Voorpagina Algemeen

Lombroso en de aard van het beestje

Het was in 2004 dat ik aan de Erasmus Universiteit met de studie Criminologie begon. Ik zat bij het eerste college naast een zekere Maarten, een gezonde Hollandse boerenjongen. Tijdens het introductiecollege liet ik me vertellen dat de Italiaan Cesare Lombroso beschouwd moest worden als de grondlegger van de wetenschap die ‘crimineel gedrag en de maatschappelijke reactie daarop’ probeerde te verklaren. Lombroso stelde in de negentiende eeuw dat crimineel gedrag een aangeboren afwijking is en criminelen doorgaans te herkennen zijn aan fysieke kenmerken. Zo zouden dikke wenkbrauwen en een asymmetrisch gezicht biologische signalen zijn betreffende delinquent gedrag. Op dat moment dacht ik: ‘Ik heb ook dikke wenkbrauwen en een asymmetrisch gezicht; ik pas aardig in het profiel’.

Maar ik ben een optimistische jongen; geen reden tot paniek toch? Maar wat bleek. Waar Lombroso eindigde gingen anderen verder. In de eerste helft van de 20e eeuw concludeerde Kretschmer – die ook een obsessie had voor ‘criminele lichaamskenmerken’ – dat een atletisch lichaam en brede schouders tekenen waren van ‘agressiviteit’. En een zekere Sheldon had zelfs een typologie bedacht waarmee hij een direct verband probeerde te leggen tussen het temperament en crimineel gedrag. Ook in dit geval moest ik erkennen dat mijn goddelijke brede schouders en mijn Riffijnse temperament onderdeel waren van mijn ‘zijn’: iets meer reden tot paniek.

Tel daarbij mijn Marokkaanse achtergrond bij op (en het gegeven dat deze bevolkingsgroep oververtegenwoordigd is in vermogensdelicten en lichte vergrijpen) en je hebt de optelsom met de volgende stigmatiserende conclusie: ‘Ik crimineel, paniek geoorloofd’. Enfin, ik overdrijf een beetje, maar mocht er ooit een tijdmachine worden uitgevonden: dan is de wereld van de negentiende eeuw geen plek die mijn voorkeur geniet.

Hoewel Lombroso’s theorieën inmiddels achterhaald zijn, lijken de nieuwe Lombroso’s anno 2011 in de rij te staan om deze traditie voort te zetten. Zo zijn er islamofoben en westerlingfoben die er alles aan doen om bevolkingen tot een eenheidsworst te reduceren met de enige intentie om de eigen superioriteit te benadrukken en volkeren bewust tegen elkaar op te zetten. Sommigen gaan nog verder en roepen op tot geweld.

Mijn vertrouwen in de mensheid fluctueert. Het zal u daarom vast niet verbazen dat ik hard aan mijn tijdmachine zal blijven werken. Wellicht is de negentiende eeuw voor een jongen met dikke wenkbrauwen lang zo slecht nog niet.

Abdelkarim. Voormalig hoofdredacteur van Wijblijvenhier.nl. Documentairemaker. Is geboren in de Zeeuwse contreien en wist al op vroege leeftijd dat het boerenleven niet voor hem was weggelegd. Hij besloot om zijn hooivork aan de wilgen te hangen, de koeien vaarwel te zeggen en zijn geluk te beproeven in Rotterdam. Hij studeerde Nieuwe Media aan de Universiteit van Amsterdam, was als journalist werkzaam bij de VARA, columnist voor KRO Hemelbestormers en Joop.nl, praat graag tegen vreemden, schaamt zich slechts voor zijn tenen en hoopt dat zijn levensmotto ooit de geschiedenisboeken ingaat: "Als je een geit een jurk cadeau geeft, weet je nooit wat er gebeurt"

Lees andere stukken van Abdelkarim