Voorpagina Algemeen, Cultuur, Opmerkelijk

Blijf-van-mijn-lijf-(zieken)huis

Gisteren kopten alle kranten dat mannelijke artsen worden gediscrimineerd: moslima’s laten zich (en/of de mannelijke familieleden laten haar) liever helpen door een vrouwelijke arts. Daarop is overal op Internet veel discussie ontstaan: Ik heb hele zinnige reacties gelezen, maar ook (zoals gewoonlijk) reacties waar een dementerende orang-oetang van op zijn hoofd zou krabben..

Ik zal enerzijds proberen aan te geven waar dit probleem vandaan komt, zodat wij de achterliggende motieven wat beter kunnen begrijpen. En anderzijds kunt u uiteraard mijn verlichtende standpunt lezen (voor wat het waard is) hoe zowel artsen als moslims hiermee zouden moeten omgaan.

Ik zal in het vervolg van mijn stuk niet ingaan op mannelijke familieleden die voor enige overlast zorgen.

De moslim- en dokterbril

Heel simpel gaat het eigenlijk om het volgende: Volgens religieuze redenen hebben moslima’s liever niet dat ze door een mannelijke arts behandeld worden als het gaat om een behandeling waarbij bepaalde delen van het lichaam ontbloot worden. Dit komt doordat de vrouw (alswel de man in mindere mate) bepaalde gedeeltes van het lichaam moet bedekken voor anderen.

Aan de andere kant hebben we artsen, die zijn opgeleid om als professionals geen onderscheid te maken tussen vrouwelijke en mannelijke patienten. Ze handelen volgens hun kwalificaties en zijn er om de patienten juist te helpen, ongeacht geslacht, afkomst, maatschappelijke status, huidskleur en seksuele voorkeur. Daarnaast is het praktisch niet altijd mogelijk om een vrouwelijke arts ter beschikking te hebben met dezelfde kwalificaties.

Enerzijds hebben we het probleem dat veel moslima’s slechts door een vrouw geholpen willen worden en anderzijds dat dit voor problemen in het ziekenhuis zorgt. Hoe gaan we hiermee om?

Islam is niet onpraktisch

De Islam heeft bepaalde regels en richtlijnen voor moslims gesteld, maar zelfs de meest absolute regels kennen hun uitzonderingen. Het drinken van alcohol is bijvoorbeeld absoluut verboden, maar als je in de woestijn bent en je lijkt de pijp uit te gaan, mag je alcohol drinken om te overleven (niet je buik vol).

Van een ander oogpunt bekeken, kunnen we een interessante vraag stellen, die wat meer te maken heeft met dit onderwerp: Mag een moslimarts wel een vrouw behandelen? Dit wordt afgeraden, maar de uitzonderingen volgens klassieke geleerden:

  1. als deze mannelijke arts beter gekwalificeerd is dan een vrouwelijke arts,
  2. als de vrouwelijke arts duurder is waardoor het onbetaalbaar wordt
  3. als de vrouwelijke arts wel betaalbaar is maar de mannelijke arts toch goedkoper is (Dit laatste is niet geheel unaniem volgens de geleerden, maar Imam Shafi’ is een van de grote geleerden die dit wel ondersteunt).

Daarbij komt ook nog dat als deze moslimarts in een land woont waar volgens de wet de arts een vrouwelijke patient niet mag weigeren (en de vrouw wil door hem behandeld worden), dan moet de arts zich hieraan houden. We zien dus dat er wel een regel is in de Islam, maar dat er ook hele praktische uitzonderingen zijn; om het leven juist makkelijker te maken en niet (in het ergste geval) om werkgelegenheid op het crematorium te creëren.

For all my sista’s

Ik denk dat het belangrijk is dat wij (moslims) de Islam niet strikter en strenger maken dan de bedoeling is. De Islam is voor mij erg praktisch in het dagelijkse leven in een niet-Islamitische land, omdat het flexibel is in de regels in verschillende situaties. Als we kijken naar een vrouwelijke patient is het misschien wel haar recht om te vragen (niet eisen) of er een vrouwelijke arts beschikbaar is, maar niet om haarzelf te ontdoen van haar eigen gezondheid. Ook hier hebben de geleerden zich ooit over gebogen en hebben (juist uit de Islamitische regels) het volgende gehaald:

“If a woman has a wound in a part of the body that is impermissible for a male to look at (m, meaning other than the face, hands & feet, for they are absolutely part of awra), it will be impermissible for her to receive treatment from a male doctor, rather a female should be instructed to treat her. If a female expert is not available, neither is there a female who can be instructed to treat her.. then in such a case it would be permitted for a male doctor to treat her, provided there is a genuine need. It will be necessary for her to cover other than the effected area, and he must lower his gaze as much as possible.” (al-Fatawa al-Hindiyya, 5/330).

Dus vanuit Islamitisch oogpunt moet de vrouwelijke patient zich gewoon door een mannelijke arts laten behandelen als een vrouwelijke arts niet makkelijk te regelen is, niet net zo goed gekwalificeerd is en een behandeling toch wel nodig is. Dit en meer hierover is hier na te lezen. Daarnaast kun je bij niet-spoedeisende zaken altijd rekening houden met wie je een afspraak maakt. Als je ruim de tijd hebt, kun je deze met een vrouwelijke arts maken als dat mogelijk is (die vrijheid heb je).

For all my docs

Voor de artsen zou het verstandig zijn in sommige gevallen iets meer te leren over beweegredenen achter bepaalde wensen. Uiteraard om te weten met wat voor een patient je te maken hebt, maar ook om te weten hoe hierop in te spelen. Zo lees ik bijvoorbeeld op het forum van Medisch Contact:

"Massaal wakker worden, collega’s, en vlug één lijn trekken voordat het te laat is. Stop met het toelaten van de discriminatie en seksuele insinuatie op uw professionele gedrag, zou ik zeggen. We leven hier wel in Nederland anno 2007 en niet meer in de middeleeuwen. Los van het prin­cipiële is het ook ondoenlijk om bij het samenstellen van diensten ook steeds ten minste een vrouw te moeten inroosteren. (Ben V.M. Crul)"

Dit soort houdingen lossen niets op. Deze zijn net zo star als de mannen die hun vrouwelijke familieleden bijvallen en de artsen even op hun vingers tikken. Gelukkig voegde deze man de laatste zin toe aan zijn betoog, want daar zit gelukkig wel wat in.

Als het mogelijk is voor de mannelijke arts om de patient door te verwijzen naar een vrouwelijke arts zou deze arts hierin (voor de bestwil van de patient) tegemoet moeten komen. Als dit voor al te veel problemen zorgt, moet hier over gepraat kunnen worden en de patient duidelijk gemaakt worden dat het uiteindelijk om de gezondheid van de patient gaat. Stel de patient gerust wat je precies gaat doen en dat het allemaal wel meevalt. Denk aan een teenamputatie, waarbij de rest van het lichaam gewoon bedekt zal zijn (om maar met een creatief voorbeeld te komen).

Daarnaast is dit niet slechts religie, soms werkt de cultuur versterkend. Niet geheel onbelangrijk om te weten: ook oerhollandse dames vinden het soms onprettig dat er een mannelijke arts haar onderzoekt.

Conclusie

Uiteindelijk willen de patienten geholpen worden, anders gaan ze niet naar een arts. Deze moeten de artsen zien als professionals die gewoon hun werk doen. En artsen willen de patienten helpen, daar speelt meer dan een fysieke behandeling bij. Dat kan door een patient door te verwijzen naar een vrouwelijke arts (daar help je ze echt mee). Indien het eerste niet mogelijk is, met de patient en eventueel de familie praten over het begrip voor het standpunt, maar ook de wil te helpen als arts zijnde.

En anders hebben we nog het grootste exportproduct naar Islamitische landen: Paracetamol :-D