Iedereen denkt wel eens een keer terug aan zijn basisschooltijd. Voor mij kwamen die momenten naar boven toen ik laatst een foto van mijzelf tegenkwam van groep vier. Met twee ongelijke staartjes en een felgekleurde paarse trui zit ik aandachtig te luisteren naar het verhaal van de meester. Het verbaasde me dat ook ik mijn rustige momenten had. Ik herinner mezelf als een bijdehante, (te) enthousiaste, theetante, die altijd voor zichzelf gelegenheid probeerde te creëren om te kletsen. Achter mij zit Sofia, een meisje dat nooit te horen was.
In die tijd lette ik er niet veel op, maar nu besef ik als toekomstige pedagogisch werker (inshAllah) dat ik haar gedrag een frappant verschijnsel zou noemen.
Nu kan de vraag ontstaan of stil zijn en niet praten behoren tot het begrip gedrag. Mijn definitie van gedrag zijn alle handelingen die een persoon-dier verricht of juist niet verricht. In dit geval is het niet (willen-kunnen) praten en stil zijn, een bepaalde attitude die het kind aanneemt.
En ik moet toegeven dat het logisch is dat kinderen verlegen worden als ze van mama ‘een groot onbekend mens’ gedag moeten zeggen, als ze antwoord moeten geven op de vraag van de meester terwijl iedereen kijkt of als ze bij gym iets moeten voordoen terwijl ze zichzelf daartoe niet in staat achten.
Maar er zijn ook kinderen die een uiterste vorm van angst-verlegenheid over zich heen krijgen in bepaalde situaties. Er kan in eerste instantie gedacht worden dat deze kinderen koppig zijn en niet willen luisteren maar geen van dit is waar. Deze kinderen (kunnen) lijden aan Selectieve Mutisme. Dit is een zeer zeldzame, ingewikkelde angststoornis waar naar schatting 8 op de 100.000 kinderen last van heeft.
Ja, je leest het goed. Objectief gezien kun je er dan ook vanuit gaan dat er vrijwel niemand naar deze kinderen omkijkt. Het zijn er zó weinig dat er niet genoeg reden is om hier vele onderzoeken naar te starten. Een zogenoemd ‘probleem’ wordt pas aangepakt op het moment dat mensen – in grote getalen – er gemeenschappelijk de gevolgen van ervaren. Beter gezegd, iets is het geld pas waard als er ook vraag naar is.
En ik moet zeggen, iedereen levert zijn eigen bijdrage aan het negeren van ‘iets wat niet vaak voorkomt‘. Ik vraag me alleen af in hoeverre dit zou gebeuren als je het zelf zou doormaken, als kind of ouder zijnde. Dan is negeren niet meer mogelijk omdat de situatie al is gevormd zonder dat je er iets aan hebt kunnen doen. Sofia, is altijd blijven haken in mijn gedachtes omdat ik nu weet dat als zij de kans had om hiermee om te gaan, ze die met beide handen had gegrepen.
Iedereen wil gehoord worden, zelfs de mensen die niet spreken. In deze is praten enkel een communicatiemiddel, maar was de stilte niet een boodschap opzich?
19 Reacties op "Stilte spreekt!"
Salaam,
Ik ben het voor een groot deel eens met je verhaal, dat we kinderen die zwijgen, om welke reden dan ook, vaak over het hoofd zien. Inderdaad stilte is zeker een boodschap, het is niet voor niets dat communicatie voor het merendeel bestaat uit non-verbale gedragingen.
Echter m.b.t Selective mutisme was ik wel verbaasd om hetgeen je schreef. Er is veel onderzoek naar dit fenomeen gedaan, zowel nationaal als internationaal. Er zijn speciaal toegepast op selectieve mutisme gedragsinterventies ontwikkeld. Tevens ligt de oorzaak van selective mutisme niet alleen in de angst spectrum, maar kan het voor kinderen ook een machtsmiddel zijn. Je drijft ouders/leerkrachten etc tot wanhoop door niet te praten.
Selectieve mutisme is een stoornis, ik vraag me af of je van de leerkracht kunt verwachten en/of mag eisen dat zij weet hoe zij hier mee om moet gaan. Kennis erover kan idd nooit kwaad. Waar ik juist voor zou pleiten is dat onderwijzer leren dat het niet altijd loont om haantje de voorste te zijn! Dus niet altijd aandacht geven aan degene die het hardst schreeuwt/altijd wel een praatje heeft etc, maar juist ook aan degene die je nooit hoort. Echter in een klas van 25 ll is dit makkelijker gezegd dan gedaan.
@1 en Miriam.
Zeer zeker waar!
Dus je hebt het over een heel andere manier van lesgeven,Misschien dat we er in de opleidingen voor leraren/leraressen op dit punt meer aanndacht aan moeten besteden, want of je nou een groep van 25 of 10 hebt,het kind met de opvallendste gedrag valt nou eenmaal sneller op en daarmee wordt helaas vaak bedoelt kinderen die als individu de groep in zijn geheel storen, en of een kind dat in eens heel ander gedrag vertoont want dat valt op.En niet het kindje waar je geen last van hebt,het stille typje. Want vaak wordt gedacht ‘zij/hij’is altijd al rustig/stil/verlegen dat is een karakterschap.
Wat dat betreft kun je juist het verlegen/stille kind betrekken in je gesprek/ activiteit ipv inderdaad ‘aandacht geven aan het kind dat het hardst schreeuwt’.
Dit kan zo’n kind (verlegen,stil) er toezetten om over zijn eigen angsten te komen , let wel op doe dit op een niet dwingende manier, maar op een pedagogische manier waarbij je het kind respecteerd en in zijn eigen waarde laat want anders geef je aan zo’n kind mee dat zijn gedragingen NIET gewoon zijn en dus anders, zo stigmatiseer je zijn /haar gedrag, en dan ga je je doel voorbij.
Het is zaak om een ieder te accepteren en te respecteren, en de kinderen , volwassenen, die verder geen last hebben van bijv ‘Selective mutisme’ maar wel gewoon niet graag in het middelpun staan ook te respecteren, zolang zij er zelf geen last van ondervinden.
# 1
Echter in een klas van 25 ll is dit makkelijker gezegd dan gedaan.
Ik ben zelf lerares en kinderen die bv lijden aan Selectieve Mutisme, zitten in het speciaal onderwijs. Hier zitten maximaal 8 kinderen per klas. Dus rekening houden met (met een daarvoor bestemde) behandelwijze is daar zeker op zijn plaats. Ik moet zeggen dat ik het wel moeilijk vindt om mijn geduld te bewaren op sommige momenten. Soms wordt het inderdaad teveel, en ik vergeet ik ook wel eens op te letten. Ik lees wel eens vaker hier en het is leuk om te zien dat je het opneemt voor die kinderen die niet gehoord worden.
Wereldburger. Je zegt:
” Dit kan zo’n kind (verlegen,stil) er toezetten om over zijn eigen angsten te komen , let wel op doe dit op een niet dwingende manier, maar op een pedagogische manier waarbij je het kind respecteerd en in zijn eigen waarde laat want anders geef je aan zo’n kind mee dat zijn gedragingen NIET gewoon zijn en dus anders, zo stigmatiseer je zijn /haar gedrag, en dan ga je je doel voorbij. ”
Een pedagogische manier? Kun je een voorbeeld geven waarbij je op een goede manier ‘ zo een kind ‘ laat deelnemen, en of zijn haar angsten laat overwinnen.
@3:
Als iemand die regelmatig te maken krijgt met kinderen die (kenmerken van) selectieve mutisme hebben, weet ik dat ze niet allemaal op SBO zitten. Het hangt van de duur en de ernst af. De zware gevallen, kinderen die meestal al jaren niet praten etc die zitten op het SBO, maar voor zover ik weet, baserend op de clienten die ik zie, zitten deze over het algemeen op het reguliere basis onderwijs. Onderwijzers die werkzaam zijn op het SBO vind ik het niet meer dan logisch dat zij kennis hebben over S.M. en eventueel ook weten hoe ze ermee om moeten gaan. Van een “gewone” onderwijzer vind ik dat iets te veel van het goede. Vooral nu we in een tijdperk leven waar in de stoornissen alom aanwezig zijn, denk aan ADHD en PDD-NOS etc.
# 5
Hoezo iets teveel van het goedet? Je zou toch denken dat als het is iets wat ‘steeds vaker’ voorkomt ( zoals ADHD / PPD-NOS ) dat er op dit gebied meer kennis bijgeleerd moet worden. Dus ook aan de ”gewone onderwijzer”…..
Ik vind het inderdaad zonde om het geld uit te geven ( geld wat wij geven als belasting!) aan zoiets. het zijn er te weinig om iets voor te willen doen. mischien heel onbegrijpelijk maar zo denk ik. ze mogen van mij geld besteden aan die marokaanse straatjongeren. dat lijkt mij een uitstekend idee.
Het is helaas waar: wie niet schreeuwt, krepeert.
Als je op school goede cijfers haalt, zal je verder wel gezond zijn …
Als je in de hulpverlening niet lastig bent, gaat de aandacht wel naar iemand die het ‘harder’ nodig heeft …
Als je hoogbegaafd bent, moet je vooral het tempo aanhouden van de zwakkere. Jij ‘kan je immers aanpassen’, de ander niet …
Goed dat je de aandacht vestigt op het belang van het stille lijden.
Je stukken worden steeds beter.
@4 S.
1< eerst is het belangrijk dat je het volgende weet; wat is je doel wat wil je bereiken en hoe wil je dit doel nastreven. Je doel kan zijn:Je wilt achterhalen of dit 'kind' de gehele tijd verlegen/angstig is of bij sommige activiteiten ,momenten waarbij dit kind dan in de middelpunt staat. 2>Uiteraard ga je dit kind OBJECTIEF observeren, gedurende verschillende momenten en situaties , dit over een wat langere periode.
Hoe de sfeer/cultuur is binnen de groep is net zo belangrijk als hoe de volwassenen in dit geval bijv. de leerkracht en/of pedagogisch medwerker (kind van 0 t/m 12 jr binnen de opvang)omgaat met deze verschillen in situaties/karaktereigenschappen.
Dit laatste hangt gedeeltelijk af van hoe je zelf als persoon bent.
Een voorbeeld, als jij zelf overkomt als een wat ‘drukke/over actieve’persoon kan een kind sneller over komen als een rustig/verlegen, soms angstig kind.
Vandaar het belang van objectief observeren.
3> Bewust zijn van het feit dat ieder kind uniek is, de een is wat stiller, de ander loopt sneller etc.
Verder hebben de kinderen vanaf de geboorte van nature de drang om zich te ontwikkelen, dus ook de sociale competenties kun je een kind aan leren, dmv gerichte activiteiten die hier op uitdagen, dit laatste hangt af van de leeftijd van het kind.
Bij een wat jonger kind kan dit spelenderwijs, door gebruik van onderwerpen die dicht bij de belevingswereld van het kind passen, die je ter sprake brengt door bijv boekjes te lezen, door een op een met dit kind een gesprek aan te gaan,maar natuurlijk niet direct over zijn/haar gedrag, maar proberen in gesprek te gaan en actief luisteren.
Maar voordat je dit kunt realiseren zie punt 5
4> Met een wat oudere kind kun je over zijn gedragingen praten en het kind heel serieus nemen.dus actief luistern/kijken.
Soms spelen externe factoren mee waarom zo’n kind angstig /stil verlegen is (in gesprek met ouders,kun je ook factoren tegenkomen die voor dit gedrag zorgen, scheiding, vaak verhuizen, geboorte etc).
5>De volwassenen in dit geval leeerkracht/pedagogisch medewerker (of anders) moeten zorg dragen voor een omgeving die veiligheid,geborgenheid biedt en die vertrouwd is voor het kind. Dit kan alleen als je dus ook investeert in de relatie met het kind.
6>Bij een relatie met een angstig/verlegen kind is met name de affective band die hij/zij heeft met de ‘volwassenen’ erg van belang!!
7>Door alleen al actief te kijken naar eigen handelen /interactie met dit kind in kwestie ten opzichte van je omgang/interactie met de ‘gemiddelde’en overactieve kinderen komt vaak naar voren dat je waarschijnlijk veel minder met dit kind bezig bent.
Er zijn verschillende ’tools’om dit te testen je zult vaak verbaast staan om de uitkomst.Als je hier alleen al bewust van wordt heeft dit ‘kind’ er al profijt van.
8> Verder goed kijken naar het individuele kind je kunt niet standaard richtlijnen gebruiken.
9> Je moet inzicht hebben in wat het kind wel of niet kan.
10> Bekend zijn met wat het kind niet fijn vindt of als onprettig ervaart, dus niet van een kind verwachten dat het erg eng vindt om in het middelpunt te staan, om maar even tijdens een kring gesprek iets te vertellen, dan ben je niet pedagogisch bezig, want hier aan vooraf moet je oa bovenstaande punten afgaan.
11> het kind en zijn angsten echt serieus nemen en inzicht krijgen hierin, maar ook inzicht krijgen in situaties waarbij het kind wat minder angstig of verlegen is al geeft het kind dit niet verbaal maar non verbaal aan dus ‘GOED KIJKEN NAAT HET KIND’
Als je al deze punten na gaat en toepast om het kind te begeleiden dan pas kan je op een PEDAGOGISCHE manier omgaan met het kind en kun je gerichte activiteiten toepassen.
Zorg dat je het kind het gevoel geeft dat het ook belangrijk is en ook wat te zeggen heeft en als zo’n kind dan in een situatie iets vertelt/ doet complimenteer het kind en geef hem /haar het gevoel dat ze al grote voorruitgang heeft geboekt al is het maar bijv. het naar jou toelopen met een vraag, of iets dergelijks dan heb jij als volwassenen het pad vrij gemaakt voor dit kind om zich verder goed te ontwikkelen, alleen al de bewustwording bij het kind dat je hem/haar accepteerd en serieus neemt dat is al pedagogisch genoeg. En let op hoe je dingen benoemt een kind is niet stil/ verlegen of angstig maar vertoont dit gedrag het zijn allemaal gedragingen, natuurlijk spelen de karaktereigenschappen een rol maar de meeste sociale vaardigheden zijn aan te leren dus ook een stil kind kan met de goede ’tools’ verbaal sterk worden en een angstig kind kan dan bijv deze angst durven uit te spreken, maar niet zonder onze hulp. Ik hoop dat zo je vraag is beantwoord @ S
mvg Wereldburger
@7
Als we in Nederland dan binnen de zorgsector of onderwijs/kinderopvang meer kennis hierover moeten opdoen vindt ik het geen zonde van onze belastinggeld!
Een stoornis als deze is maar nauwelijks bekend onder het volk. Hoe wek je maatschappelijk interesse op voor dit verschijnsel?
Stille mensen hoor je nauwelijks, wie spreekt voor hen?
Mijn dochter heeft Selectieve Mutisme en ik moet zeggen dat ik hele zware dagen achter de rug heb alleen al doordat mensen zo weinig begrip kunnen tonen. Dit stuk belicht wel een kant die zoals je al schrijft iedereen maar wilt wegstoppen. Klasse meis!
zelf herkennen er maar weinig mensen deze problemen. meestal wordt er gedacht dat het gewoon eigenschappen zijn. het gaat er dan ook niet om of er veel onderzoek naar gedaan moet worden maar dat het beter onder de aandacht gebracht moet worden, lijkt mij. mensen lijden meer aan onbegrip dan een tekort aan onderzoek. volgens mij zak je dan verder de grond in, in plaats van er boven op te komen.
kan iemand wat meer vertellen over hoe het eraan toe gaat in de praktijk (aan de hand van mijn bovenstaande reactie)? moeder van elisa bijvoorbeeld?
Ik merkte dat mijn dochter buitenhuis ( op school/supermarkt/op visite etc) een houding aan nam die voor mij niet herkenbaar was. Buitenhuis praat ze niet, wordt ze extreem verlegen en als er dingen van haar verwacht worden die ze niet durft waar te maken (bv als de juf vraagt of ze iets wilt doen) raakt ze in paniek. Dat in paniek raken is bij haar meestal huilen. Als de juf haar dan bv heeft gevraagt of ze iets wilt pakken dan verstijfd ze helemaal.
Thuis zie ik dit niet. Thuis is ze een echte praatjesmaker verteld ze wat ze heeft meegemaakt en is ze allesbehalve verlegen. Er zijn wel meerdere kenmerken maar dit is een van de belangrijkste dingen die gezegd kan worden over deze stoornis.
In het begin dacht ik ook dat ze gewoon verlegen was maar ik merkte verschil toen het maar niet overging. Het niet overgaan en het steeds erger worden van haar verlegenheid,sociale angst was de stap voor mij om hulp te zoeken.
bedankt voor de toelichting maar wat ik me nog afvraag is: klopt het dat door onbegrip van de maatschappij, deze stoornis alleen maar verergert?
in hoeverre draagt hulp mee aan verbetering op dit moment? een beetje erg nieuwsgierig, neem me niet kwalijk
Onbegrip heeft geen directe invloed op de stoornis zelf maar het helpt niet mee als ouder zijnde. Veel mensen zien mijn kind als een raar wezen omdat zij zich zo gedraagt. Uiteindelijk word je toch anders aangekeken omdat weinig mensen er iets vanaf weten. Meer kennis betekend natuurlijk ook meer begrip. En van buitenaf lijken mensen het nog niet zo te begrijpen. Telkens weer uitleggen wat er aan de hand is maakt je ook moe op een gegeven moment. Je wilt gewoon dat ze het begrijpen.
De hulp die ik momenteel krijg ervaar ik als genoeg. Elisa zit nu op een speciale school waar ze wordt begeleid door juffen die hier meer over weten.Daarnaast krijgt ze ook nog gedragstherapie bij een psychotherapeut.
Ik vind het geen probleem dat je meer vraagt.
en nog een keer bedankt. maatschappelijk begrip is gewenst :)
niet te vergeten: sterkte en beterschap voor elisa.