Islam kent op het gebied van voedsel, lichamelijke hygiëne, de geestelijke en fysieke discipline gedurende de vastenmaand Ramadan, het verbod op verkwisting en de aanmoediging matig te zijn in eten en drinken, kan een goede invloed hebben op de omgeving.

Moslims zijn waarschijnlijk niet naar het westen gekomen om oplossingen aan te dragen voor technologische vraagstukken of problemen op het gebied van de informatica. Wij kunnen echter wel een bijdrage leveren op het gebied van medemenselijke hulp en gemeenschappelijke sociale verantwoordelijkheid. Eenvoudiger gezegd: wees eens vriendelijk voor de buren; toon begrip; sta klaar voor iemand; zeg iets aardigs; laat iemand voor gaan in de rij, sta op in de tram (dit gebeurt nooit meer), etc.

Door de eeuwen heen hebben veel mensen kritiek gehad op zowel de Koran zelf als de manier waarop moslims met de Koran omgaan. Misschien is de Ramadan ook een periode die uitnodigt ons die kritiek aan te trekken en er mee te leren omgaan. In de vastenmaand Ramadan wordt meer dan anders de Koran gelezen. Met zijn uiterlijke schoonheid van recitatie en woordkunst, vormt de Koran een verleidelijke goddelijke stem. Maar wat zegt die stem? Je hebt verschil tussen schaapachtig luisteren en bewust luisteren; tussen onoplettend en kritisch luisteren..

1. Het van binnenuit doen ontwaken van de mens.

Driekwart van de moslims op deze wereld is niet Arabisch sprekend. Dus moeten we ons via vertaling en uitleg in de Koran verdiepen. Maar we benaderen de teksten die we zo vaak horen ook intuïtief. Woorden gaan door hun herhaling een betekenis voor ons krijgen.

Hij (de Koran) is voor de gelovigen geestelijke leiding en genezing en degenen die niet geloven zijn oostindisch doof en voor hen is het duister. (Alsof) zij worden aangeroepen van een verre plaats. (41:44)

En zeker! Wij hebben de mens geschapen en Wij weten alles wat zijn ik hem toefluistert. En Wij zijn nader tot hem dan zijn eigen halsslagader! (50:16)

Zo ver en toch zo dichtbij! De Koran beschouwt het niet als zijn taak lange theologische verhandelingen over het bestaan van God te geven, maar schudt ons als het ware in geloof door aandachtspunten, ‘herdenkers’, herinnerend aan, gedachtig aan.. …(Dzikr, tadzkira).

Zoals we zelf zeggen: help me onthouden.

2. Het in evenwicht brengen van de mens met zijn omgeving.

Het begrip Mizân wordt op welsprekende wijze door de Koran ingeleid:

De Barmhartige;
heeft de koran onderwezen;
heeft de mens geschapen
en heeft hem de uitleg ervan geleerd.
De zon en de maan doorlopen hun banen volgens plan.
En planten en bomen aanbidden Hem.
Hij heeft de hemel er hoog boven verheven en een evenwicht – Mizân –
bepaald. Opdat u dat evenwicht – Mizân – niet zou verstoren.
Hij houdt de weegschaal (naar) recht en doet aan de maat niet te kort;
Hij betracht het volkomen evenwicht: al-Mizân. (55:1-7)

3. Het tot denken aanzetten van de mens

De Koran nodigt uit tot alle soorten van denken: overdenken, overpeinzing, meditatie, contemplatie (Tafakkur, tadabbur, ta’allam, tazakkur…): Daarin is zeker een zikr, een aandachtspunt voor hem die een hart heeft of die luistert en oplettend is. (50:37)

De Koran verkent de uiterlijke en innerlijke horizonnen van de mens, getroffen door uiterlijke schoonheid van Allahs tekenen gaat de mens innerlijk de liefde voor Allah voelen.

Binnenkort zullen Wij onze tekenen laten zien – tot aan de verste horizon en in henzelf…totdat hen duidelijk wordt dat dit waarachtig is… (41:53)

Omar (ra) werd moslim vanwege het luisteren naar het eerste deel van soera Tâ-Hâ (20).

4. Brengt de mens tot geloof in het onzienlijke

Waarom God? Waarom laten we de natuur niet op zichzelf staan en haar processen voortbestaan, zonder een of ander hoger wezen in te brengen, die alleen maar de realiteit gecompliceerder maakt en een last is voor zowel je ziel als je verstand?

De Koran noemt dit geloof en gewaarwording van het onzienlijke (2:3/5:94/21:49). Door middel van openbaring is dit onzienlijke tot op zekere hoogte ‘zichtbaar’ gemaakt aan de profeten. (11:49/12:102)
Hoewel de volledige kennis hiervan alleen bij Allah is. (11:31/12:81)

Maar ook van onze kant moet er iets worden gedaan om tot dat geloof in het onzienlijke te komen:

Dit is voor ieder die tot inkeer kwam en alert was. Die nederig was voor de Onzienlijke en een hart bij zich heeft dat respons geeft wanneer iets waarachtigs het treft. (50:33)

5. Schenkt aan iedereen zonder uitzondering goddelijke leiding (hidaya).

En Allah leidt daarmee degenen die Zijn welbehagen zoeken op de paden van vrede en leidt hen uit de duisternis tot het licht met Zijn aanmoediging en leidt hen naar het rechte pad. (5:16)

Maar ook hier weer is het een wederkerige handeling. Yahdi man yasjâ: Hij leidt wie wil…

En wanneer Mijn dienaren u over Mij vragen, zeg dan: "Ik ben nabij. Ik verhoor het gebed van de smekeling, wanneer die Mij aanroept… (2:186)

Een ander vers zegt:

Zeg: O Mijn dienaren die zichzelf te buiten zijn gegaan, wanhoopt niet aan de genade van Allah, Allah vergeeft zeker alle zonden; Hij is waarlijk de Vergevensgezinde, de Genadevolle. (39:53)

6. Nodigt de mens uit tot de praktijk van wetenschap.

In de Koran wordt gezegd dat aan de eerste mens ‘de namen der dingen’, werden geopenbaard. Omdat de schepping een manifestatie van alle kwaliteiten, en dus namen, van de Schepper is. De term ism (naam) wordt toegepast om een substantie, een gebeurtenis of een kwaliteit aan te duiden met het doel het van iets anders te kunnen onderscheiden. In filosofische zin betekent ism dus concept.

Achter de namen gaan concepten schuil. Hieruit kan worden afgeleid dat hier het menselijke vermogen logisch te definiëren, dus conceptueel te denken wordt bedoeld. De mens leerde dus het wezen der dingen kennen door eerst hun namen te leren. Door je een naam van Allah eigen te maken – zoals de Barmhartige, de genadevolle, de liefde volle – kan de betekenis een deel van je gaan uitmaken, waardoor je kan proberen een negatief aspect in jezelf te bestrijden.

7. Brengt de mens in een directe relatie tot Allah

Misschien is het omdat de Koran zich vaak in strenge moralistische bewoording tot de lezer wendt, dat de wijsheidsteksten, de spiritualiteit en de genade zo aanspreken. Zoals: Gedenkt Mij en Ik zal u gedenken.. (2:152)

In een overlevering heeft de profeet toegelicht dat God hiermee bedoelt:

"Ik ben zoals Mijn dienaar verwacht dat Ik ben. Ik ben bij hem als hij aan Mij denkt. Als hij in zichzelf aan Mij denkt, denk Ik aan hem in Mijzelf; en als hij Mij gedenkt in gezelschap, gedenk Ik hem in beter gezelschap. Als hij Mij een handbreedte nadert, nader ik hem een armlengte. En als hij Mij een armlengte nadert, nader Ik hem een vademlengte. En als hij lopend naar Mij toekomt, kom Ik rennend naar hem toe" (Sahih Buchari)

Abdulwahid van Bommel is imam, publicist en geestelijke verzorger voor moslims bij het Medisch Centrum Haaglanden. Voorheen was hij voorganger van de Moslim Informatiecentrum in Den Haag en directeur van de Nederlandse Moslim Omroep.

Abdulwahid van Bommel was geestelijke verzorger voor moslims bij het Medisch Centrum Haaglanden, voorganger van het Moslim Informatiecentrum in Den Haag en directeur van de Nederlandse Moslim Omroep. Nu is hij docent geestelijke verzorging en schrijver.

Lees andere stukken van