Voorpagina Recensies

Vakantie met Pi

“A story that will make you believe in God.” – Life of Pi Even weg uit de lage landen, het was tijd voor vakantie! Weg van het wij-zij denken want dat kennen ze in Marokko toch niet? Helaas, ik kwam tot de ontdekking dat het Fortuynisme (of moet ik zeggen neo-fortuynisme, verwildering of verdonkisme?) in spiegelbeeld zich ook in Marokko aan het verspreiden is: Een discussie tussen een oom en neef in Marrakech: “Ze vestigen zich in de oude wijken, kopen de oude dure huizen op met hun drugsgeld en ander crimineel geld en jagen ons weg”, "Ze willen allemaal bij elkaar wonen en willen geen Marokkaanse buren"..“Je hebt gelijk. Ze zijn asociaal en verzorgen zich slecht, waarom komen alleen de asociale typen zich hier vestigen of zouden ze allemaal zo zijn?” ..ze integreren slecht en leren de taal niet en in hun wanhoopspoging om er bij te horen lopen sommigen er nu bij als karikaturen van de sprookjes van 1001 nacht!” Ik kijk verbaasd op en denk "kennen ze dat hier ook al? Hmmm…Tijd voor wat anders…Sprookjes van 1001 nacht? Nee, een ander boek: Life of Pi." En zo ging het dus nog even door, het gesprek tussen oom en neef: “die gasten drinken veel en respecteren onze cultuur niet”, “Niet alleen onze cultuur, ze respecteren de Marokkaanse wet ook niet! Ze zijn de enigen die nog zonder helm op de motor rijden en ze denken dat ze superieur zijn, ze lappen de wet aan hun laars”… “Het valt op dat het vooral joden zijn die zich Marokko komen vestigen, volgens mij willen ze Marokko koloniseren en judaïseren, ze willen hier hetzelfde conflict als in Palestina creëren”, “wist je dat er geen overheidstoezicht op de joodse scholen is? Wie weer wat ze daar allemaal onderwijzen…” “ga me niet vertellen dat ze Marokko zo een mooi land vinden om te komen wonen, de schoonheid van Marokko heb je toch binnen een maand gezien?..nee, die gasten komen om hun zwart geld wit te wassen en ze hebben een koloniaal plan” “En heb je gehoord van die Franse vrouw die heeft geprobeerd de gebedsoproep van de moskee in haar wijk te laten stoppen? Dat bedoel ik nou..”

Ik dacht dat ik voor een paar weken verlost was van dit soort wij-zij analyses. Multiculturele multireligieuze samenlevingen zijn door de globalisering en vele immigratiegolven bijna overal in de wereld een feit maar worden kennelijk niet overal gewaardeerd. Even later grijp ik dus naar Life of Pi, een roman met een hoofdpersoon die letterlijk naar het ideaal van multireligiositeit leeft. Een boek dat ik voor mijn verjaardag heb gekregen en moest lezen “omdat het echt iets voor jou is!”. Ik lees de achterkant “a grand story telling with a profound exploration of ageless themes: faith and truth, fact and fiction, man versus nature, and innocence and exploration.” Er wordt een snaartje in me geraakt. “Interessant materiaal!”

In het eerste hoofdstuk vertelt de auteur Yann Martel dat hij op zoek naar een verhaal voor een roman een man heeft ontmoet in India die hem het volgende vertelde: “I will tell you a story that will make you believe in God.” Martel is wantrouwig? Is het een evangelist? Dat is niet het geval. Het is niet een verhaal rond het jaar 0 in een uithoek van het romeinse rijk en het is ook niet een verhaal over het 7e eeuwse in Arabië. Nee, het is een verhaal van slechts een paar jaar geleden. Er verschijnt een glimlach op mijn gezicht. Zijn verhalen überhaupt wel geschikt om de moderne mens te overtuigen? Is het niet zo dat de moderne mens meer geïnteresseerd is in platte feiten dan in wollige verhalen? Ik begin nieuwsgierig door te lezen. Dit verhaal is fantastisch!

De auteur wordt doorverwezen naar Pi Patel: Een Indiase man die nu in Canada woont en zijn inspirerend en wonderbaarlijke levensverhaal doet. Hij vertelt over zijn jeugd in India als zoon van een dierentuin eigenaar. Hoewel zoon van seculiere ouders die trots zijn op het moderne India is religie (hinduisme) altijd dicht bij zijn hart geweest. Dan komt hij in aanraking met een atheistische leraar. Hij ontdekt echter dat deze leraar ook veel ontzag heeft voor de schoonheid en orde van de natuur en realiseerd dat atheisten in tegenstelling tot agnosten (die in twijfel blijven steken) in feite aanhangers van een geloof, een ander geloof zijn. Later komt hij in aanraking met christenen en moslims. Hij ziet de schoonheid van deze religies en overwint de vooroordelen die hij voorheen ten opzichte van hen had. Hij besluit letterlijk multireligieus te worden: een praktiserende hindu, christen en moslim tegelijk. Donderdag naar de hindutempel, vrijdags naar de moskee en zondag naar de kerk. Pi is erg slim en sympathiek. Als zijn vader hem vraagt waarom hij bidt? Zegt hij “because I want to love God.” Als zijn moeder hem probeert te overtuigen om een keuze tussen de 3 religies te maken zegt hij “Can we have more than one paspoort on earth but not in heaven?” “If heaven has only one country shouldn’t all passports be accepted?”.

Pi ontdekt grote parallellen tussen zoölogie en religie. Antropomorfisme bijvoorbeeld: zoals men menselijke trekjes op dieren projecteert zo doet men dat ook bij God, zoals dieren vaak verkeerd begrepen worden zo gebeurt dat ook met religies. In het tweede hoofdstuk verliest de jonge Pi zijn familie en vertrouwde omgeving. Ze verhuizen samen met dieren uit hun dierentuin naar canada per schip. Onderweg zinkt hun schip echter en iedereen verdrinkt behalve Pi en een aantal dieren die uit hun kooien zijn ontsnapt. Hij belandt als enige menselijke overlevende op een reddingsschip met een aantal wilde dieren waaronder een grote tijger. Hij wordt fysiek, mentaal en spiritueel beproefd. Dankzij zijn kennis van dieren en zijn sterke geloof blijft hij op de been. Meerdere malen erkent Pi dat de tijger het niet zonder hem had gered en hij niet zonder de tijger.

Aan het eind van het boek komt hij in zijn reddingsboot samen met de tijger na meer dan 200 dagen dobberen op de stille oceaan heelhuids aan in Mexico. Niemand gelooft zijn fantastische verhaal. Dan geeft hij een alternatief en waarschijnlijker verhaal (zonder wilde dieren )dat voor de feiten (hoe het schip zonk en dat hij het overleefd heeft) niets uitmaakt. Hij geeft een Japanse onderzoeker de keuze. Pi: “You can’t proof either story, but tell me wich is the better story?” De onderzoeker geeft toe: “The story with the animals is the better story”. Pi: "Thank you. And so it goes with God.”

Achteraf kom ik erachter dat het verhaal ook allegorisch te interpreteren is en een belangrijke levensles bevat. De tijger staat voor het dierlijke dat de mens heeft en getemd dient te worden door het hogere, de goddelijke vonk, in de mens. In de islam worden deze twee aspecten van de mens nafs en ruh genoemd. De tijger en Pi waren aan elkaar overgeleverd en konden alleen samen, met vallen en opstaan, overleven. Een belangrijk inzicht dat aansluit op de ‘ramadangedachte’. Echt een aanrader, lezen dus dat boek!

Kamel Essabane is het stilste jongetje van de klas dat toch begon te praten en zijn klasgenoten soms hard aan het lachen wist te maken. Hij overwon zijn angsten en maakte van praten voor groepen zijn beroep. Doordeweeks loopt hij met de pet op van docent islamitische godsdienst rond op een hogeschool en voorziet hij tevens diverse scholen van advies als onderwijsbegeleider identiteit en levensbeschouwing. Ook vertelt hij soms filosofische verhalen aan het Fahm Instituut. Af en toe plaatst hij vanachter zijn laptop in alle stilte een ernstige tekst op het net. Misschien dat iemand het leest.

Lees andere stukken van Kamel