Crossing Border

Emancipatie is mijn favoriete -tiewoord. Assimilatie is alleen leuk als chemisch proces. Integratie is alleen leuk als het over je hifi gaat. Sollicitatie is alleen leuk als je wordt aangenomen. Discriminatie is alleen leuk als je onderscheidt moet maken tussen Ome Willems broodjepoep en een broodje ChocopastaBerengoed. Om terug te komen op emancipatie: dat is eigenlijk het leukst op eigen kracht: met eigen middelen, eigen netwerken, eigen lobby-acties. Het zou altijd grassroots moeten plaatsvinden en dient niet van bovenop opgelegd te worden. Het kan wel eventueel vergemakkelijkt worden van bovenaf, maar de krachtigste ontwikkelingen vinden toch altijd plaats tegen de stroom in. Het klassieke voorbeeld hiervan is toch te vinden in cultuuruitingen.

Komende week vindt weer het Crossing Borderfestival plaats in Den Haag. Op vrijdag 23 november is daar de Scottish Night georganiseerd. Menig liefhebber van het Engelse taalgebied had 25 jaar geleden niet kunnen vermoeden dat er genoeg schrijvers te vinden zouden zijn om een avond te vullen met Schotse auteurs (of ze nu in Engels, Scots, Schots-Engels of Gaelic schrijven).

Eind jaren zeventig, begin jaren tachtig waren bittere jaren voor de Schotten: hoewel heel Schotland massaal op het destijds sociale Labour stemde, zorgde het first-past-the-post systeem ervoor dat deze mensen niet vertegenwoordigd werden in de politiek. Hiernaast was het zo dat er in heel Groot-Brittannië flinke werkeloosheid heerste. Wat zag je vervolgens gebeuren? Vanuit kleine groepjes samenwerkende artiesten en kunstenaars werden er onderlinge uitwisselingen gehouden. Men ondersteunde elkaar, vanuit het oogpunt van een gezamenlijk doel: verbetering van hun omstandigheden en het laten horen van je stem in een systeem dat je stemloos houdt (Giving a voice to the voiceless).

In Glasgow bijvoorbeeld, kwamen een aantal schrijvers bijeen in de bibliotheken om elkaars werk te lezen en aan te vullen. Langzamerhand begon zich een groep te vormen die zich focuste op zowel eigenheid als ‘Schotsheid’ en hier op verschillende wijze mee omging. Sommigen herschreven het verleden, anderen schreven sciencefictie, weer andere zochten het harde realisme van de straat op en schuwde daarbij niet om plaatselijke taalvormen te gebruiken, waardoor hun boeken effectief moeilijker leesbaar werden voor niet-Schotten, maar tegelijkertijd een keiharde intensiteit verkregen.

Vervolgens ging de bal rollen en kreeg de ene na de andere auteur een boekencontract. Hier stopte de ondersteuning niet. Zo kun je in James Kelmans boeken lezen op de titelpagina:
"Alasdair Gray, Tom Leonard, Agnes Owens
and Jeff Torrington
are still around
thank christ"

Waarop je vervolgens bij Agnes Owens’ boeken tegenkomt:
"For Alasdair Gray and Jim Kelman without whose encouragement and support at the beginning and over the years I might never have been published. They are the true ‘Gentlemen of the West’."

Het effect dat deze woorden onderling heeft gehad op de volgende generaties schrijvers is fenomenaal geweest. Het heeft gezorgd voor de creatie van een soort canon, een aantal klassiekmoderne teksten waar beginnende schrijvers hun inspiratie uit konden halen. Het heeft er ook voor gezorgd dat lezers een referentiekader kregen en andere schrijvers ontdekten en meekregen.

Reflecteer ik dit nu terug naar de wereld waar we nu in leven of naar mijn eigen "westers-islamitische" leefomgeving waarin ik vertoef, dan zie ik een soortgelijke struggle om tot emancipatie te komen. Echter, de cultuur lijkt erin achter te blijven, en ook de gemeenschappelijke doelen. Toevalligerwijze is op de vrijdag bij Crossing Border ook Salman Rushdie aanwezig. Zo’n achttien jaar geleden kreeg hij n.a.v. een werk van fictie genaamd Satanic Verses een fatwa over zich heen. Dit leverde hem doodsbedreigingen en jarenlange opsluiting en gebrek aan privacy. Om maar niet te spreken over de vele publieke boekverbrandingen (o.a. in Engeland) waar we ons niet van onze beste kant lieten zien.

Wijblijvenhier gaat naar Crossing Border en zal aanwezig zijn bij de lezing van Salman Rushdie, waar we gaan pogen hem aan de tand te voelen. Zijn er mensen die vragen voor hem hebben dan kunnen ze die stellen via de posts onder dit stuk. Bij voorbaat wel een verzoek: voordat je de vraag stelt, moet je jezelf een aantal dingen afvragen. Allereerst of jij het zelf prettig zou vinden als iemand jou die vraag zou stellen. Daarnaast of je die vraag ook op die wijze aan jezelf gesteld zou hebben. Verder is het vooral een kwestie van ahlaaq, d.w.z. goed gedrag.

Pssst..
Wij Blijven Hier! is het platform van de Nederlandse moslim. Wij bieden ruimte aan sterk uiteenlopende meningen en standpunten. Want waarom zou je het leven makkelijk maken als het moeilijk kan? Niet alle meningen en standpunten hier komen overeen met de onze. En anders dan je wellicht van ons verwacht, hebben wij ook niet alle wijsheid in pacht. Dus mocht je het ergens niet mee eens zijn, dan horen we het graag!

Noureddine Steenvoorden

In het jaar dat Elvis stierf, werd Noureddine geboren. Op zijn negende kreeg hij een skateboard. Op zijn 20ste werd hij in Schotland verliefd op boeken. Op zijn 27ste werd hij moslim en vond hij zijn draai. Hij werkt in de gehandicaptenzorg en denkt soms dat hij bijna Arabisch kan lezen maar vraagt dan toch om een klinker. Hij jat de beste grappen van de missus, steun en toeverlaat sinds 2006. Af en toe vertaalt hij wat poëzie omdat het leven dan gewoon beter is.

Lees andere stukken van