Abu al-Qasim Khalaf ibn al-Abbas Al-Zahrawi afgekort al-Zahrawi alias Abulcasis in het Latijn was een arts, chirurg, scheikundige en hield zich daarnaast nog bezig met meer banale zaken zoals cosmetica en ware homo universalis dus, zoals dat gold voor de meeste geleerden in de middeleeuwen en de renaissance. Hij kwam in 936 ter wereld in de paleisstad Medina al-Zahra de residentie van de heersende Umayyaden dynastie een aantal kilometers ten noordwesten van Cordoba. In Medina al-Zahra studeerde hij en werd daar opgeleid tot arts een beroep waarin hij algauw excelleerde, wat hem de hoge positie van hofarts van kalief Al-Hakam II (961–976) opleverde.
Al-Zahrawi zou in de nevelen van de geschiedenis zijn verdwenen als hij op zijn lauweren was gaan rusten als hofarts en zich alleen bezig had gehouden met de kwaaltjes van de kalief. Hofarts zijn was voor al-Zahrawi echter pas het beginpunt en niet het einde van een lange en glansrijke carrière als arts. Na een gedegen studie van de werken van de artsen uit de klassieke oudheid: Hippocrates, Galenus en anderen begon hij zelf te experimenteren. Wat volgde was 50 jaar van medische, chirurgische, scheikundige en cosmetische experimenten.
In het jaar 1000 schreef hij zijn magnum opus: Kitab al-Tasrif een medisch encyclopedisch werk van 30 delen waarin hij verslag deed van zijn ervaringen en ontdekkingen als arts. In het boek beschreef hij hoe hij kankertumoren wegsneed of wegbrandde maar ook het omringende weefsel om uitzaaiingen te voorkomen. Hoe hij tot de ontdekking kwam dat hemofilie een erfelijke ziekte is. Hoe hij de chirurgische naald uitvond om wonden goed te hechten. Hoe hij ontdekte dat hechtdraad gemaakt van schapendarm door het menselijke lichaam wordt opgenomen en minder infecties veroorzaakt dan hechtdraad gemaakt van zijde bij inwendige hechtingen. Hoe hij als eerste op het idee kwam om gips te gebruiken bij botbreuken, als eerste verband maakte van katoen voor het stelpen en verbinden van wonden en ook de pleister uitvond. Hoe hij mensen onder narcose bracht voordat hij ze opereerde door hen een spons voor de neus te houden doordrenkt met opium en andere verdovende middelen. Hoe hij als eerste en manier bedacht om nierstenen eerst in het lichaam te verpulveren en daarna operatief te verwijderen. Hoe hij als eerste het bestaan van buitenbaarmoederlijk zwangerschap ontdekte. Hoe men losgekomen tanden weer vast kon zetten in het gebit. Hoe hij dierenkadavers en menselijke lijken ontleedde voor studiedoeleinden. Hoe hij 26 medische instrumenten ontwierp waaronder het speculum (eendenbek), de botzaag en de verlostang. Hoe hij aan plastische chirurgie deed en een manier vond om incisies en hechtingen te maken die het minst ontsierende littekens opleverden. Hoe hij gebruik maakte van sublimatie en distillatie bij het prepareren van sommige medicijnen. Hoe hij een zalf ontwierp die men op de borst moest smeren bij verkoudheid, een neusspray en vele andere zaken die hij in zijn lange loopbaan als arts leerde, ontdekte of ontwierp.
Verder schreef hij over de relatie arts en patiënt en dat een goede verstandhouding tussen beiden het genezingsproces bevorderde, de hippocratische eed en dat een arts daar ten alle tijden aan was gebonden en verplicht was iedere patiënt te behandelen ongeacht afkomst of status, de rol van voeding in het voorkomen en veroorzaken van ziektes, de relatie met zijn studenten waar hij altijd naar refereerde als zijnde zijn kinderen en dat wanneer men op ziekenbezoek ging men er goed aan deed bloemen mee te nemen voor de patiënt.
In Medina al-Zahra hield men er een luxe levensstijl op na en al-Zahrawi was niet te beroerd om naast zijn medische experimenten, patiënten en studenten, zich ook bezig te houden met de meer banalere lichaamsongemakken en lichaamsverfraaiing. Zo gebruikte hij zijn kennis als scheikundige om een deodorantroller te ontwerpen, een chemisch goedje om haar te verwijderen op ongewenste plekken, haarkleurspoelingen, middelen om het haar te stijlen of te laten krullen, een middel om tanden te bleken, een vorm van zonnebrandolie, mondwater, handcrèmes, lippenstift en verbeteringen in het fabricageproces van parfums.
Op 77 jarige leeftijd verruilde hij het ondermaanse voor het eeuwige te Cordoba in het jaar 1013, precies twee jaar nadat Berberhuurlingen zijn geliefde Medina al-Zahra hadden geplunderd en met de grond gelijk hadden gemaakt. Voor wie ooit nog eens in Cordoba terecht komt en door de oude stad struint, zal waarschijnlijk ook door de Calle Albucasis lopen en op nummer 6 een bronzen plaat aantreffen met het opschrift: Dit was het huis waar Abu al-Qasim woonde.
Kitab al-Tasrif werd in de twaalfde eeuw door Gerard van Cremona (1114 – 1187), in Toledo vertaald uit het Arabisch naar het Latijn en voor 500 jaar was het, het medische handboek bij uitstek in Europa voor artsen die zich in de chirurgie wilde bekwamen. Nog in de zestiende eeuw refereerde de Franse renaissance arts, chirurg, botanist, naturalist en filoloog Jaques Delechamps (1513-1588) in zijn werk met regelmaat naar het boek van zijn illustere Arabische voorganger. Men had zijn boek blijkbaar niet zo goed vertaald of begrepen want een aantal van zijn ontdekkingen zoals het gips en hechtdraad van schapendarmen werden pas in de 19e eeuw weer herontdekt of populair in Europa. Zo bedacht in 1851 de Nederlandse arts Antonius Mathijsen (1805 -1887) hetzelfde als zijn Arabische voorganger 900 jaar eerder had gedaan: Het gipsverband.
Mohammed Boubkari
Mohammed is: Een Man (althans als men dat woord slechts als geslacht opvat), een Moslim (in hart en nieren totaal, echter in daad maar mondjes maat), een Maliki (maar tot zijn schande moet hij bekennen al-Muwatta nog nooit gelezen te hebben), een Afrikaan, een Noord-Afrikaan, een Maghrebijn, een Berber/Amazigh, een Riffijn, een Ayzenay, een Aqarou3, een Arabier (in culturele zin), een Westerling, een Europeaan, een Nederlander, een Hollander, een Zuid-Hollander, een Leidenaar, een Voorschotenaar, een Vlietwijker.Lees andere stukken van
42 Reacties op "Al-Zahrawi"
BaarakaAllaahufeek, prachtig deze informatie en een must voor moslims om kennis te nemen van deze zaken.
Mag ik weten wat de bron is van dit stuk ??
Beste Abu Hudayfa,
Ik heb alle informatie uit verschillende bronnen samen gesprokkeld:
http://www.dermatografie.nl/kaak.html
http://www.hmc.org.qa/heartviews/VOL7NO4/PDF/HISTORY_MED.pdf
http://www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=680
http://muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=364
http://www.ishim.net/ishimj/3/08.pdf
http://www.brill.nl/m_catalogue_sub6_id7560.htm ( alleen online te raadplegen met inlogcode maar gratis te raadplegen in bibliotheek van de universiteit Leiden).
Met vriendelijke groeten,
Mohammed Boubkari
Even verwarde ik deze man met Aboe Bakr al-Razi die ook een medisch standaardwerk schreef dat tot in de 16e eeuw gebruikt is: Kitaab al-haawi fi’l-tibb. Ook in het Latijn vertaald. En ook een zeer veelzijdig man die zich over nog veel meer zaken dan alleen zijn medische vak uitliet. Heeft Al-Zahrawi ook religieuze en/of filosofische werken geschreven?
mooi stuk
Tja, in die tijd hadden ze geen TV. (dit bedoel ik overigens goed)
Ik krijg almeer het idee dat Marketing niet door de arabieren is uitgevonden.
Beste Simon,
Naar mijn weten heeft al-Zahrawi geen werken nagelaten over filosofie of theologie. Maar in Andalusië kwam de filosofie pas op in de elfde eeuw en bereikte een bloei periode in de twaalfde eeuw. Voor de elfde eeuw importeerde men filosofische werken uit het Oosten en bestudeerde men die zonder zelf filosofische werken te produceren.
Met vriendelijke groeten,
Mohammed Boubkari
@ Mohammed
Leuke, prettig lezende en informatieve stukken over Arabische coryfeeen en beschavende Arabische invloeden op het Westen.
Ga zo door :)
Helaas zijn de beschavende Arabieren later een beetje achtergeraakt …..
Jazak Allah, mooie geschiedenis en goed beschreven. Ga zo door!
Prachtig stuk en bedankt voor al het uitzoek werk, nooit gewetendat het gipsverband en oplosbare hechtingen al zo oud zijn.
En nu is het wachten op Jan die zeker weet dat Al-Zahrawi een Afrikaan was en geen moslim en die bozig vragen zal stellen wat de diepere bedoeling is van Mohammed’s drang om ons deze interessante geschiedenissen te vertellen.
Nou, wees daar maar niet bang voor Ina, als het dezelfde Jan is waar ik net en mailtje van krijg waren ze hem zat hier en dan doe je gewoon de deur dicht. Dat doe ik ook als ik mensen zat ben, maar ik dacht eigenlijk dat ik de enige asociaal hier was.
Groetjes Ina, het is inderdaad een mooi stukje werk weer van Mohammed.
@ Moderators
Dus Jan is inderdaad geband. Jammer.
Beste Moderators: ik persoonlijk zou het fijn vinden om zelf te kiezen de reacties van Jan wel of niet te lezen.
Kan de IP-ban opgeheven worden?
Knap gedaan. Je moet ook weten waar je naar op zoek bent om uiteindelijk tot deze info te komen.
@Alison,
Soms heb ik ook de indruk dat ik selectief toegelaten wordt (reacties worden niet opgenomen) omdat ik mogelijk geen modelmoslim ben in de ogen van de redactie.
Maar dat mag de pret niet drukken.
Zulfo
@ Zulfo
Volgens mij is het de spamfilter die soms verkeerd werkt. Waarom is mij ook een raadsel.
Ik ken het verschijnsel ook, dat het nog goedgekeurd moet worden en dan voor goed verdwijnt – zelfs bij hele nette reacties waar ik me niet kan voorstellen dat er censuur is.
Beste Peter B,
Ik zie dat je weer terug bent van weggeweest en ik zie dat je ook weer verder bent gegaan met de discussie die we aan het voeren waren over de wetenschap. Ik zal daar weer op reageren met mijn ellenlange stukken helaas heb ik nu geen tijd maar als voorschot wil ik nog wel even reageren op deze opmerking van jou kant:
Wat ik echt interessant vind is het antwoord op de vraag waarom die Arabische ideeen niet verder werden uitgewerkt in de Arabische wereld in plaats van in Europa.
Je stelt de vraag verkeerd! Die zou moeten luidden: Waarom is dat wel gebeurd in Europa?
Als je die vraag beantwoord dan weet je ook waarom het niet gebeurd is in de Islamitische wereld ( de Arabische wereld is een verkeerde benaming!) en tegelijk ook waarom het niet gebeurd is in India, in Zuid-Oost Azië, in China, in Japan allemaal grote beschavingen maar geen van hen heeft de kennis in huis verder uitgewerkt!
Je zou ook terug kunnen kijken en de vraag kunnen stellen waarom heeft het Romeinse rijk ( voordat het ten onderging) en de opvolger van dat rijk het Byzantijnse rijk ondanks alle kennis die ze in huis hadden niet die kennis verder uitgewerkt?
Niet de Islamitische wereld is een aberratie in de geschiedenis der beschavingen maar Europa!
Waarom is Europa een eigen weg gegaan? Dat is de hamvraag!
Met vriendelijke groeten,
Mohammed Boubkari
aan #16 (“Al-Zahrawi”) Mohammed
Beste Mohammed,
Inderdaad, ik ben weer terug. Ik heb wel zo’n kleine mini-computer gekocht waarmee je op reis overal ter wereld waar er een draadloze internet verbinding open staat je zaken bij kunt houden. Maar alsje dat echt probeert te doen wordt je stapel gek.
We zijn ook weer van serie gewisseld, nu “Al-Zahrawi”, daarvoor “De koffiebonen van Hadji Baba Budan; en daarvoor “Ambrosia Arabica”. Dat maakt onze discussie ook niet eenvoudiger.
Ik kijk even terug om greep op de structuur van ervan te houden.
Ik heb, in “Ambrosia Arabica” #46 gereageerd op jouw tegen eerder stukken van Vele gerichte noitite #28. Na wat kleine schermutselingen van mij metAlison reageerde jij daarop met een zeer uitvoerig stuk,#91. Daar moest ik natuurlijk weleven over nadenken. Ik kwam met een niet al te uitvoerig maar wel wat stekelig eerste antwoord, #94, met kleine correctie #95. Jij antwoordde daarop in #99, en ik weer in #103 en #104. In #108 gaf ik, als vervolg op #94, een uitvoerige lijst met boeken die naar ik meende mijn standpunten in #94 ondersteunde. Jij reageerde daarop nu in “De koffiebonen van Hadji Baba Budan”, met #28. Ik daarop weer in dezelfde serie met #31. In #35 gaf ik de eerste reactie op #91 (“Ambrosia Arabica”). Deze was bedoeld als ondersteuning van mijn bewering in #46 (“Ambrosia Arabica”) over de de situatie bij wetenschappelijke instituten in het Midden oosten. Mijn bedoeling was, en is nog steeds, om dit eerste stuk te laten volgen door twee andere stukken, nummer twee over geleerden die in hun eigen Moslimwereld niet aan hun trekken komen en daarom naar het Westen zijn gekomen, slordig gezegd, en een derde stuk waarin ik wil toelichten waarom ik denk dat de Moslimwereld in bepaalde historische perioden geen nieuwsgierigheid naar andere culturen heeft gehad, waarbij ik als klein onderdeel denk de geringe drang om zich andere talen dan het Arabisch, Perzisch of Turks eigen te maken. Daar zal het een en ander in staan waar je het niet mee eens zult zijn.. Hoe dan ook, die stukken wil ik graag nog schrijven, maar daar heb ik nog wat tijd voor nodig, tijd die ik, net als jij, ook nog aan andere belangrijke zaken moet besteden. Het beste zou zijn als je het geduld kunt opbrengen om deze twee vervolgstukken af te wachten en dan op alle drie als één geheel te reageren. Dat komt jou, zoals ik begrijp, ook even wel goed uit.
Een korte interimreactie op jouw interimreactie:
“Je stelt de vraag verkeerd! Die zou moeten luidden: Waarom is dat wel gebeurd in Europa?”
Ik blijf mijn vraag legitiem vinden. Jouw vraag is ook interessant, misschien zelfs interessanter want algemener. Aan deze algemene vraag zijn complete bibliotheken gewijd. De Nederlandse wetenschapshistoricus Floris Cohen heeft er onlangs een boek over geschreven:
De herschepping van de wereld. Het ontstaan van de moderne natuurwetenschap verklaard, Amsterdam, Bert Bakker, 2007. Zie voor een recensie:
http://www.nrcnext.nl/uitenthuis/boeken/article1523569.ece/Recensie_Floris_Cohen_ _De_herschepping_van_de_wereld
De door mij gestelde vraag is een onderdeel van het probleem dat hij behandelt, dus het probleem waar jouw vraagstelling op doelt.
Er is voor mij in ieder geval een verband tussen de twee vragen. In mijn derde stuk wil ik, wanneer ik er aan toe kom, ook iets over dit verband zeggen. Maar blijf de speciale vraag die ik heb gesteld ookapart interessant vinden.
“de Islamitische wereld ( de Arabische wereld is een verkeerde benaming!”.
Dit is een klein maar onoplosbaar probleem.
1. Moslims zijn niet noodzakelijk Arabieren; slechts 15 % (meen ik) van de Moslims in de wereld heeft het Arabisch als moedertaal. Toch is het belang die het Arabisch binnen de Moslimgemeenschap heeft veel groter dan overeenkomt met dit percentage. Deze rol is de laatste jaren ook nog weer groter geworden door de systematische en door veel geld gesteunde ‘Arabiseringsarbeid” vanuit vooral Saoedi-Arabie.
2. Niet alle Arabieren zijn Moslim. Edward Said was van Christelijk Arabische afkomst al was hij zelf een volstrekte agnost. Michel Afleq, één der stichters van het Arabische nationalisme van na de Tweede Wereldoorlog was een Grieks-Orthodoxe Christelijke Arabier. Tenslotte, meer recent, Tareq Aziz, tweede man bij Saddam Hussein, was een Syrisch-Christelijke Arabier….
3. Tenslotte, wie zijn precies Moslim? Ik ken een Palestijnse Nederlander die zich zelf spontaan Moslim noemt. Hij woont al veertig jaar in Nederland, is met een Nederlandse vrouw getrouwd, gaat nooit naar een moskee, houdt geen Ramadan, bidt niet–zover ik weet, houdt van een smakelijk glas wijn, heeft geen bezwaar tegen varkensvlees. Zijn voor hem vanzelfsprekend Moslim zijn blijkt alleen uit het feit dat hij iedere avond enkele uren op zijn computer Arabische kranten leest om zich te kunnen opwinden over het onrecht dat de Moslims in de wereld wordt aangedaan. Ik zou zeggen dat deze man een Moslim in culturele zin is, maar ik geloof niet dat hij dat onderscheid wil maken.
Deze terminologiekwestie is een wespennest. Ik maak me er maar niet druk om. Als het iemand uit de context van mijn verhaal als geheel niet duidelijk is wat ik bedoel dan hoor ik dat wel.
Hier laat ik het in deze ‘interimreactie’ bij, die toch weer langer is geworden dan ik van plan was.
Ik begin me overigens af te vragen of er op deze site nog andere personen zijn behalve wij zelf, die onze lange serie van lange stukken lezen. Als dat niet het geval is zou ik net zo lief deze discussie die ik zeer interessant en de moeite waard vind via een ander kanaal voeren.
Met vriendelijke groet,
Peter B.
Beste Peter B,
Mijn excuses dat ik de discussie steeds verhuis naar een andere topic maar ik heb sinds kort mobiel internet en aangezien dat niet erg snel is en mijn geduld niet groot heb ik de neiging discussies onder topics die niet op de voorpagina staan niet meer te bezoeken vandaar mijn verhuisgedrag.
Eventjes op twee punten nader uitleggen:
1) Wij discussiëren over de wetenschap in de Islamitische wereld:
opkomst/bloei/herfsttij tussen 750 ”“ 1800 ( Na 1800 begint het einde van de Islamitische beschaving alhoewel dat einde zich uitstrekt over de gehele 19e eeuw maar ergens begin 20ste eeuw kan men zeggen dat de Islamitische beschaving iets van het verleden is.)
De Arabische wereld is een modern fenomeen dat pas in de 20ste eeuw is ontstaan en weinig of niets te maken heeft met de discussie die wij aan het voeren zijn. Tenzij je een discussie wilt voeren over de wetenschapsbeoefening in de Arabische wereld anno 2008? Vandaar mijn reactie op jouw verwijzingen naar de Arabische wereld in onze discussie.
2) Ik heb het niet over de legitimiteit van jouw vraag men mag wat mij betreft alle vragen stellen die men wil, mij ging het om de zinnigheid van die vraag. De Islamitische beschaving volgt een patroon dat alle pre-industriële beschavingen hebben gevolgd:
opkomst/bloei/herfsttij (soms met een abrupt einde soms in een aantal opvolgende cyclussen zie bijvoorbeeld de geschiedenis van China).
Elke beschaving heeft natuurlijk zijn specifieke oorzaken voor het patroon van opkomst/bloei/herfsttij en het is interessant om daar een vergelijkend onderzoek naar te doen tussen de verschillende beschavingen maar in de discussie die wij voeren genereert de uitkomst van een dergelijk onderzoek nog steeds geen antwoord op de hamvraag: Waarom is
Europa een ander weg gegaan dan al die andere beschavingen?
Het antwoord op die vraag geeft gelijk het antwoord op de vraag waarom dat niet gebeurd is in de Islamitische beschaving en andere beschavingen.
Met vriendelijke groeten,
Mohammed Boubkari
[quote =”Peter, B”]
Ik begin me overigens af te vragen of er op deze site nog andere personen zijn behalve wij zelf, die onze lange serie van lange stukken lezen. Als dat niet het geval is zou ik net zo lief deze discussie die ik zeer interessant en de moeite waard vind via een ander kanaal voeren.[/quote]
Ik lees bijna alles wat jullie schrijven geintreseerde mee, Mohammed en Peter.
aan #19 Herman
Wat je schrijft doet me veel plezier. Het schrijven van deze lange stukken vind ik zelf erg leuk, in het algemeen, en in het bijzonder in discussies met Mohammed, bij wie ik echt alle zeilen moet bijzetten.
Ik leer er ontzettend veel van. Als er ook nog andere mensen zijn die mijn stukken lezen is het helemaal mooi.
aan #18 Mohammed
Dank voor je reactie. Ik zal hopelijk morgen of overmorgen er (kort) op reageren. Ik wil dan ook proberen onze eigenlijke discussie voort te zetten.
Dank voor je geduld in deze.
Mobiel internet… Af en toe vraag ik me af of ik het allemaal nog kan bijhouden…
Maar ik heb zelf nu een kleine Asus Eee PC, die licht genoeg is om overal mee naar toe te nemen. Eind volgende maand ga ik voor zeven weken naar Australie en Nieuw Zeeland. Ik zal van daar uit zeker af en toe iets naar deze site sturen. Echter geen lange stukken…
Groet
aan #18 Mohammed (Al-Zahrawi)
Hier is een interim-reactie op jouw nadere uitleg.
“1) Wij discussiëren over de wetenschap in de Islamitische wereld:”
Ja, maar ik wil deze discussie toch graag in een wat algemener kader plaatsen. Ik vind steeds meer dat we het eigenlijk moeten hebben over één groot samenhangend cultuurgebied dat zich in ongeveer 2500 jaar heeft ontwikkeld en waar ik en jij nu op dit moment deel van uitmaken. Het begin ligt voor mij bij de klassieke Griekse oudheid, die zich onwikkeld heeft tot, of beter is opgegaan in, de wereld van de Romeinen. In een uithoek van het het Romeinse rijk is er rond het begin van onze jaartelling binnen een kleine maar merkwaardige religieus-ethnische gemeenschap, het Joodse volk, een nieuwe godsdienst onstaan, die zich daarna van het Jodendom heeft losgemaakt en na een paar eeuwen de godsdienst van het Romeinse rijk is geworden. Het West-Romeinse rijk is overgegaan in het Christelijke Byzantijnse rijk, het West-Romeinse rijk is aan binnenvallende ‘barbaren’ ten offer gevallen. (Ik heb onlangs in Bonn een prachtige tentoonstelling hierover gezien: “Rome und die Barbaren”, maar dit ter zijde.) In de zevende eeuw is de derde ‘Abrahamische’ godsdienst onstaan, in Arabie, maar wel met gebruikmaking van veel Joodse en Christelijke ideeen. Deze nieuwe godsdienst, de Islam, heeft zich vanuit Arabie verspreid, over een groot deel van het Romeinse en het Perzische rijk, die daar door opgeslokt zijn, het Byzantijnse rijk als laatste, door toedoen van de uit Azie gekomen en zich tot de Islam bekeerd hebbende Turken. Dit Moslimrijk onwikkelde, met gebruikmaking van elementen uit de Byzantijns-Griekse en Perzische cultuur, een beschaving die tot en met wat wij de Middeleeuwen noemen superieur was. Ondertussen was het wat daarvoor het West-Romeinse rijk was weer opgekrabbeld, en onstond wat wij nu Europa noemen. Met wat er nog over was van de antieke cultuur en vooral wat daarvan in verder ontwikkelde vorm beschikbaar was in de Moslimwereld leidde dit in Europa eerst tot de Renaissance en daarna tot de Wetenschappelijke Revolutie, de Verlichting, etc. De Moslimwereld stagneerde, ondanks het feit dat de Turken daarin de politieke macht overnamen en nieuwe culturele impulsen gaven. Europa maakte zich door ontdekkingsreizen en veroveringsoorlogen in de gehele wereld breed, beheerste tenslotte in de 19de eeuw een groot gedeelte van de wereld. Dat is nu voorbij, al is nog steeds een groot deel van de stoffelijke en culturele rijkdom geconcentreerd in dat Westen, nu geleid door Amerika. Maar nogmaals, dat loopt af.
Even een terzijde:
Ik denk dat de afstand tussen de denk en gevoelswereld van Christenen, post-Christenen zoals ik, Moslims en Joden veel kleiner is dan die van ieder van ons tot die van het Boedhisme, Taoisme, Hindoeisme in Oost-Azie, China, India, Japan, etc.. Ik zie dan ook naast het bovengenoemde gebied, waar ik zo gauw geen geschikte naam voor heb, China en misschien ook India, hoewel lange tijd politiek onderdeel van het van de Moslimwereld, als aparte, daarvan en ook onderling gescheiden culturen, met hun eigen afzonderlijke geschiedenis en ontwikkeling. Natuurlijk waren er tussen deze drie gebieden contacten, waarbij ideeen en goederen werden uitgewisseld, maar altijd incidenteel, via handelsroutes over lange afstanden. En, natuurlijk, dit is een beetje grof algemeen schema, waartegen je allerlei bedenkingen kunt uiten.
Ik merk hier nog even op dat we wat China betreft ook kunnen vragen waarom ze met hun geweldige kennis van allerlei technieken toch niet verder zijn gegaan en wetenschap en techniek in onze moderne zin hebben ontwikkeld. Daar is natuurlijk veel over geschreven. Floris Cohen geeft een veklaring in zijn door mij in #17 (Al-Zahrawi) genoemde boek. Die is wat te ingeweikkeld om hier weer te geven. Ik zelf ben geneigd als bijkomende oorzaak van wat je toch ook stagnatie kan noemen te denken aan het isolement ten opzichte van de buitenwereld waarvoor het Chinese rijk vanaf de vijftiende eeuw om intern politieke en religieuze redenen gekozen heeft. Isolement van een zich verder ontwikkelende buitenwereld speelt natuurlijk ook een rol bij de beantwoording van de vraag in onze discussie naar de oorzaak van de stagnatie die er in de Moslimwereld heeft plaatsgevonden. maar daar kom ik nog op als ik de hoofdlijn van die dicussie weer opvat.
Einde terzijde.
In ieder geval, dit algemene beeld van onze cultuurkring geeft de situatie in het verleden; het is de situatie ook nu nog. Ik vind dat dit ook het beeld is dat we op school zouden moeten onderwijzen. Maar dit beeld is nu wel snel aan het evolueren naar een mondiaal samenhangende cultuur. Daar moeten we nog even aan wennen, wij, het Westen, maar ook de Moslimwereld.
Binnen dit schema zijn de twee vragen die genoemd zijn– beiden uiteraard ‘legitiem’, (1) waarom is de Moslimwereld achtergebeleven en (2) waarom is Europa doorgeschoten, wat mij betreft complementair. Maar voor jouw standpunt in deze is ook wel iets te zeggn.
“De Arabische wereld is een modern fenomeen dat pas in de 20ste eeuw is ontstaan en weinig of niets te maken heeft met de discussie die wij aan het voeren zijn”.
Dat is weer het probleem hoe je het woord ‘Arabisch’ gebruikt, waar ik al aan gerefereerd heb. Natuurlijk, het ‘Arabische nationalisme’ is een politieke beweging, onstaan in de eerste helft van de twintigste eeuw, met notabene als een der eerste theoretici de Christen Michel Aflaq, een beweging met als hoogtepunt, of wat mij betreft als dieptepunt, de periode Nasser. Dit Arabische nationalisme is dood en voorbij.
Om de wat ik maar zal noemen klassieke Islamcultuur ‘Arabisch’ te noemen lijkt me zonder meer gerechtvaardigd. Bijna alle belangrijke werken uit die bloeitijd zijn in het Arabisch geschreven. Niet voor niets heette de prachtige tentoonstelling die ik een paar jaar geleden in Parijs heb gezien: “Het gouden tijdperk van de Arabische wetenschap.”
Dat is dan mijn interim-reactie, weer veel langer geworden dan mijn bedoeling was. Ik zal proberen weer spoedig op de hoofdlijn van onze discussie terug te komen, zoals ik in #17 (Al-Zahrawi) heb aangegeven.
bij #22
Nog een kleine aanvulling.
Ik vond nog de oratie van de Groningse semitoloog (zo joem je zo iemand geloof ik) W.J. van Bekkum:
“De mythe van de Oriënt en de realiteit van het Midden-Oosten”
op
http://redes.eldoc.ub.rug.nl/root/2001/w.j.van.bekkum/
Dit verhaal ondersteunt misschien enigszins mijn gedachte van een grote Antieke Wereld – Joods – Christelijke – Islamitische – post-Christelijke cultuur, zoals ik die in #22 naar voren heb gebracht. Ook de moeite waard om te lezen als je mocht vinden dat deze rede dat niet doet.
Vervolg van #22:
Beste Mohammed
Eindelijk weer eens de gelegenheid om onze discussie over “Islam en wetenschap” voort te zetten. Ik heb de structuur van die discussie geschetst in #17 (Al-Zahrawi). Ditmaal wil ik, zoals ik daar beloofd heb, beginnen met te schrijven over “geleerden die in hun eigen Moslimwereld niet aan hun trekken komen en daarom naar het Westen zijn gekomen”.
In #46 (Ambrosia Arabica) schreef ik:
“Het historisch onderzoek naar de wetenschap in de wereld van de Islam bloeit, met vele leerstoelen, publicaties, tentoonstellingen, etc. (De meeste onderzoekers op dit gebied komen nog steeds uit het Westen, al zijn er inmiddels gelukkig ook enkele goede afkomstig uit de Arabische wereld. Die zijn dan wel werkzaam in het Westen, Europa, Amerika of Australie, waar ze de intellectuele vrijheid hebben die ze in hun eigen land missen.”
In #63 (Ambrosia Arabica) schreef ik aan Alison:
“Ik zou nog een rij andere eminente Moslimgeleerden kunnen noemen, ook in de geesteswetenschappen. Moedige mensen die vaak voor hun persoonlijke veiligheid hun heil in het Westen hebben moeten zoeken.”
Jij reageerde in #91(Ambrosia Arabica) met de vraag
“Hoe en waar worden Arabische onderzoekers beknot door overheden in historisch onderzoek dat zich richt voor 1800?”
Ik zal die laatste vraag op een wat algemenere manier beantwoorden door in een aantal afleveringen een geannoteerde lijst te geven van vooraanstaande Moslim-intellectuelen, of wat mij betreft Arabische intellectuelen, die in het Westen werkzaam zijn, omdat ze daar meer mogelijkheden hebben, meer gewaardeerd worden, een vrijere atmosfeer vinden, en, in een aantal gevallen, vanwege hun persoonlijke veiligheid.
Die lijst zal natuurlijk verre vans volledig zijn. Personen waar van ik iets gelezen heb, die ik wel eens heb gehoord of ontmoet, waar ik over gehoord heb, etc. Dus met een element van toeval.
Wordt vervolgd.
Vervolg van #24
LIJST DEEL 1
Hier de eerste aflevering van de lijst beloofd in #24
Omdat we het in het bijzonder hebben gehad over “Wetenschap en Islam” begin ik met wetenschapshistorici:
”¢ Ahmed Djebbar: Afkomstig uit Algerije, waar hij een tijdlang minister van onderwijs is geweest. Nu hoogleraar aan de universiteit van Lille en verbonden aan het laboratoire Paul Painlevé te Parijs.
In 2006 nam hij deel aan een workshop in Leiden gewijd aan de wiskunde van Islamitische decoratieve kunst.
Hij heeft een groot aantal artikelen en ook enkele boeken geschreven over de geschiedenis van de Arabische wiskunde, de meeste in het Frans, zoals het handzame “Une histoire de la science arabe (2001)”. Van zijn “L’âge d’or des des sciences arabes (2005), gebaseerd op de catalogus van de gelijknamige mede door hem georganiseerde Parijse tentoonstelling, verschijnt binnenkort een Engelse vertaling.
”¢ Roshdi Rashed: Geboren in Egypte in 1936, studeerde in Cairo filosofie en daarna wiskunde in Parijs. Heeft vele belangrijke prijzen gewonnen, was enige tijd verbonden aan het Princeton Institute of Advanced Studies, etc. Was tot zijn emeritaat verbonden aan de Universiteit Paris VII (Denis Diderot). Auteur van meer dan 30 boeken en 100 artikelen, voor het merendeel op het gebied van de geschiedenis der wiskunde. Hij is de samensteller van het monumentale “Histoire des sciences arabes, 3 vol., Paris : Le Seuil, 1997”. Kortom een man van grote wetenschappelijke allure.
”¢ Abdelhamid Sabra. Afkomstig uit Egypte. Studeerde daar in Alexandrie en vervolgens in Londen bij Karl Popper. Na aan enkele universiteiten en universitaire instellingen te hebben gedoceerd was hij van 1972 tot zijn emiritaat hoogleraar aan de Harvard universiteit in de VS. Samen met Jan Hogendijk stelde hij het al eerder genoemde “The Enterprise of Science in Islam. New Perspectives” samen.
Ӣ George Saliba: Afkomstig uit Libanon, naar zijn naam te oordelen van Christelijk-Arabische afkomst. Studeerde eerst aan de Amerikaanse universiteit in Beyrouth, later aan de universiteit van Califirnie te Berkeley. Sinds 1979 hoogleraar aan de Columbia universiteit in New York.
Auteur van o.a. “A History of Arabic Astronomy. Planetary Theories During the Golden Age of Islam” en van “Islamic Science and the Making of the European Renaissance”, een boek waar we het al over gehad hebben in #108 (Ambrosica Arabica). In zijn boeken en artikelen polemiseert hij met vuur met ‘Westerse’ opvattingen. Alles is eerder door Arabieren bedacht… Dat is niet erg; waarschijnlijk heeft hij in aantal gevallen ook wel gelijk. In ieder geval een formidabele geleerde.
”¢ Seyyed Hossein Nasr: Afkomstig uit Iran. Kwam op 12-jarige leeftijd naar de VS. studeerde daar aan het befaamde M.I.T, promoveerde aan de Harvard universiteit. Doceerde daarna enige jaren in Iran, dat hij vanwege de revolutie in 1979 moest verlaten. Na aan een aantal zeer prestigieuze instellingen te zijn verbonden geweest is hij nu hoogleraar aan de George Wahington universiteit in Washington, DC. Hij heeft een onnoemelijk aantal boeken gepubliceerd, waarbij hij zich behalve als wetenschapshistoricus ook geprofileerd heeft als (Islamitisch) theoloog en filosoof: Hij wordt een van de “world’s leading experts on Islamic science and spirituality” genoemd en geniet een enorme faam. Als wetenschapshistoricus kan hij in vergelijking met het zo juist genoemde veel minder bekende viertal niet serieus worden genomen. Hij is overigens voorstander van een aparte Islamitische (natuur)wetenschap, een gedachte die beslist wordt afgewezen door mensen als Abdus Salam en Pervez Hoodboy, over wie ik later nog een en ander wil zeggen. Hij is Soefi en tevens een aanhanger van de z.g. ‘perennial philosophy’, iets waardoor hij weer ernstig door orthodoxe Moslims wordt bekritiseerd.
Hij is iemand die zeer kritisch de Westerse ‘materialistische’, ‘niet-spirituele’ wereld beziet, van uit een comfortabele positie in die wereld.
Wordt vervolgd
Vervolg van #25
Hier de tweede aflevering
LIJST DEEL 2
Historici:
”¢ Philip Khuri Hitti: geboren in 1886 in Libanon, overleden in 1978. Naar zijn naam te oordelen een Christelijke Arabier. Na studie en werk in Libanon kwam hij naar de VS, waar hij in 1915 promoveerde aan de Columbia universiteit. Van 1926 tot aan zijn emiritaat in 1954 was hij hoogleraar in Princeton, en na zijn emeritaat nog enige tijd hoogleraar aan de Harvard universiteit. Van hem wordt gezegd dat hij “almost single handedly created the discipline of Arabic Studies in the United States.” Zijn bekendste boek is: “History of the Arabs”. Het werd geschreven in 1937, maar is als herziene 10de editie uit 1970 nog steeds in druk.
”¢ Vali Nasr. Geboren in 1960 in Teheran, zoon van de in #25 genoemde Seyyed Hossein Nasr. Groeide op in de VS. Studeerde aan Tufts University en promoveerde aan het M.I.T. Historicus en politicoloog. Was lid van de Council of Foreihn Relations en was ook adviseur van verschillende Democratische presidentscandidaten. Hij is nu hoogleraar internationale politiek aan Tufts University. In 2006 verscheen zijn zeer interessante “The Shia Revival: How Conflicts Within Islam will Shape the Future”.
Anthropologen:
”¢ Madawi Al-Rasheed: Geboren in Saoedi-Arabie in 1962 als telg van de Raheed clan, rivalen van Abdulaziez (Ibn Saoed). Haar grootvader, leider van de clan, verzoende zich met Abdulaziez. De familie Al-Rasheed bleef echter verdacht. Ergens in de zeventiger jaren ontvluchtte de familie Saoedi-Arabie. Ze gingen eerst naar Libanon, daarna naar Frankrijk. Madawi studeerde daar en in Engeland. Ze is nu hoogleraar sociale anthropologie aan het King’s College van de universiteit van Londen.
Ze is auteur van een standaardboek over de geschiedenis van Saoedi-Arabie: “A History of Saudi Arabia.” (2002). Toen dit boek op het punt stand te verschijnen werd haar vader via de Saoedische ambassade in Parijs bedreigd met maatregelen tegen zijn in Saoedi-Arabie achtergebleven familieleden. In 2007 is van haar verschenen: “Contesting the Saudi State: Islamic voices of a new generation” In dit zeer boeiende boek beschrijft ze de discussies, meestal anoniem op internet, tussen de verschillende scherp tegenover elkaar staande religieuze oppositiegroepen in Saoedi Arabische — niet-religieuze oppositiegroepen zijn er niet.
In september van vorig jaar woonde ze in Nijmegen een conferentie over het Salafisme bij.
”¢ Abdellah Hammoudi: In 1945 in Marokko geboren. Hij studeerde in Parijs aan de Sorbonne, waar hij promoveerde. Is nu hoogleraar anthropologie aan de universiteit van Princeton. Auteur van o.a. boeken over Marokko, zoals “Master and Disciple. The Cultural Foundations of Moroccan Authoritarianism (1997).” Een prachtig boek is “Une saison à la Mecque. Récit de pèlerinage, 2004”. Vertaald in het Engels en het Duits. In het Nederlands vertaald als “Een pelgrim in Mekka”. In dit boek beschrijft hij zijn pelgrimstocht naar Mekka, als lid van het Marokkaanse contingent.
Zie voor een recensie in de New York Times:
http://travel.nytimes.com/2006/02/26/travel/26armchair.html
”¢ Talal Asad: Geboren in Saoedi-Arabie, opgevoed in Pakistan. Studeerde in Engeland, in Edinburgh en Oxford. Hij bezet nu een prestigueuze leerstoel aan de City University te New York. Zijn werk ademt de geest van “Orientalism” van Edward Said. Hij vraagt zich ergens af “whether western values and institutions have “a universal significance””, en spreekt van “three examples of states in the West that are supposed to be liberal, democratic and secular: France, Britain and the United States.” Dit alles vanuit een comfortabele positie in de VS.
Wordt vervolgd.
Vervolg van #26
Hier de derde aflevering van mijn geannoteerde lijst van ‘expat’ Moslimintellectuelen:
LIJST DEEL 3
Filosofen, theologen:
”¢ Abdullahi an-Naim: Afkomstig uit Soedan. Ontvluchtte dat land nadat zijn mentor, de Soedanese mysticus en hervormer Mahmoud Mohamed Taha, onder het Numeiri regime was opgehangen. Na enige omzwervingen kwam hij terecht in de VS, waar hij nu hoogleraar is aan de Emory universiteit in Atlanta. Hij houdt zich bezig met het ontwikkelen van een programma waarin hij de sharia en de moderne mensenrechten met elkaar in overeenstemming wil brengen. Hij schreef: “Toward an Islamic Reformation: Civil Liberties, Human Rights, and International Law (Contemporary Issues in the Middle East, (1990)”, en recent “Islam and the Secular State: Negotiating the Future of Shari`a (2008)”. Een tijdlang kon men hoofdstukken van een voorlopige versie van dit laatste boek via zijn web site downloaden. Ik heb er in gelezen. Geen gemakkelijke lectuur, maar wel interessant en zeer doordacht.
Twee jaar geleden was hij enkele maanden gasthoogleraar in Utrecht. Ik heb hem toen ook een voordracht in Leiden horen geven. Een bijzondere man.
Ӣ Mohammed Arkoun: Geboren in Algerije, daar en later in Frankrijk gestudeerd. Emeritus hoogleraar aan de Sorbonne te Parijs. Is gasthoogleraar geweest aan vele vooraanstaande buitenlandse universiteiten. Was van 1991 tot 1993 hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Iemand uit Amsterdam vertelde me dat men hem zich daar vooral herinnert vanwege zijn excessief hoge reisdeclaraties, maar dit ter zijde.
”¢ Abdolkarim Soroush: Geboren in Teheran. Begon een studie chemie in Iran, die hij later voortzette in Engeland. Na de val van de Sjah keerde hij terug naar Iran, waar hij onder het regime van Khomeini belangrijke politieke functies bekleedde. Hij was onder meer betrokken bij het ‘zuiveren’ van de universiteiten, wat betekende het verwijderen van de universiteiten van studenten en staf die hij onvoldoende religieus of revolutionnair vond. Later onstond er een verwijdering tussen hem en het regime. Hij kwam ook kritischer te staan tegenover het regime. Hij kwam in aanvaring met de autoriteiten en raakte zijn universitaire positie kwijt. Hij moest zijn land verlaten en bekleedt sindsdien gasthoogleraarschappen in Princeton, Harvard, Berkeley, Berlijn, etc. Wordt algemeen beschouwd als een belangrijke moderne Moslimfilosoof.
”¢ Khaled Abou El Fadl: Geboren in Koeweit. Nu hoogleraar Islamitisch recht aan de universiteit van Californie, Los Angeles, en visiting professor aan Yale University. Hij heeft tien boeken geschreven, waaronder Islam and the Challenge of Democracy (Princeton University Press (2004)” en “The Great Theft. Wrestling Islam from the Extremists (2005)”. In deze boeken en in vele artikelen pleit hij voor een moderne Islam, een Islam die in overeenstemming is met democratie en mensenrechten. Toch is hij niet onomstreden. Hij wordt enerzijds bekritiseerd door orthodoxe Moslims, maar anderzijds ook door tegenstanders van het Islamisme die hem een dubbele agenda toeschrijven. Zijn positie in de VS is enigszins te vergelijken met die van Tariq Ramadan in Europa, al heeft hij wel een onvergelijkbaar grotere wetenschappelijke diepgang.
Dit jaar was Khaled El Fadl spreker bij de opening van het academisch jaar aan de Universiteit van Tilburg.
Ӣ Nasr Abu Zayd: Geboren in Egypte. Hoogleraar Korantheologie aan de Universiteit van Cairo. Moest in met zijn vrouw Egypte ontvluchten, vanwege zijn als ketters beschouwde opvattingen. Nu in Nederland hoogleraar aan de Universiteit voor Humanistiek. Allemaal bekend.
”¢ Abdullah Saeed: Geboren in de Maldiven. Studeerde in Saoedi-Arabie, promoveerde aan de universiteit van Melbourne. In 2003 werd hij daar benoemd tot “Sultan of Oman Professor of Arab and Islamic Studies”. (Waar hebben we eerder gehoord van een Sultan van Oman leerstoel? Maar dit ter zijde.) Speelt een belangrijke rol in de Australische Moslimgemeenschap. Heeft verschillende boeken geschreven over de plaats van de Islam in de moderne wereld. Ik zelf heb “Islamic Thought. An Introduction” gelezen en vond het een zeer goed boek.
”¢ Malek Chebel: Geboren in 1953 in Algerije. Studeerde daar tot 1980 en daarna in Parijs. Hij is psycholoog, anthropoloog en sexuoloog. Titels van enige van zijn boeken: “Le corps dans la tradition au Maghreb”, “La Formation de l’identité politique”, ”˜L’Esprit de sérail”, “La Féminisation du monde”, “L’Encyclopédie de l’amour en Islam”, “Dictionnaire des symboles musulmans”.
Daarnaast “Manifeste pour un Islam des Lumières (2005)” en vooral “L’islam et la raison. Le combat des idées (2005)”, een
”¢ Abdelwahab Meddeb: Geboren in 1946 in Tunis. In Frankrijk letteren en kunstgeschiednis gestudeerd. Heeft daar verschillende universitaire posities gehad, ook een gasthoogleraarschap aan Yale University en aan de universiteit van Genève, en later weer aan de Univeriteit Parijs V (René Descartes) en Parijs X. Hij heeft dit jaar in een Frans TV-programma gedebatteerd met Tariq Ramadan, waarin hij de Franse ‘laïcité’ verdedigde.
Hij heeft net als Malek Chebel geschreven over de rationele filosofen uit de vroege Islam die hij stelt tegenover de latere filosofen/theologen. Eén van zijn boeken heeft de veelzeggende titel: “la Maladie de l’islam”. Hij heeft verschillende Franse litteraire prijzen gewonnen.
Het is overigens opvallend dat er in Frankrijk een hele laag intellectuelen uit de Maghreb leven en actief zijn, schrijvers, journalisten, wetenschapsbeoefenaren, die volop aan het openbare debat deelnemen. Dit ontbreekt helaas in Nederland.
”¢ Fazlur Rahman Malik: Geboren in Pakistan. Studeerde eerst daar en later in Oxford waar hij een proefschrift over Ibn Sina schreef. Hij doceerde een tijd lang aan de universiteit van Durham UK, ging daarna naar de VS waar hij tot 1961 aan de McGill universiteit verbonden was. In 1961 keerde hij terug naar Pakistan, kreeg daar de leiding van het Central Institute of Islamic Research. Wegens de politieke situatie verliet hij Pakistan in 1969 en ging naar de VS waar hij eerst een paar jaar verbonden was aan de Universiteit van Californie, Los Angeles, en kreed daarna een prestigieuze leerstoel aan de Universiteit van Chicago. Hij stierf in 1988. Hij wordt beschouwd als een van de belangrijkste islamitische denkers uit de tweede helft van de twintigste eeuw, zowel op het gebied van de klassieke islam als westerse filosofie en theologie. Karakteristiek voor zijn gedachten is het in 1982 verschenen “Islam and Modernity. Transformation of an Intellectual Tradition”.
”¢ Ziauddin Sardar: Geboren in Pakistan in 1951. Heeft meer dan veertig boeken geschreven. Is “Visiting Professor of Postcolonial Studies” City University, London. Schrijft al jaren zeer leesbare columns in de New Statesman.
Wordt vervolgd
Aanvulling op #27
Bij Malek Chebel:
“Daarnaast “Manifeste pour un Islam des Lumières (2005)” en vooral “L’islam et la raison. Le combat des idées (2005)”, een”
Slot van deze zin weggevallen. Moet zijn
Daarnaast “Manifeste pour un Islam des Lumières (2005)” en vooral “L’islam et la raison. Le combat des idées (2005)”, een boek dat ik verschillende malen gelezen heb. Erg jammer dat het, zover ik weet, niet vertaald is.
Hier de vierde aflevering van mijn geannoteerde lijst van ‘expat’ Moslimintellectuelen:
LIJST DEEL 4
Een politicoloog:
”¢ Bassam Tibi: Geboren in Damascus, Syrie. Kwam in 1963 naar Duitsland, waar hij aan de universiteit van Frankfurt am Main sociale wetenschappen, filosofie en geschiedenis studeerde. Is sinds 1973 hoogleraar Internationale Betrekkingen, daarnaast verbonden aan de Cornell universiteit in Ithaca, New York USA. Bassam Tibi is Moslim en verwierf in Duitsland naam door spraakmakende en provocerende artikelen over de islam en de integratie. Hij publiceert in Engels, Duits en Arabisch. Hij geeft als moslim harde kritiek op het islamisme en de tradionele respectievelijk orthodoxe islam. Hij verlangt en verwacht van de in Europa levende moslims integratie. Van hem is de uitdrukking “Europese Leitkultur”. Heeft een groot aantal boeken geschreven, zoals “The Challenge of Fundamentalism”. Wat hij schrijft is meestal interessant, hoewel zijn stijl een beetje arrogant is. Zie voor een interview in de internationale editie van Der Spiegel:
http://www.spiegel.de/international/spiegel/0,1518,440340,00.html
Verder nog:
”¢ Edward Said: Geboren in 1935 in Jerusalem. Van Christelijk-Arabische afkomst. Opgegroeid in Egypte. Naar de VS gezonden ter voltooing van zijn opvoeding. Studeerde in Princeton en aan de Harvard universiteit. Vanaf 1963 washij hoogleraar Engels en vergelijkende literatuurwetenschap. Hij overleed in 2003. Hij heeft zich zeer ingezet voor de zaak van de Palestijnen. Met de dirigent/pianist Daniel Barenboim heeft hij een Palestijns-Israelisch jeugdorkest opgericht. Hij is vooral bekend geworden door zijn nog steeds bij politiek-correcte anthropologen populaire boek “Orientalism”.
”¢ Fareed Zakaria: Geboren in 1964 in India. Ging naar de VS waar hij studeerde in Yale en aan de Harvard universiteit. Hij werd een succesvol journalist, was een tijdlang redacteur van Foreign Affairs en is nu hoofdredacteur van de internationale editie van Newsweek. Hij schreef recent “The Post-American World”.
Een natuurkundige:
Ӣ Abdus Salam: geboren in Pakistan, daar gestudeerd. Zijn studie in Engeland voortgezet. Hoogleraar theoretische natuurkunde aan het Imperial College, Londen, later oprichter en directeur van een Internationaal Instituut in Trieste (Italie), speciaal bestemd voor de opleiding van jonge natuurkundigen uit ontwikkelingslanden. Nobelprijs in 1974.
De Canadese Moslima Irshad Manji zegt in
http://mysubmission.web-log.nl/mysubmission/2007/06/the_irrational_.html
“In 1979, Pakistani physicist Abdus Salam became the first Muslim to win the Nobel Prize in science. He began his acceptance speech with a verse from the Koran.
Salam’s country ought to have celebrated him. Instead, rioters tried to prevent him from re entering the country. Parliament even declared him a non-Muslim because he belonged to a religious minority. His name continues to be controversial, invoked by state authorities in hushed tones.”
Pervez Hoodboy, de Pakistaanse natuurkundige, zegt in
http://www.globalwebpost.com/farooqm/study_res/abdus_salam/encounter.html
“Salam died on the November 20, 1996. He was buried, according to his request, in Pakistan. No minister or high government official attended his funeral. For the Islamic world, deep in medieval slumber, it was a non-event.”
Â
en in
http://www.prospect-magazine.co.uk/article_details.php?id=4244
“Pakistani Abdus Salam, together with Americans Steven Weinberg and Sheldon Glashow, won the Nobel Prize for Physics in 1979. I got to know Salam reasonably well; we even wrote a book preface together. He was a remarkable man, terribly in love with his country and his religion. Yet he died deeply unhappy, scorned by Pakistan and declared a non-Muslim by an act of the Pakistani parliament in 1974. Today the Ahmadi sect, to which Salam belonged, is considered heretical and harshly persecuted. (My next-door neighbour, an Ahmadi physicist, was shot in the neck and heart and died in my car as I drove him to hospital seven years ago. His only fault was to have been born into the wrong sect.)”
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Hiermee sluit ik (de eerste en voorlopig enige editie van) mijn ‘Kleine Encyclopedie van Expat Moslimintelletuelen’ af. De bedoeling ervan is om de volgende twee stellingen te ‘onderbouwen’:
1. Er isin de wereld een groot aantal interessante en spraakmakende Moslimintellectuelen, c.q. Arabische intellectuelen, die zich op een of andere manier bezighouden met het thema ‘Islam en de moderne wereld’.
2. De meesten ervan leven en werken in het Westen en ondervinden daar waardering.
Ik merk nog bij het tweede punt op dat als je kijkt naar lijsten van deelnemers aan congressen over zaken die de Islamitische wereld betreffen, bijvoorbeeld in de nieuwsbrieven van het ISIM in Leiden, het je zal opvallen dat een groot aantal van die deelnemers niet-Westerse namen hebben, maar dat die meestal toch aan instellingen in het Westen verbonden zijn.
Tenslotte nog enkele Moslimintellectuelen die in hun eigen land zijn gebleven; het zijn er niet veel en ze hebben het vaak niet gemakkelijk:
Ӣ Sadik Al-Azm: Politicoloog en filosoof. Geboren in Syrie. Studeerde aan de Yale universiteit in de VS en promoveerde daar. Werd later docent aan de Amerikaanse universiteit in Beyrouth. HIj is nu professor emeritus in moderne Europese filosofie aan de universiteit van Damascus. Hij schreef een aantal boeken waarvan de meeste in de Arabische landen werden verboden
Hij was gastdocent aan diverse Arabische, Europese en Amerikaanse universiteiten (vb. in Beiroet, Kiel, Harvard, Princeton. Hij geldt als een autoriteit op het gebied van (islamitisch) fundamentalisme en de verhouding tussen het Westen en de Arabische wereld. In 2004 is de Erasmus prijs aan hem toegekend, samen met Fatima Mernissi en Abdoelkarim Soroush; in 2005 kreeg hij een ere-doctoraat van de universiteit van Hamburg.
Vanwege zijn opkomen voor mensenrechten en intellectuele vrijheid en de publicatie van een artikel met de titel “Critique of Religious Thought” werd hij in 1969 gearresteerd en werd er een proces tegen hem gevoerd, dat echter niet tot een veroordeling heeft geleid.
Zijn verdediging van Salman Rushdie werd hem door conservatieve Moslims ook niet in dank afgenomen
In oktober 2007 sprak hij voor het NIAS in Wassenaar. De titel van zijn voordracht luidde: “Islam and the Debate between Science and Religion in Modern Times”.
Syrie is een seculiere dictatuur, waar men veel kan zeggen zolang het maar niet over de (binnenlandse) politiek gaat. Dat is de reden dat Al-Azmi de laatste jaren in zijn eigen land weinig in de weg is gelegd.
”¢ Shirin Ebadi: Iraanse. Was rechter, de eerste vrouwelijke rechter in Iran, maar moest na de Iraanse Revolutie in 1979 haar ambt neerleggen. Vrouwen mochten toen geen rechter meer zijn omdat ze volgens de ayatollahs te emotioneel waren voor dergelijke functies. Ebadi werd docente rechten aan de Universiteit van Teheran en kreeg internationale bekendheid als mensenrechtenadvocate. Ze was ook de onofficiële woordvoerder voor de vrouwen die in 1997 de sleutelrol speelden bij de verkiezing van Mohammad Khatami tot president.
In 2000 werd ze uit haar universtaire functie ontslagen en in juni van dat jaar werd ze in hechtenis genomen. Later werd ze tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van vijftien maanden veroordeeld.
Shirin Ebadi heeft scherpe kritiek geuit toen het Iraanse regime twee minderjarige jongens liet ophangen wegens homoseksuele handelingen. Deze executie veroorzaakte wereldwijd grote verontwaardiging.
Shirin Ebadi, die zichzelf zonder terughouding Moslima noemt, schrijft in haar boek “Iran ontwaakt” op een openhartige manier over haar turbulente leven als moeder, advocate en voorvechtster van de mensenrechten in een land waar vrijheid van meningsuiting nog altijd een schaars goed is.
Â
In 2003 werd haar de Nobelprijs voor de Vrede toegekend voor haar strijd voor de rechten van vrouwen en kinderen in Iran. In die strijd is ze altijd zo zorgvuldig mogelijk binnen de grenzen van de Iraanse wet gebleven. Dit en haar Nobelprijs heeft er waarschijnlijk voor gezorgd dat ze nog steed in vrijheid is.
Maar “Wie zich hier inzet voor de mensenrechten, moet leven met angst. Maar ik heb geleerd mij over deze angst heen te zetten”, zegt Ebadi in een vraaggesprek met een Amerikaanse krant.
”¢ Pervez Hoodboy: Pakistaan. Een internationaal gerespecteerde elementaire deetjes fysicus. Hij is hoogleraar aan de Quaid-i-Azam University in Islamabad. In 1991 heeft hij een boek geschreven met als titel: “Islam and Science: Religious Orthodoxy and the Battle for Rationality (1991)”. Hij reist veel naar het Westen, maar is ook zeer actief in publieke discussies in Pakistan zelf, maakt daar TV documentaires.
In Wikepedia lees ik:
“Hoodbhoy is also a prominent environmental and social activist and regularly writes on a wide range of social, cultural and environmental issues. He is the chairman of Mashal, a non-profit organization which publishes Urdu books on women’s rights, education, environmental issues, philosophy, and modern thought. He is a staunch opponent of Wahhabist militant Islam in Pakistan and an advocate for democracy in the country.”
Wat dit betreft blijkt hieruit dat Pakistan, hoewel in veel opzichten een beroerd land, toch nog wel enige vrijheid van meningsuiting kent.
Maar het valt daar toch niet mee:
“The head of the government-funded mosque-cum-seminary in the heart of Islamabad, the nation’s capital, issued the following chilling warning to my university’s female students and faculty on his FM radio channel on 12 April 2007:
The government should abolish co-education. Quaid-i-Azam University has become a brothel. Its female professors and students roam in objectionable dresses. . . . Sportswomen are spreading nudity. I warn the sportswomen of Islamabad to stop participating in sports. . . . Our female students have not issued the threat of throwing acid on the uncovered faces of women. However, such a threat could be used for creating the fear of Islam among sinful women. There is no harm in it. There are far more horrible punishments in the hereafter for such women.
The imposition of the veil makes a difference. My colleagues and I share a common observation that over time most students””particularly veiled females””have largely lapsed into becoming silent note-takers, are increasingly timid, and are less inclined to ask questions or take part in discussions. This lack of self-expression and confidence leads to most Pakistani university students, including those in their mid- or late-twenties, referring to themselves as boys and girls rather than as men and women.”
http://ptonline.aip.org/journals/doc/PHTOAD-ft/vol_60/iss_8/49_1.shtml
Wat zijn ideeen zijn blijkt trouwens ook uit de citaten die ik hier boven bij Abdus Salam van hem heb gegeven.
In
http://sciencereligionnews.blogspot.com/2007/08/why-muslims-lag-in-science-pervez.html
zegt hij nog
“Just as important, the practice of religion must be a matter of choice for the individual, not enforced by the state. This leaves secular humanism, based on common sense and the principles of logic and reason, as our only reasonable choice for governance and progress. Being scientists, we understand this easily. The task is to persuade those who do not.”
Van een ‘Islamitische wetenschap’, zoals bijvoorbeeld gepropageerd door Seyyed Hossein Nasr (zie mijn #25) moet hij niets hebben.
”¢ Hamadi Redissi: Professor aan de faculteit Rechten en Politieke Wetenschappen van de universiteit van Tunis. Hij is de auteur van “L’exception Islamique (2004)”. Hij is in mijn blikveld gekomen door een boek van hem dat ik bij toeval ben tegen gekomen en dat ik gelezen heb. Het is vorig jaar gepubliceer en is getiteld: “Le Pacte de Nadjd. Ou comment l’islam sectaire est devenue l’islam”. Het gaat hier om het pact dat in 1745 in een door onderlinge stammenstrijd verscheurd Centraal-Arabie is gesloten tussen de uit zijn eigen stad verjaagde radicale prediker Ibn Abd Al-Wahhab en een ambitieus clanhoofd, Muhammad Ibn Saoed, voorvader van het huidige koningshuis van Saoedi Arabie. Dit pact tussen godsdienstig en wereldlijk gezag vormt nog steeds de basis van het regime van Saoedi-Arabie. Het boek beschrijft de geschiedenis van het Wahhabisme en gebruikt daarbij veel oorspronkelijke bronnen, waaronder oude manuscripten, die de auteur, met veel moeite, in Saoedi Arabie heeft kunnn raadplegen. Darnaast bevat het boek een hartstochtelijke polemiek, waarin de auteur betoogt dat de wereld-Islam door het Wahhabiisme is gekaapt, zoals hij het noemt. Hij vraagt zich af of “L’Arabie saoudite ne devient-elle pas le Vatican de l’islam ?”.
In het algemeen kun je zeggen dat de gedachten van Redissi draaien om de problematiek van de rationaliteit in de huidige Arabisch-Islamitische cultuur. Dit blijkt ook uit een boek dat hij eerder heeft geschreven: “L’exception islamique (2004)”
Een samenvatting van zijn ideeen kun je vinden in een in het Engelse gestelde conferentiebijdrage uit 2002:
http://www.codesria.org/Archives/ga10/Abstracts%20Ga%206-11/Religion_Redissi.htm
Een interview (in het Frans) uit 2004 heetf de veelzeggende titel: “Nous sommes prisonniers du modèle médiéval”:
http://www.minorites.org/article.php?IDA=2164
Zover ik weet heeft Redissi geen ernstige problemen met de Tunesische autoriten gehad. Net als Syrie is ook Tunesie een seculiere dictatuur, waar je ook veel kunt zeggen zolang je je niet op het terrein van de politiek begeeft.
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Nog een aanvulling op Malek Chebel: Hij is iemand die er niet voor terugschrikt om zwarte bladzijden in de geschiedenis van zijn eigen Moslimcultuur te beschrijven, zwarte bladzijden die overigens niet talrijker of ernstiger zijn dan die in de ‘Westerse’ geschiedenis — ik zeg het er maar weer even bij. Hij heeft dit jaar een uitvoerige geschiedenis van de slavernij in de Islam gepubliceerd: “L’Esclavage en Terre d’Islam”
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Ik ga nu een tijdje uitrusten van dit zware enigszins uit de hand gelopen lexicologische project. Over een tijdje hoop ik verder te gaan en nog wat te zeggen over wat eigenlijk het hoofdonderwerp van onze discussie was: mijn vraag waarom de Arabissche c.q. Moslimcultuur na haar glorietijd gestagneerd heeft, of jouw complementaire vraag waarom juist het ‘Westen’ is doorgegaan.
@ Peter b.
Indrukwekkende verzameling Peter B en ik moet eerlijk toegeven dat ik de meeste namen niet ken. De vraag waarom het Westen is doorggaan? Ik denk simpelweg omdat ze in vele opzichten het tij mee hadden. De voorsprong die ze daardoor kregen en de industrialisatie van Europa en de VS deden de rest. Dat zorgde namelijk voor nieuwe machtsverhoudingen in de wereld waardoor sommige gebieden voortdurend onder druk kwamen te staan en intern verdeeld bleven. Maar ik begrijp dat dit nog geen verklarend antwoord is op de vraag.
Met vriendelijke groet,
Piet
@ Peter B.
Ik wil net lelijk doen en ik ben onder de indruk van die lijst. Dat als eerste.
Als ik begin te lezen valt het me op dat de maaeste namen spannen van voor de jaren ’80 van de vorige eeuw. De totale tijdspannen is vanaf plm 1926 tot nu. In dat lich bezien is dit niet veel.
Wist je trouwens dat in Griekenland jaarlijks meer patenten worden aangevraagd dan in alle landen met meer dan 70% islamitische inwoners in de rest van de wereld..?
Met vriendelijke groet en ga zo door, abc
@ Peter B.
Sorry, de tekst was onleesbaar… Hier is een nieuwe poging…
Ik wil niet lelijk doen en ik ben onder de indruk van die lijst. Dat als eerste.
Als ik begin te lezen valt het me op dat de meeste namen in de lijst zijn van voor de jaren ’80 van de vorige eeuw. De totale tijdspanne van voorkomende wetenschappers is vanaf plm 1926 tot nu. Dat zijn niet veel wetenschappers in verhouding tot elk niet islamitisch land in de wereld.
Overigens hoeft jouw lijst natuurlijk niet compleet te zijn.
Wist je trouwens dat in Griekenland jaarlijks meer patenten worden aangevraagd dan in alle landen met meer dan 70% islamitische inwoners in de rest van de wereld samen..?
Met vriendelijke groet en ga zo door, abc
@ Peter B
Indrukwekkend en leerzaam.
aan #30 Piet
“De vraag waarom het Westen is doorggaan? Ik denk simpelweg omdat ze in vele opzichten het tij mee hadden. De voorsprong die ze daardoor kregen en de industrialisatie van Europa en de VS deden de rest. Dat zorgde namelijk voor nieuwe machtsverhoudingen in de wereld waardoor sommige gebieden voortdurend onder druk kwamen te staan en intern verdeeld bleven.”
De vraag waarom het Westen is doorgegaan en de Moslimwereld is blijven stilstaan is natuurlijk een voor de hand liggende vraag. Ik wil die vraag in komende stukken bespreken en ook proberen er een atwoord op te geven.
aan #32 abc
“Als ik begin te lezen valt het me op dat de meeste namen in de lijst zijn van voor de jaren ’80 van de vorige eeuw.”
Op mijn lijst komen een paar mensen die inmiddels overleden zijn, Phillip Hitti in 1978, Abdus Salam in 1996 en Edward Said in 2003. Hun werk is nog steeds van belang. Een aantal ouderen zoals Ahmed Roshdi (72), Seyyed Hossein Nasr (75) en Mohammed Arkoun (80 jaar) zijn nog steeds actief. Maar de rest hoort tot een jongere generatie.
“Overigens hoeft jouw lijst natuurlijk niet compleet te zijn.”
Nee, uiteraard niet. Er zit trouwens een groot element van toeval in mijn lijst. Zo had ik nooit gehoord van Abdullahi an-Naim voor ik hem bij toeval in Leiden hoorde spreken. Ik was onder de indruk en heb toen dingen over hem opgezocht en van hem gelezen. Van anderen vond ik, ook bij toeval, een boek dat mijn aandacht trok. Het belangrijkste wat ik met mijn lijst wil aantonen is dat er in de Moslimwereld geen tekort aan intellectueel talent is, maar dat het in die wereld weinig kansen krijgt om zich te ontplooien, kansen die er in het Westen wel zijn.
“Wist je trouwens dat in Griekenland jaarlijks meer patenten worden aangevraagd dan in alle landen met meer dan 70% islamitische inwoners in de rest van de wereld..?”
Nee, dit bepaalde feit kende ik niet. Maar het verbaast me niet. Ik heb de UNDP (United Nations Development Programme) rapporten gezien. Die liegen er niet om. De meeste samenstellers er van zijn trouwens Arabieren.
aan Mohammed en de anderen die mijn lange vervolgverhaal lezen.
Ik heb in #35 (De koffiebonen van Hadji Baba Budan) iets gezegd over de situatie in sommige wetenschappelijke instituten in het Midden-Oosten en heb vervolgens in #24 tm £29 (Al-Zahrawi)
een geannoteerde lijst gegeven van in het Westen werkzame Moslimintellectuelen. Nu kom ik eindelijk tot ons hoofdonderwerp, de vraag waarom de de Moslimwereld stagneerde (“What went wrong”) na de grote klassieke periode, met daarbij jouw complementaire vraag waarom juist het Westen is doorgegaan in een unieke ontwikkeling.
Laat ik beginnen met enkele inleidende opmerkingen. Ik herhaal nog eens dat ik vind dat wij samen met de Moslims in één groot cultuurgebied leven, dat gebaseerd is op de antieke Griekse beschaving, met daarbij even na het begin van onze jaartelling een belangrijke bijdrage van de Joodse cultuur. Binnen dit grote gebied is er steeds ee intense wisselwerking geweest, via oorlogen, afgewisseld met handel en culturele uitwisselingen. De minder intense contacten met bijvoorbeeld de Chinese beschaving laat ik in dit globale verhaal buiten beschouwing.
De wisselwerking tussen de Moslimwereld en het Westen wil ik hier zien als een opeenvolging van twee grote vertalingsgolven, ieder keer gevolgd door een periode van grote wetenschappelijke en in het algemeen culturele ontwikkeling. Het achterwege blijven van een derde vertalingsgolf met een daarop volgende ontwikkeling is eigenlijk het probleem waar we hier over zullen spreken.
Ik leg het begin van mijn verhaal bij de antieke Griekse beschaving. Daar zal ik iets over zeggen in mijn volgende stuk.
Peter B. Thanks. Ik volg het met belangstelling, je zou eens kunnen overwegen om je reacties hierover op een aparte website te zetten. Om het bij elkaar te hebben. Je schrijft helderder dan de meeste wetenschappers.
Vervolg van #35
Als je over de Griekse beschaving spreekt is het goed om die in twee perioden onder te verdelen:
1. De antieke Griekse beschaving in eigenlijke zin, in de periode tot het optreden van Alexander de Grote, in ongeveer 400 jaar v.Chr. — ik gebruik deze aanduiding maar omdat ik geen Nederlands equivalent weet van de meer politiek-correcte Engelse term “BCE = Before the Common Era, naast CE i.p.v. AD, etc.”.
Dit is de periode van de grote Griekse filosofen Aristoteles en Plato (beide helemaal aan het einde van deze periode), van de Griekse historieschrijvers en tragediedichters, en van Homerus, de vader van de Griekse literatuur, die aan het begin van deze periode staat. Het centrum van de klassieke Griekse cultuur lag in het eigenlijke Griekenland, vooral in Athene.
2. De Hellenistische beschaving daarna. Het zwaartepunt daarvan bevond zich in Alexandrie. Wat wij als Griekse wetenschap beschouwen stamt uit die periode, op enkele voorlopers na. Het is alsof de meeste classici zich hiervan en van het grote belang van de Hellenistische periode in het algemeen niet bewust zijn. Dat komt waarschijnlijk omdat de meesten alpha’s zijn. Een uitzondering daarop was de grote Nederlandse wetenschapshistoricus Dijksterhuis, classicus en wiskundige, wiens prachtige boek “De Mechanisering van het Wereldbeeld” ik iedereen aanbeveel, maar dit ter zijde.
In ieder geval horen alle bekende Griekse wiskundigen in deze periode, Archimedes (3de eeuw v.Chr.), Euclides (idem), Appolonius (iets later), Pappos (4de eeuw v.Chr.), etc.. Daarnaast bijvoobeeld de grote astronoom en geograaf Ptolemaeus (1ste – 2de eeuw n.Chr.), wiens hoofdwerk de Almagest — let op de Arabische titel — vele eeuwen de basis van de astronomie in Oost en West is geweest. En dan nog wat wij tegenwoordig pseudo-wetenschappen noemen, alchemie — weer een Arabish woord, en astrologie. En medicijnen, wel een wetenschap, hoewel je nu niet graag behandeld zou worden volgens de ideeen van bijvoorbeeld Galenus.
In dit algemene schema laat ik ook weer vroege wortels in de Summerische en Babylonische beschaving buiten beschouwing.
Tenslotte wil ik nog opmerken dat uit de eerste periode relatief veel teksten bewaard zijn gebleven. De opvolgers van de klassieke Grieken, de Byzantijnse Christenen, beschouwden deze wel als ‘heidens’, maar hadden er toch nog wel enig respect voor. Met de wetenschappelijke teksten uit de Hellenistische periode is het veel slechter gegaan. Die werden door de Christenen echt als als heidens beschouwd. Er is veel van bewaard, maar volgens deskundigen toch misschien niet meer dan 10%. Zie hieover het interessante boek van Lucio Russo “The Forgotten Revolution: How Science Was Born in 300BC and Why It Had To Be Reborn”. Hij claimt dat als er door het gebrek aan belangstelling of door regelrechte vijandigheid van de vroege Christenen veel ontdekkingen uit de latere Wetenschappelijke Revolutie veel eerder gedaan hadden kunnen worden.
Wordt vervolgd.
aan #36 thijs
Dank voor het compliment. Ik heb geen eigen web-site. Als het hele stuk af is wil ik er misschien één geheel van maken en dan op de een of andere manier aan belangstellende beschikbaar stellen, het bijvoorbeeld aan iedr die het wil heben per e-mail toesturen.
Eind volgende week vertrek ik voor 7 weken naar Australie en Nieuw Zeeland. Dan zal dit mega-project wel even stil liggen. Ik neem wel een aardige mini-laptop mee zodat ik af en toe de iscussies hier kan volgen…
Vervolg op #37
Ik ben bezig om de vraag te bespreken waarom de wetenschap in de Moslimwereld stagneerde na de grote klassieke periode, met daarbij de complementaire vraag waarom juist het Westen in ontwikkeling is doorgegaan. Ik doe dat door middel van de beschrijving van een aantal achtereenvolgende vertalingsgolven. Vorige keer als inleiding daar toe iets over de antieke Griekse beschaving. Nu de eerste vertalingsgolf.
Ruwweg tussen rond de 10de eeuw werden er in Bagdad, onder de Abbassiedendynastie, systematisch een groot aantal Griekse teksten in het Arabisch vertaald. Dit werd gestimuleerd en gefinancierd door de kaliefen en door hoge staatsfunctionarissen. Men spreekt in dit verband van het “Huis der Wijsheid”. Tegenwoordig is men van mening dat een dergelijke instelling als gebouw of academie niet echt heeft bestaan, maar dat deze uitdrukking een complex van afzonderlijke vertaalactiviteiten aangeeft.
Uit wat ik de klassieke periode heb genoemd werd het werk van filosofen vertaald, vooral van Aristoteles. Men had geen belangstelling voor historieschrijvers en tragediedichters. Ook Homerus is nooit vertaald, zover ik weet. Uit de Hellenistische periode werden wiskundige, astronomische en medische werken vertaald. Ook werken over alchemie en astrologie. Er werden ook nog teksten uit het Perzisch vertaald, maar de Griekse teksten waren ruimschoots in de meerderheid. Sommige teksten werden wel vier tot vijf keer vertaald, iedere keer beter. Men moest daarbij een nieuwe Arabische vocabulaire scheppen voor allerlei technische termen.
Men deed veel moeite om overal Griekse manuscripten te vinden. Er waren er nog wel in het Midden-Oosten en in Egypte, waar de Hellenistische cultuur de heersende cultuur was geweest, opgevolgd door de pre-Islamitische Christelijke Byzantijnse beschaving. Men stuurde brieven en gezanten naar Constaninopel.
De Moslimcultuur had in die periode een grote weetgierigheid naar zaken buiten de eigen cultuur, wilde daar van profiteren, nam ze op en ontwikkelde ze verder. Deze naar buiten gerichte houding is helaas later verloren gegaan. Daar kom ik nog op terug.
De vertalers waren merendeels Syrische Christenen. Op dit punt zal ik ook nog terugkomen.
Met deze uit het Grieks vertaalde teksten als uitgangspunt ontwikkelde zich in enkele eeuwen de grote klassieke Moslimcultuur. Het materiaal van deze teksten werd niet alleen bestudeerd; het werd ook verder ontwikkeld. Gedurende deze tijd, die men hier meestal de vroege Middel-Eeuwen noemt, was er niets vergelijkbaars in Europa. Wel was men daar langzaam bezig uit het diepe dal te klimmen, waarin men na de val van het West-Romeinse rijk en de grote zeer ontwrichtende volksverhuizingen rond gedurende de 4de en de eeuw n.Chr. was terecht gekomen.
Over enkele aspecten van dit alles, bijvoorbeeld over de vraag wat de Arabieren zelf al hadden bereikt voor het vertalen uit het Grieks begon, wordt door specialisten nog gediscussieerd. Er moet nog veel onderzoek worden gedaan. Interessante gegevens zullen waarschijnlijk nog wel te voorschijn komen. Maar over de hoofdlijnen zoals ik die hier geschets heb is men het wel eens.
Wordt vervolg.
Vervolg op #39
Nu de tweede vertalingsgolf, vanuit het Arabisch weer naar het
latijn, ten behoeve van het Christelijke Europa. Het verloop van deze
golf is wat diffuser dan van de eerste golf. Het verloop daarvan had
een eenvoudige structuur: wat voobereidend werk door Arabische
auteurs, dan vertalingswerk van het Grieks in het Arabisch,
geconcentreerd in ongeveer twee eeuwen in Bagdad, daarna gedureende
enkele eeuwen uitwerking en verdere ontwikkeling van het vertaalde
materiaal. De vertalingsgolf van de Arabische wereld naar het
Christelijke Europa was diffuser in tijd en plaats. Om te beginnen
was er geografisch gesproken nooit een scherpe grens tussen beide
werelden; geen ‘IJzeren Gordijn’. Spanje was na de inval van de
Arabieren in
achtereenvolgens een deel van de grote Berberrijken der Almoraviden
(11de eeuw) en Almohaden (12de en 13de eeuw). Daartussen en daarna
kleine Moslimrijkjes (Taifa’s) met elkaar en met soortgelijke
Christelijke rijkjes vochten, soms ten elkaar met Christenen als
bondgenoten.
Na deze tweede vertalingsgolf met de daardoor gestimuleerde periode
van verdere ontwikkelingen binnen de ontvangende cultuur zou het
natuurlijk zijn geweest als er een derde golf zou zijn geweest. Een
golf vertalingen van de werken van Copernicus, Kepler, Galileo,
Descartes, Newton, etc., vanuit het latijn, Italiaans, Frans en
Engels naar het Arabisch. Met daarna een nieuwe periode van verdere
onwikkeling in de Islamitische wereld. Deze derde golf heeft niet
plaats gevonden. De ontwikkeling van de wetenschap in de Moslimwereld
is tot stilstand gekomen; eris stagnatie opgetreden, zelfs
achteruitgang. Een situatie die tot nu toe voort duurt. Waarom deze
transmissiegolf achterwege is gebleven, en dus ook waarom de
Moslimwereld in wetenschappelijk opzicht is achtergebleven is de
centrale vraag die ik in deze serie probeer te beantwoorden.
Wat ik tot hier toe heb gegeven heb is een relaas van feiten waarover
eigenlijk iedereen het over eens is, in ieder geval wat de grote lijn
betreft. Met een poging om deze vraag te beantwoorden begeef ik mij
nu in het gebied van veronderstellingen, een gebied waarin je niets
echt kan bewijzen, alleen plausibele argumenten kan aanvoeren. Of je
een bepaald argument plausibel vindt of niet is subjectief persoonlijk.
Welke antwoorden kun je geven? Ik wil er twee noemen.
De eerste is de verklaring die de Nederlandse wetenschapshistoricus
Floris Cohen heeft gegeven in zijn boek “De herschepping van de
wereld”, door mij genoemd in #17 (Al-Zahrawi). Cohen ziet als oorzaak
de inval van de Mongolen, die 1258 Bagdad verwoestten en de bevolking
van die stad uitmoordden. Ze maakten een einde aan het
Abbassiedenrijk en bezetten een groot deel van het Midden-Oosten en
Perzie. Bij het geweld dat ze daarbij pleegden viel dat van de
Kruisvaarders in het niet, maar dit ter zijde. Dat de Mongolen zich
later tot de Islam bekeerden en om intern-politieke redenen weer naar
hun Aziatishe landen van herkomst terug gingen doet niets af aan de
zwaarte van de slag die ze de Moslimwereld toebrachten. Volgens Cohen
is dit voor de Islamwereld als geheel een traumatische ervaring
geweest, die tot gevolg heeft gehad dat men zich vanaf die tijd sterk
naar binnen keerde, dat men zich van de buitenwereld isoleerde, en
dat de theologen het wonnen van de filosofen en
wetenchapsbeoefenaren, met culturele en wetenschapplijke stagnatie
als gevolg. Ik vind dat een heel plausibele verklaring. Ik geloof
echter dat er nog een tweede belangrijke verklaring is die overigens
niet in strijd is met die van Cohen. Trouwens er kunnen meerdere
oorzaken zijn voor een bepaald verschijnsel.
Die tweede verklaring kan kort gekenschetst worden door ŽŽn woord,
n.l. “hoogmoed”, en wel hoogmoed van het soort dat ten val komt. Ik
zal deze verklaring in mijn volgende aflevering proberen toe te
lichten. Deze volgende aflevering zal even op zich laten wachten,
omdat ik morgen voor zeven weken naar Australie en Nieuw Zeeland
vertrek. Ik heb weliswaar een mini-laptop bij me, maar ik zal
waarschijnlijk toch niet de gelegenheid hebben daar meer mee te doen
dan af en toe de verdere discussies op Wij Blijven Hier te volgen.
Wordt vervolgd
#40 een beetje gefatsoeneerd en aangevuld.
(Vanuit Sydney op een ASUS PC met zeer klein scherm)
u de tweede vertalingsgolf, vanuit het Arabisch weer naar het latijn, ten behoeve van het Christelijke Europa. Het verloop van deze golf is wat diffuser dan van de eerste golf. Het verloop daarvan had een eenvoudige structuur: wat voobereidend werk door Arabische auteurs, dan vertalingswerk van het Grieks in het Arabisch, geconcentreerd in ongeveer twee eeuwen in Bagdad, daarna gedureende enkele eeuwen uitwerking en verdere ontwikkeling van het vertaalde materiaal. De vertalingsgolf van de Arabische wereld naar het Christelijke Europa was diffuser in tijd en plaats. Om te beginnen
was er geografisch gesproken nooit een scherpe grens tussen beide werelden; geen ‘IJzeren Gordijn’. Spanje was na de inval van de Arabieren in de achtste eeuw onder andere achtereenvolgens een deel van de grote Berberrijken der Almoraviden (11de eeuw) en Almohaden (12de en 13de eeuw). Daartussen en daarna kleine Moslimrijkjes (Taifa’s) met elkaar en met soortgelijke Christelijke rijkjes vochten, soms ten elkaar met Christenen als bondgenoten.Behalve dat er daarbij tuseen Moslims en Christenen gevochten werd waren er daarnaast ook culturele contacten. Het zelfde gebeurde er in in ander grensgeied,op het eiland Sicilie, dat achtereenvolgens Christelijk en Islamitisch gebied was, met tenslotte Frederik II, Rooms keizer, die Arabisch kende, de Arabische cultuur stimuleerde, maar na een opstand de Moslims ook weer hardhandig van het eiland verjoeg, Een dergelijke situatie van afwisselend strijd en culturele wisselwerking was er gedurende de vroege en latere Middel-Eeuwen in het gehele Middellandse Zee gebied. Er waren vanuit de Christelijke wereld reizigers die het Moslimgebied bezochten, pelgrims, politieke gezanten, handelslieden, en missionarissen, die de Moslims tot het Christendom wilden bekeren, Raymond Lull, St. Franciscus, dit laatste overigens zonder veel succes. Er waren ook reizigers die op de eerste plaats in de Arabisch-Griekse wetenschap geinteresseerd waren, zoals Gerbert van Aurillac, van wie het overigens niet duidelijk is in hoeverre hij echt Moslimgebied heeft bezocht. In Fes heb ik horen beweren dat hij daar aan de Karaouien Universiteit heeft gestudeerd, maar dat is zeker niet waar, maar dit terzijde. Er waren wat minder reizigers in de tegenovergestelde
richting, uit gebrek aan belangstelling en waarschijnlijk ook omdat de houding van de Westerse wereld minder tolerant was tegenover andersdenkenden. Een brandpunt van culturele uitwisseling, of liever culturele overdracht van de Moslimwereld naar de Christelijke wereld was Toledo in de elfde eeuw. Deze stad was in 1084 door de Christelijke koning Alfons IV op de Moslims heroverd. Gedurende een eeuw heerste er een zeer tolerant regiem waaronder Christenen, Joden en Moslims vreedzaam naast elkaar leefden. Later zou dit helaas anders worden, met tenslotte de tijd van de Spaanse inquisitie als dieptepunt. Hoedan ook, in die elfde eeuw vond er een enorme vertaalarbeid plaats, een beetje vergelijkbaar met de vertaalperiode eerder in Bagdad, maar nu in omgegekeerde richting, van het Arabisch naar het latijn. In de eerste plaatse de Arabische versies van klassieke Griekse teksten, maar later ook originele Arabische werken. Het vertalen werd in dit geval veel door Joden gedaan, die het Hebreeuws als tussenstap gebruikten.
Deze vertalingen vielen op een vruchbare bodem, en droegen belangrijk bij toy de grote opbloei van filosofie en wetenschap in de Christelijke wereld in de Middeleeuwen.
Na deze tweede vertalingsgolf met de daardoor gestimuleerde periode van verdere ontwikkelingen binnen de ontvangende cultuur zou het natuurlijk zijn geweest als er een derde golf zou zijn geweest. Een golf vertalingen van de werken van Copernicus, Kepler, Galileo, Descartes, Newton, etc., vanuit het latijn, Italiaans, Frans en
Engels naar het Arabisch. Met daarna een nieuwe periode van verdere onwikkeling in de Islamitische wereld. Deze derde golf heeft niet plaats gevonden. De ontwikkeling van de wetenschap in de Moslimwereld is tot stilstand gekomen; er is stagnatie opgetreden, zelfs achteruitgang. Een situatie die tot nu toe voort duurt. Waarom deze
transmissiegolf achterwege is gebleven, en dus ook waarom de Moslimwereld in wetenschappelijk opzicht is achtergebleven is de centrale vraag die ik in deze serie probeer te beantwoorden.
Wat ik tot hier toe heb gegeven heb is een relaas van feiten waarover eigenlijk iedereen het over eens is, in ieder geval wat de grote lijn betreft. Met een poging om deze vraag te beantwoorden begeef ik mij nu in het gebied van veronderstellingen, een gebied waarin je niets echt kan bewijzen, alleen plausibele argumenten kan aanvoeren. Of je een bepaald argument plausibel vindt of niet is subjectief persoonlijk.
Welke antwoorden kun je geven? Ik wil er twee noemen.
De eerste is de verklaring die de Nederlandse wetenschapshistoricus Floris Cohen heeft gegeven in zijn boek “De herschepping van de
wereld”, door mij genoemd in #17 (Al-Zahrawi). Cohen ziet als oorzaak
de inval van de Mongolen, die 1258 Bagdad verwoestten en de bevolking van die stad uitmoordden. Ze maakten een einde aan het
Abbassiedenrijk en bezetten een groot deel van het Midden-Oosten en Perzie. Bij het geweld dat ze daarbij pleegden viel dat van de Kruisvaarders in het niet, maar dit ter zijde. Dat de Mongolen zich later tot de Islam bekeerden en om intern-politieke redenen weer naar hun Aziatishe landen van herkomst terug gingen doet niets af aan de
zwaarte van de slag die ze de Moslimwereld toebrachten. Volgens Cohen is dit voor de Islamwereld als geheel een traumatische ervaring geweest, die tot gevolg heeft gehad dat men zich vanaf die tijd sterk
naar binnen keerde, dat men zich van de buitenwereld isoleerde, en dat de theologen het wonnen van de filosofen en
wetenchapsbeoefenaren, met culturele en wetenschapplijke stagnatie als gevolg. Ik vind dat een heel plausibele verklaring. Ik geloof echter dat er nog een tweede belangrijke verklaring is die overigens
niet in strijd is met die van Cohen. Trouwens er kunnen meerdere oorzaken zijn voor een bepaald verschijnsel.
Die tweede verklaring kan kort gekenschetst worden door een enkel woord, n.l. “hoogmoed”, en wel hoogmoed van het soort dat ten val komt. Ik zal deze verklaring in mijn volgende aflevering proberen toe te lichten. Deze volgende aflevering zal even op zich laten wachten, omdat ik morgen voor zeven weken naar Australie en Nieuw Zeeland vertrek. Ik heb weliswaar een mini-laptop bij me, maar ik zal waarschijnlijk toch niet de gelegenheid hebben daar meer mee te doen dan af en toe de verdere discussies op Wij Blijven Hier te volgen.
Wordt vervolgd.
Barakoulahou fiek echt bedankt voor de informatie