Voorpagina Gastarbeiders

Wat is nou een Imam?

Abdulwahid van Bommel is gastarbeider bij wijblijvenhier.nl

Volgens het Instituut voor Integratie en Sociale Weerbaarheid, zijn er in Nederland veel minder praktiserende moslims dan op basis van cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) wordt aangenomen. Gebaseerd op bezoekersaantallen van verschillende moskeeën, zijn slechts tweehonderdduizend moslims daadwerkelijk actief. Imams in Nederland lossen de problemen waartegen de islamitische gemeenschap door cultuurverschillen aanloopt vrijwel hetzelfde op. Opvattingen van moslims blijken niet veel af te wijken van die van katholieken, protestanten of atheïsten in Nederland. Respect, betrouwbaarheid, zorgzaamheid en openheid worden gezien als de belangrijkste deugden.

Enige conclusies van het onderzoeksinstituut van de Rijksuniversiteit Groningen in het rapport ‘Nederland Deugt’. Opvallend is de naam van het rapport: ‘Nederland deugt’. En niet ‘Islam deugt’. Terwijl de conclusies daartoe leiden.

Ook moet het gerust stellen dat er slechts 200.000 moslims praktiseren. Misschien zijn praktiserende moslims wel minder bedreigend voor de Nederlandse samenleving dan de minos’s (moslims in name only)? Maar de vraag: ‘Wat is nou een imam?’ wordt ook in dit rapport niet echt beantwoord. Vanwege de imamaffaires, die we hebben gehad en nog voor ons hebben, een aanzetje tot verkenning van het imamprofiel in Nederland.

• Per land, cultuur en mazhab (leerschool) – in die volgorde omdat de overheid veel in de melk te brokkelen heeft bij de aanstelling van voorgangers – worden andere prioriteiten gesteld, bij het voorgangerschap in de moskee.

• Vrijwel unaniem zijn de leerscholen over het feit dat een imam door de moskeegemeente moet worden aanvaard.

• Imam kan ook een erenaam of titel zijn. Khomeiny (en nu Khamenei) werd bijvoorbeeld imam genoemd in de zin van boven alle partijen verheven zelfstandige bron van kennis (mardjâ’i taqlîd) en geestelijk leider.

• Vergeleken met sjiíten hebben de soennieten nauwelijks een hiërarchie. Eerder een soort vijftrap: imam/ imam-chatîb (prediker), wâ’iz (geleerde prediker), mufti (religieus juridisch geleerde, ‘âlim (schriftgeleerde), o.i.d.

• Alims (geleerden) hebben allerlei taken, zoals minister van religieuze stichtingen (awqâf), sjeich’ul-islam, docent of rector van een universiteit, of ze zijn zelfstandig.

• Gedetailleerde profielschetsen met de voorwaarden die aan een imam of andere moskeetaken worden gesteld zijn aan allerlei opleidingsinstituten (in de moslimwereld en in de diasporasituatie) te krijgen.

• Op dit moment beweren Hogeschool InHolland, de VU in Amsterdam, de universiteit Leiden, de IUE en de IUR op te leiden tot imams. Je zou hun profielschetsen kunnen opvragen om een beeld te krijgen.

• In Elspeet is verleden jaar (13 december) een landelijke studiedag over imams gehouden waarop het een en ander boven tafel kwam over de eisen die in een niet moslimland aan imams zouden moeten worden gesteld.

• Over het algemeen kun je vaststellen dat ongeveer 50% van de imams redelijk voldoet aan de eisen die in de landen van herkomst worden gesteld, maar niet aan de eisen van algemene ontwikkeling, communicatieve vaardigheden, en extra vakken als psychologie en pedagogie, kennis van andere talen, culturen en godsdiensten, etc. waaraan een imam in den vreemde moet voldoen.

• Juist het feit dat de Hoge Raad imams heeft gelijk gesteld met rabbijnen, priesters en dominees, maakt hen kwetsbaar – de arbeidsrechtelijke situatie van imams is over het algemeen normaal, tot slecht en zeer slecht.

• In Nederland zorgen de Turkse landelijke overkoepelingen voor hun eigen imams: Diyanet; Millî Görüs, SICN, en anderen stellen hun eigen imams aan en zijn in staat hen bij onregelmatigheden op het matje te roepen.

• De Marokkaanse gemeenschap heeft die mogelijkheid min of meer door middel van UMMON, of andere overkoepelingen die ‘Marokkaanse overheid gelieerd’ zijn.

• Ook zijn er overkoepelende imamorganisaties die over dit soort ‘voor iedere imam geldende eisen’ moet beschikken.

• Andere groepen zoals ‘de vrije moskeeën’ en de panislamitische of panislamistische moskeeën die meer op Arabische landen, groeperingen of imams zijn georiënteerd , hebben geen Raad die imams op het matje kan roepen of opleidingeisen kan checken.

• Ook zijn er enkele opleidingsinstituten/internaten waarvan de portee onbekend en twijfelachtig is en niet op kwaliteit kan worden gecontroleerd.

• Een aantal clubs is verbonden aan Waqf al-Islami in Parijs van Sjeich Hussaini (een naar boven gevallen Seikohorloge importeur). Zij hebben – bijvoorbeeld vanuit Eindhoven) voor veel ellende gezorgd in Nederland en beschikken over een volkomen gebrek aan inzicht voor de behoeften van moslimjongeren in Nederland. Parallel hieraan is een ontwikkeling waaraan Tilburg met Ahmet Selam & zoon, Amsterdam met Masdjied Tawhied & Sharshaby, etc, hun moskeebezoekers in een isolement drijven..

• Het gaat dus niet zozeer alleen om opleidingseisen of bestaande imamprofielen, maar daarnaast om de erkenning van een nieuwe imamfunctie in een situatie waarin moslims zich sinds relatief kort bevinden.

• De islam in Nederland is na 40-50 jaar ontwikkeling nog steeds een typische migrantenreligie en vertoont alle kenmerken daarvan. Bij de analyse van de verschillende imamproblematieken die we de afgelopen jaren hebben gehad, gaat het niet altijd om dezelfde ijkpunten van imamschap. Analyses van casuïstiek is daarom noodzakelijk om tot een duidelijk beeld te komen.

• In de laatste casus van Bahaeddin Budak gaf hij een normatief antwoord terwijl hij een geestelijk verzorgersantwoord had moeten geven. Het was zijn taak zich te ontfermen over de vraagstelster. Natuurlijk kwam het naar de vraagstelster toe onmenselijk over om haar ook nog eens in de dadershoek te plaatsen, terwijl ze was verkracht. Zijn antwoord was eigenlijk ‘gematigd’ in juridisch-religieuze zin, maar hij zat op de verkeerde stoel. Naar de moslimbinnenwereld toe was hij communicatief zwak, zijn kennis en inlevingsvermogen (empathie) was onderontwikkeld en hij opereerde niet deskundig en in een klimaat – de grote boze buitenwereld – waarin ‘imams’ met argusogen worden gevolgd en nogal hysterisch wordt gereageerd.


Abdulwahid van Bommel was geestelijke verzorger voor moslims bij het Medisch Centrum Haaglanden, voorganger van het Moslim Informatiecentrum in Den Haag en directeur van de Nederlandse Moslim Omroep. Nu is hij docent geestelijke verzorging en schrijver.

Abdulwahid van Bommel was geestelijke verzorger voor moslims bij het Medisch Centrum Haaglanden, voorganger van het Moslim Informatiecentrum in Den Haag en directeur van de Nederlandse Moslim Omroep. Nu is hij docent geestelijke verzorging en schrijver.

Lees andere stukken van