Voorpagina Geschiedenis

De koffiebonen van Hadji Baba Budan

Wherever Islam went, coffee was sure to follow. With the expansion of the Ottoman Empire, coffee quickly spread to the Eastern Mediterranean. However, it is believed that no coffee seed sprouted outside Africa or Arabia until 17th Century, as coffee beans exported from the Arabian ports of Mocha and Jidda, were rendered infertile by parching or boiling. Legend has it that this changed when a pilgrim named Baba Budan, smuggled fertile coffee beans out of Mecca, strapped to his stomach. Returning to his native India he successfully cultivated the beans in Mysore.

In de zeventiende eeuw toog een sufi uit India genaamd Hazrat Shah Jamer Allah Mazarabi alias Baba Budan op bedevaart. Tijdens de Hadj raakte hij verslingerd aan de koffie. De gedachte thuis in India geen koffie meer te kunnen drinken, bracht hem op het idee om de koffie dan maar naar India te brengen. Vanuit Mekka trok hij over land naar Jemen. In de hooglanden van Jemen lukte het hem om onbewerkte dus vruchtbare koffiebonen te bemachtigen en onder zijn kleding smokkelde hij ze Jemen uit. Thuis gekomen in Mysore plantte hij de koffiebonen die goed gedijden en sindsdien groeit er koffie in India en was het koffiemonopolie van Jemen teniet gedaan. Na zijn dood werd zijn graf een heiligenschrijn en tot op de dag van vandaag wordt hij vereerd als heilige door zowel moslims als hindoes.

De VOC dreef rond dezelfde tijd handel in de contreien en kreeg het aan de stok met de Portugezen die geen concurrentie wensten van andere Europeanen. Oorlog tussen de Portugezen en de VOC was het gevolg. De laatste sloot allianties met inheemse vorsten die ook de Portugezen liever kwijt dan rijk waren en zo werden de Portugezen bijna geheel verdreven uit India. Zo was de VOC in 1658 heer en meester over de kusten van Sri Lanka na 18 jaar oorlog tegen de Portugezen. In Malabar (India) door de VOC in 1663 veroverd kwam de VOC in het bezit van koffieplanten afkomstig van de koffieplantages die na de introductie van de koffieplant door Baba Budan in India ontstaan waren.

De VOC experimenteerde met de aanleg van koffieplantages op Sri Lanka waarna men ook  begon met het planten van koffie op Java in 1699. Op Java deed de koffie het zo goed dat de productie in Jemen binnen enkele decennia werd overvleugeld wat de koffieprijs zo snel deed dalen dat de VOC ingreep en een productieplafond instelde. In 1706 kwam de eerste koffieplant aan in Amsterdam en werd in de Hortus geplant. De plant deed zelfs in het Nederlandse klimaat goed en werd ook in andere tuinen gepland. Na de vrede van Utrecht in 1713 gaf de burgemeester van Utrecht een koffieplantje cadeau aan de Zonnekoning voor zijn verzameling exotische planten.

Een Franse officier genaamd Gabriel DeClieu zag de economische waarde van koffie in en het gelukte hem zonder toestemming van de Franse Koning een plantje te bemachtigen en dit in 1723 over te brengen naar het Caribische eiland Martinique. Van daaruit begon de koffie zich te verspreiden over alle Franse koloniën in de Caraïben en Zuid-Amerika. Een Portugese officier Francisco de Mello Palheta  uit Brazilië lukte het in 1727 een aantal plantjes uit Frans Guyana te smokkelen, wat het begin was van de koffieproductie in Brazilië. Eind 19e eeuw begonnen Britse en Duitse kolonisten met koffieplanten uit Brazilië koffieplantages aan te leggen in Oost-Afrika. En zo kwam de Coffea Arabica een millennium nadat de plant de Bab al-Mandab straat was overgestoken weer terug in Afrika als commercieel gewas.

Dit alles is na te lezen voor de geïnteresseerden in de volgende boeken:

Uncommon Grounds: The History of Coffee and How It Transformed Our World

Coffee: A Dark History

The Devil’s Cup: Coffee, the Driving Force in History

All About Coffee

Mohammed is: Een Man (althans als men dat woord slechts als geslacht opvat), een Moslim (in hart en nieren totaal, echter in daad maar mondjes maat), een Maliki (maar tot zijn schande moet hij bekennen al-Muwatta nog nooit gelezen te hebben), een Afrikaan, een Noord-Afrikaan, een Maghrebijn, een Berber/Amazigh, een Riffijn, een Ayzenay, een Aqarou3, een Arabier (in culturele zin), een Westerling, een Europeaan, een Nederlander, een Hollander, een Zuid-Hollander, een Leidenaar, een Voorschotenaar, een Vlietwijker.

Lees andere stukken van