Voorpagina Islam

Follow the leader? Deel 2

Dit is een vervolg van deel 1

Ik verbaas me altijd aan de drang van bepaalde moslims om christenen met argumenten en bijbelse interpretaties te overtuigen, terwijl ze bij vragen over islamitische teksten plotseling op de rem gaan staan en beweren onvoldoende kennis te hebben om te discussiëren en liever de grote geleerden volgen en napraten, omdat dat verplicht zou zijn. Waarom gebruiken ze een dubbele standaard? Duidelijk om opportunistische redenen.

Om niet-moslims te overtuigen heb je argumenten, uitleg en interpretaties nodig want ‘je moet de uitleg van Sheikh A geloven omdat hij de grote Sheikh is’ klinkt niet echt overtuigend. Aan de ene kant kan ik de nadruk op traditie en autoriteit wel begrijpen. Het is zonde om een hele rijke traditie van 1400 jaar weg te gooien en het wiel opnieuw uit te moeten vinden. Bovendien is het hoogmoedig om te denken dat we het zoveel beter weten en komt het nogal kunstmatig over als je de hele traditie overslaat.

Wat betreft het autoriteitsargument hoor ik ook niets vreemds. Elk vakgebied in de wetenschap heeft autoriteiten die gekwalificeerd zijn en hun vak beter beheersen dan leken. Elk verstandig mens doet er goed aan hun meningen en bevindingen serieuzer te nemen dan die van zichzelf of andere onkundigen. Als men ziek is doet men er goed aan een gekwalificeerde arts te raadplegen en doet men er onverstandig aan zelf een medische encyclopedie ter hande te nemen en tot een eigen diagnose (interpretatie) te komen. Echter als men twijfelt aan de diagnose van de arts doet men er goed aan een second opinion te vragen of als de behandeling van de arts niet werkt misschien alternatieve geneeswijze te proberen. Al is het maar om het hart gerust te stellen.

Wat ik wil zeggen is dat respect voor traditie en autoriteit niet gelijk gesteld moet worden aan blinde volgzaamheid en gebrek aan kritiek. Er bestaat ook nog zo iets als ‘redelijke overgave’: in redelijkheid navolgen. Al is de kans namelijk nog zo klein, het is niet uitgesloten dat de wijze soms onzin uitkraamt en het kan zijn dat er soms parelen van wijsheid uit de mond van de dwaas komen. Om terug te komen op mijn eerdere vraag: wat doe je met het uitleggen van heilige teksten?

Je zou kunnen kiezen voor niet interpreteren en zwijgen maar dat lijkt me een schijnoplossing en tegen het Koranische gebod om je geloof uit te dragen en na te denken over de Koranische verzen. Elke vorm van lezen is interpreteren en de Koran benadrukt de waarde van opdoen van kennis en delen van kennis.

Ten tweede is het geen oplossing voor een kritische moslim die graag op onderzoek gaat en dagelijks geconfronteerd wordt met vragen en uitdagingen en er niet voor weg wil lopen. Maar wat is het alternatief? Als je niet kiest voor teksten naar eigen verstand en geweten uit te leggen, wat doe je dan? Schakel je je verstand uit bij het lezen van de Koran? Zelfs als je zegt uit te gaan van de interpretaties van de autoriteiten, los van de vraag wie de ware autoriteiten zijn… probeer je hun interpretaties en redenaties dan niet te volgen en ze te snappen, zodat je ze eigen kan maken en aan anderen kunt uitleggen?

Als dat zo is dan moet je toegeven dat je ook aan interpretatie doet en je kennelijk het niveau van interpreteren van de geleerden kunt begrijpen. Anders kun je er immers niet zelf van overtuigd raken. Maar wat doe je als de interpretaties van grote geleerden niet te rijmen zijn met jouw begrip van de islam? Houd je het conflict dan intern of probeer je er extern pratend en onderzoekend uit te komen? Is dat laatste een zonde? Als je op het laatste ja antwoordt, bedenk dan dat niemand van ons zo ketters is als de Farao (die zich God waande) en je bedoelingen en band met God zullen nooit die van Mozes en Aaron (vrede zij met hen) kunnen evenaren, laat staan overstijgen. Let op, dit was hoe Musa (Mozes) en Harun (Aaron) door Allah werden aangespoord Fira’on (Farao) te benaderen: "Go to Pharaoh; he has overstepped the bounds. But speak to him with gentle words so that hopefully he will pay heed or show some fear" (Qur’an, 20: 43-44 ).

Kamel Essabane is het stilste jongetje van de klas dat toch begon te praten en zijn klasgenoten soms hard aan het lachen wist te maken. Hij overwon zijn angsten en maakte van praten voor groepen zijn beroep. Doordeweeks loopt hij met de pet op van docent islamitische godsdienst rond op een hogeschool en voorziet hij tevens diverse scholen van advies als onderwijsbegeleider identiteit en levensbeschouwing. Ook vertelt hij soms filosofische verhalen aan het Fahm Instituut. Af en toe plaatst hij vanachter zijn laptop in alle stilte een ernstige tekst op het net. Misschien dat iemand het leest.

Lees andere stukken van Kamel