Nu er steeds meer moslims in de gezondheidszorg werkzaam zijn, krijgen we ook steeds meer en directer te maken met medisch-ethische kwesties, zoals abortus en euthanasie. Zeker in een land als Nederland, waarin steeds meer mag en kan. Zo werd ik afgelopen week in de apotheek geconfronteerd met een verzoek om de middelen en materialen voor een euthanasie te leveren.
Euthanasie is een heel gevoelig en moeilijk onderwerp, niet voor niets is het maar in een klein aantal landen legaal. En als ik zo met de arts erover praat, dan merk je dat het zelfs voor zo’n arts een hele moeilijke handeling is die logischerwijs veel impact heeft op zo iemand. Maar ook als moslim zul je hier een keuze in moeten maken.
Ik grijp in dat geval terug naar de bronnen van de Islam en wat de Islamitische juristen hierover hebben vermeld. En dan wordt de keuze ineens iets makkelijker en gelukkig is het een keuze die aansluit op het gevoel dat ik al had.
‘En ontneem niet het leven, dat Allah heilig heeft verklaard’ (Quran: 6-51)
‘Beeindig niet zelf jullie levens. Voorzeker, Allah is jullie Genadevol’ (Quran: 4-29)
Onder andere deze Verzen en diverse overleveringen van de Profeet Mohammed (vzmh) vormen de basis van de Islamitische jurisprudentie over euthanasie.
In de Islam is (actieve) euthanasie verboden. Je gebruikt namelijk middelen om een leven te ontnemen. Zowel zelfmoord (in dit geval een patient die het leven wil beëindigen) als moord zijn uitdrukkelijk verboden in de Islam. Er zijn slechts twee uitzonderingen om iemands leven te ontnemen: Als een rechter iemand veroordeelt voor een misdrijf waar de doodstraf op staat (men mag dan ook geen eigen rechtertje spelen) en als zelfverdediging waarbij vrees is voor het eigen leven, bijvoorbeeld in een oorlog.
Passieve euthanasie, gedefinieerd als het onthouden van medicatie of behandeling wat uiteindelijk tot een natuurlijke dood zal leiden, is echter wel toegestaan. Het innemen van medicatie is namelijk geen verplichting in de Islam. Nu is het leveren van de euthanasie-middelen iets anders dan het écht daadwerkelijk uitvoeren van een euthanasie. Ik hoef dan de trekker niet over te halen, maar je voelt je toch wel medeplichtig, omdat je het wapen levert.
Gelukkig kan ik in deze gevallen het verzoek overdragen aan collega’s, die begrip hebben voor mijn keuze. Het wél of niet toestaan van euthanasie heeft uiteindelijk toch te maken met hoe je kijkt naar de dood en het leven. Voor een atheist is er misschien niks meer na de dood of iets om écht voor te leven. Voor een moslim is elk tegenslag een beproefing in het leven en is de dood ‘slechts’ een transfer van deze wereld naar een leven in het hiernamaals.
‘Voorzeker behoren wij aan Allah en tot Hem zullen wij terugkeren‘. (Quran: 2-156)
ReFlex
ReFlex is WBH’er van het eerste uur. Geboren in de jungle van India, opgegroeid in de straten van Rotterdam-West. Het leven is een paradox, dus is hij getrouwd met een Amsterdamse Pakistaanse. Hij is apotheker van beroep, Ajax-supporter van nature. Plezier haalt hij uit zijn islamitische studies, uit zijn sport en vooral uit zijn gezin en twee kinderen! Oh ja...en zijn naam is Jilani Sayed.Lees andere stukken van
32 Reacties op "Euthanasie"
“Voor een atheist is er misschien niks meer na de dood of iets om écht voor te leven.”
Rare zin. Er is niets na de dood om voor te leven, als je dat bedoelt, maar juist het besef dat je het met de tijd hier op aarde moet doen zorgt ervoor dat je het maximale uit het leven haalt.
Het werk laten doen door je collega’s vind ik overigens raar. Je eigen geweten houd je er dan – kennelijk – schoon mee, maar verder bereik je er niets mee; de euthanasie vindt gewoon plaats…
Ja Nederlander dat is een rare zin, ik denk dat schrijver zich niet verdiept heeft in de belevingswereld van een atheist
Als atheist heb ik genoeg om voor te leven, juist omdat het na dit leven definitief is afgelopen, echter ik ben een groot voorstander van de pil van Drion.
OK zowel christenen en moslims verwijzen naar eeuwenoude geschiften om tegen een zelfgekozen dood te zijn.
Maar wat is jullie kijk op medisch handelen die levensverlengend is.
Je weigert ook medicatie die onnodig levensverlengend is en tot langer lijden leidt??
Mijn vader stierf vrij jong
Door kanker aan z’n long
Na maanden in ’t ziekenhuis wou hij ’t liefste dood
Maar als ‘ie sterven zou
Dan kwam de dokter gauw
Die telkens op ’t nippertje weer leven in ‘m spoot
Toen hij de pijp uitging was dat een opluchting
Dankbaar moet je zijn
Nederig en klein
’t Leven dat is heilig ook al barst je van de pijn
Dankbaar moet je zijn
Nederig en klein
Wie leven wil gaat dood en wie sterft krijgt medicijn
– Robert Long
Nederlander zei:
[i]Het werk laten doen door je collega’s vind ik overigens raar. Je eigen geweten houd je er dan – kennelijk – schoon mee, maar verder bereik je er niets mee; de euthanasie vindt gewoon plaats…[/i]
Waarom is dat raar? In een ethische zaak als deze is individuele verantwoordelijkheid belangrijk voor iemand die geloofd. Dat de euthanasie uiteindelijk toch plaatsvindt is niet relevant. Van belang voor Reflex (zoals ik zijn stukje interpreteer) is dat hij niet actief deelneemt aan het proces. Ik vind het een erg cynisch standpunt om ethische idealen maar op te geven wanneer de realiteit tegenwerkt. Reflex vraagt ons niet om het met hem eens te zijn, hij deelt enkel zijn beweegredenen en heeft duidelijk veel respect voor de overtuigingen van anderen.
Beste Vele,
Hier ligt precies het verschil tussen een gelovig en een atheistisch wereldbeeld. Moslims geloven niet dat lijden zinloos is omdat de Koran leert dat geduld onder moeilijke omstandigheden, vooral mbt ziekte, wordt beloond in het Hiernamaals. Leed ondergaan kan tot spirituele groei leiden. Dit is moeilijk om te begrijpen voor mensen die geloven dat alles ophoudt met de dood maar het geeft gelovige Moslims de wil om door te leven ondanks pijn en ziekte.
Esther.
Ik weet niet of jij geliefden in hun laatste fase van het leven hebben zien lijden.
Daar is echt niets spiritueels aan, zelfs niet als de lijdende persoon zelf ook tijdens haar leven een spiritueel leven voor stond.
Ik zal je de details verder besparen maar laten we het mensonterend noemen
De meest voorkomende vorm van euthanasie is toch die waarbij het lijden van de stervende vermindert wordt door zware pijnstillers. Daarbij is de dood zowel resultaat van de terminale staat waarin de zieke verkeert als de zware pijnstillende middelen die ingenomen worden. Het ondragelijk lijden wordt zoveel mogelijk vermindert en de patient gaat dood. Deze vorm van palliatieve verzorging heb ik helemaal geen moeite mee en wordt ook door tegenstanders van euthanasie gebruikt.
Vorige week zag ik iemand op TV die bij volle verstand koos voor euthanasie omdat de eerste tekenen van Alzheimer waren geconstateerd. De schrijver Hugo Claus deed het ook om die reden. Ik heb daar wel moeite mee maar zie het uiteindelijk als te respecteren keuze van de betrokkene.
Ik kan mij voorstellen dat je als apotheker wel wil weten waar je aan meewerkt en je eigen afweging wil kunnen maken.
Wel een beetje makkelijk om het aan je collega’s over te laten als je het zelf om de één of andere reden niet wil doen. Ook voor atheistische collega’s moet dit bijzonder onprettig werk zijn. Als je om wat voor reden dan ook het werk bezwaarlijk vindt, is het een goed idee om iets anders te gaan doen.
Mocht het zware werk op anderen worden afgeschoven lijkt het me heel logisch dat die ook meer verdienen.
Tja Reflex, in dit geval is je geloof een steun voor je, je kan je verschuilen achter je religie. Maar wat als je kind in diepe pijn ligt te sterven? Denk je eens de meest verschrikkelijke pijnen in en de zekerheid van de dood van datgeen wat je het meest lief is. Ik hoop niet dat je ooit voor een dergelijke keuze komt te staan, je religie zal je dan weinig steun kunnen geven.
Ik ben het helemaal met je eens Reflex
Laatst heb ik ook een stuk ethiek gekregen, oa over euthanasie. Daar is mij verteld dat je als apotheker een verzoek mag afwijzen en overdragen aan een ander apotheker, mits je jouw keuze kan verantwoorden (je moet dus redenen kunnen opnoemen).
Mijn vraag aan jou is of je verantwoording moest afleggen voor jouw keuze (aan wie dan ook) en wat voor redenen jij toen hebt opgenoemd? (of moest je redenen invullen op een formulier, of hoe ging dat?)
Overigens vind ik dat je een goede keuze hebt gemaakt :)
Ik heb mijn beide ouders zien lijden,toen er geen hoop meer was, was ik blij dat de dokter hulp bood dmv medicatie zodat de dood zachter zou zijn.
Je kunt pas oordelen als je er zelf voor staat.
Ik hoop niet dat je dat mee hoeft te maken.
Bovendien is het onmenselijk om iemand onnodig lang te laten lijden als je tochweet dat je het niet haalt.Daar hoef je niet gelovig voor te zijn.
God/ Allah vergeeft alles lees ik telkens dus…
euthanasie & reflex,
Beste reflex ik begrijp je standpunt en ook ik zou waarschijnlijk op dezelfde manier gehandeld hebben, alhoewel ik wel moet toegeven dat het zijn van atheist niet direct betekent dat men minder waarde hecht aan de dood of de bijbehorende ethische kwesties.
@herman.
Het is in de nederlandse wet (blijkbaar ook voor apothekers) maar i.i.g ook voor artsen toegestaan en tot op een zeker niveau geadviseerd om in dit soort situaties je collega in te schakelen. Ik zelf zit in ongeveer situatie als reflex, en in mijn beroep zijn we erop getraint. Ethiek en empathie is de basis voor de gezondheidszorg die practiceer naast evidence based medicine. Niemand schuilt achter religies. Een ieder heeft recht om keuzes te maken.. degene die sterft maar ook de degene die het verzoek krijgt de medicijnen te verschaffen. Sla de kranten erop na en zie hoevaak dit onderwerp in conservatief kikkerlandje al de koppen heeft gehaald. Om zowel de patient of in dit geval de client de optimale zorg te verschaffen zie ik hier geen andere optie dan het VERZOEK aan een andere apotheker om de middelen te verschaffen. Je schuift niets af, je verzoekt, collegialiteit noemen we dat. En ook reflex kan het terug verwachten maar dan misschien in een andere situatie.
reflex goed gehandeld
herman, get your fact straight,
greetz from shanghai,
mind the mistakes friggin chinese toetsenbord;)
wlsm
aleem
Aleem en ook Reflex, ik respecteer de vrijheid van jullie handelen en recht om weigeren, ik heb er ook alle begrip voor als jullie of een arts niet wenst mee te werken, ik bedoelde het absoluut niet als verwijt. Beslissingen over leven en dood zijn onnoemelijk moeilijk.
Waar het mij om gaat is dat jullie overtuiging nu een moeilijke beslissing uit handen neemt, het werkt in je voordeel. Maar wat doe je als de mens waar je het meeste liefde voor voelt onmenselijke sterfpijn heeft?
Vroeger dacht ik dat menselijk het kostbaarste is voor de mens en dat wij niet de beslissing mochten nemen een ander zijn leven te beëindigen. Ik weet dat het een beetje domme vergelijking is, maar ik vond het heel prettig dat ik indertijd mijn lieve hond na een prachtig hondenleven niet hoefde te laten lijden; hij mocht thuis in zijn mandje rustig de ogen sluiten. Sindsdien denk ik anders over dit onderwerp. Maar ik heb verder makkelijk praten, ik hoef de beslissing niet te nemen. Reflex beslissing is dus verder prima, vanuit zijn optiek hoeft hij zich verder nergens voor te verantwoorden.
Peace Aleem,
Herman
@ Refelx
Door NIET mee te werken vanuit de machtspositie die je hebt, beslis je ook over iemand anders leven.
Wie geeft hulpverleners en medisch personeel dat recht?!?
Het is wat mij betreft net als bij ambtenaren en het homohuwelijk: wie geen homohuwelijken wenst te sluiten vanuit zijn geloof, hoort geen trouwambtenaar te zijn … wie geen euthanasiemiddelen wenst te verschaffen vanuit zijn geloof hoort geen apotheker te zijn.
Ik vind het soiwieso al van brutale, arrogante bemoeizucht dat artsen en co denken het recht te hebben over iemand anders wens om te sterven te mogen beslissen.
Als hulpverleners bezwaar hebben tegen het verstrekken van de pil van drion, dan moet deze maar vrij verkrijgbaar zijn. Dat zijn een plastic zakje, elastiekje en een koolzuurhoudende cannister voor de slagroomspuit immers ook (benodigdheden voor de meest zekere manier om het eigen leven te beieindigen).
Mensen die echt zelfmoord willen plegen doen het uiteindelijk toch wel als ze dat nog kunnen. Het enige wat weigeraars doen is het lijden verlengen.
Ik gun eenieder zijn of haar geloof te belijden, maar de tolerantie houdt op wanneer het mij (bijvoorbeeld in mijn pijnlijkste uur) opgedrongen wordt door derden. Baas in eigen lichaam. Baas in eigen leven en dood.
Overigens, leef ik wel degelijk mee met de moeilijke situatie die ontstaat, wanneer iemand een dergelijk verzoek aan jou heeft. Makkelijk, of leuk, is anders. Ik ken het.
Alleen: het mag niet jouw geweten zijn die de doorslag geeft, maar die van de persoon zelf of de naastbetrokkenen. Jouw lijden verzinkt bij dat van de persoon zelf.
Ik bedoel natuurlijk: @ Reflex
Gek dat zulke spullen zomaar te verkrijgen zijn in de apotheek. Weliswaar met doktersvoorschrift, maar toch. Het lijkt me dat dat niet zomaar moet kunnen.
Goh, ja, laten we alles dat met een geloof niet leuk vindt voor ongelovigen maar verbieden.
Wat leden van een gemeenschap onderling regelen en doen moeten zij weten. Vaak heb ik er ook respekt voor en kan ik er van leren. Echter: LEG GELOOFSNORMEN NIET OP AAN ONGELOVIGEN!!!!!
Dat heet repressie en bemoeizucht. Als mensen nu hun eigen leven regelen, dan regel ik wel de mijne OP MIJN MANIER.
Als je als soldaat niet wil vechten, hoor je niet in het leger; als je als apotheker niet voorgeschreven middelen wil verstrekken, hoor je geen apotheek te runnen.
Beseffen mensen die ‘weigeren’ wel hoeveel leed en extra werk ze veroorzaken aan mensen die toch al lijden? En kom dan niet aan met dat de Hoogste het zo bedoeld heeft. De persoon veroorzaakt extra leed, niet de Hoogste. Ik vind het wreed om te weigeren.
Alison
Daar ligt het gevaar van elke religie of en ideologie het opleggen aan de ander.
Simon 7
Waarom koos deze alzheimer patient opdat moment voor de ddod
Omdat hij nog wilsbekwaam was
en hij als wilsbekwame geheel zelf de middelen in kon nemen
Alleen een papiertje met daarop de wens uit het leven te stappen wanneer je je eigen familie niet meer (her)kent.
werkt niet meer omdat moment ben je niet meer wilsbekwaan en zal de arts of familielid die opdat moment hulp biedt strafbaar zijn.
Dat was éen van de punten van deze documentaire.
Volgens de de islam staat je moment van doodgaan bij het begin van je leven toch vast ? ( christendom heeft dit wat minder sterk) Dus ook bij de gene die euthanasie pleegt.
Of is dit te star gedacht
#Vele “Simon 7
Waarom koos deze alzheimer patient opdat moment voor de dood”
Ja dat begrijp ik ook dat dit was omdat die personen dan nog wilsbekwaam is. Maar het aftakelen hoort naar mijn idee ook bij het leven. En ik heb echt geen middeleeuwse opvattingen dat het lijden je ziel reinigt of zoiets. Ik vind dat je lijden best met moderne middelen zoveel mogelijk mag verzachten. Maar geheel overslaan? Het leven hoeft echt niet alleen een succes story te zijn. En in het lijden zit ook veel dat van waarde is.
@ Simon
Natuurlijk is het goed waar mogelijk het lijden te verzachten (palliatieve zorg). Belangrijk blijft, dat de persoon zelf beslist of dat lijden waardevol is. Niet dat een of ander pseudo-deskundige op basis van een stuk papier dat recht weigert, of toekent.
@ Vele
Niet elk geloof heeft als impliciet doel bekeren, of opleggen aan de ander. Integendeel: het zijn de negatieve monotheisten ihb christenen en moslims die op dit kwalijke punt uitblinken.
Bij Jodendom, Hinduisme, Wicca, etc, etc is het bekeren een non-issue. Bij sommige geloven word je er in geboren, bij andere moet je zelf als volwassene kiezen. Polytheisten en animisten zijn sowieso relaxter: jij maar één god; best, voegen we die ook toe ;)
Het staat me tegen dat wanneer het over geloven gaat alle geloven de wandaden over zich heen krijgen van een paar. Je wil als gelovige opleggen aan een non-gelovige is voor mij een wandaad.
Inderdaad Alison, daar heb je een goed punt te pakken: als je weigert, beslis je evengoed over het leven van de patiënt.
Overigens formuleert Reflex 1 zin verkeerd. In Nederland is niet ‘steeds meer mogelijk’. De juiste formulering moet zijn: In Nederland is nog steeds veel mogelijk, ondanks alle pijnlijke en bemoeizuchtige inmenging van gelovigen in het leven van anderen.
Zelfbeschikking is het hoogste goed, en niemand anders mag beslissen over het leven van een ander.
Simon
Heb jij in je naaste omgeving wel een alzheimer patient meegemaakt??
Heb jij wel eens een avond en nacht op een alzheimer afdeling meegemaakt. Dat is niet de normale aftakeling maar algehele ontluistering en
ook angst!!
Men heeft het volste recht voor dat die ontluistering toeslaat uit het leven te stappen.
Zou deze ontluistering de wil van God of Allah zijn dan zou dat voor mij een reden zijn deze God of Allah uit de grond vamn mijn hart te vervloeken.
Trouwens om het woord respect op een juiste wijze te gebruiken
Ik heb de grootste respect voor de mensen die in deze tak van zorg werken.
#Vele “Heb jij in je naaste omgeving wel een alzheimer patient meegemaakt?”
Ja meer naast dan ik het meemaak kan eigenlijk niet.
En Simon
Noemt hij of zij jou mijnheer ipv van mijn zoon Simon
en prevelen ze, zitten in hun luier, de godganse dag kinderliedjes met hun”knuffel”
vast omklemd of is hij of zij nog niet in dat stadium of iets dergelijks beland?
#Vele, op jouw vragen hoef ik niet in te gaan. Maar het is niet aan anderen om te beoordelen wat de waarde is van het leven in dit stadium of wat het voor mij betekent.
Daar heb jij gelijk in maar
respecteer ook andere visie’s in deze.
Voor de betreffende man in het door jou aangehaalde doc was waarschijnlijk het leven net zo waardevol als jouw beleving en misschien juist daarom nam hij zijn besluit.
Simon,
Je hebt gelijk dat niemand mag bepalen wat het voor jou betekent, maar is dat niet wederkerig.
Alzheimer is twee keer lijden. Op het moment dat je hoort of merkt dat je het hebt, dat je dus weet waar je naar toe gaat. En het tweede deel is als je het allemaal niet meer weet.
Mijn oma heeft 15 jaar geleden onder haar dementie. Ik vergelijk het met een slechte paddotrip. Altijd angstig, nooit vat hebben op de situatie steeds maar weer in dezelfde loep van angstige gedachten etc.
Hel op aarde, een hel die haar laatste grijntje waardigheid wegnam.
Als ik later te horen krijg dat ik dement wordt, houdt het voor mij op. Natuurlijk sla ik dan het lijden niet compleet over. Het lijden van weten dat je het hebt, weten dat je gaat aftakelen, weten hoeveel leed er bij je verzorgers (familie)is etc.
Dat is al een lijdensweg op zich. Het is mijn leven en dus mijn keuze, hoe die voor anderen is heb en wil ik een invloed op hebben.
Zo zou het naar mijn mening bij iedereen moeten zijn want we zijn allemaal als mens geboren op deze aarde en we functioneren in een maatschappij, maar het blijft MIJN leven op deze aarde.
Daarom vindt ik de term die reflex gebruikt niet goed, het is namelijk geen zelfmoord maar zelfbeschikking.
Mvg
Kan mij helemaal in het gestelde van Frank vinden
#Frank “het is namelijk geen zelfmoord maar zelfbeschikking”.
Wat voor de een zelfbeschikking is zou voor de ander zelfmoord zijn. Maar ik schrijf al bij #7 dat iedereen dat voor zichzelf moet weten. Ik heb ook mijn grenzen en veel mensen die tegen euthanasie zijn hebben er geen moeite mee mensen in het laatste stadium langzaam te laten wegglijden en noemen dat palliatieve verzorging. Het blijft een schemerig gebied.
Palliatieve zorg is een groot goed, als de persoon zelf dat wenst.
Helaas is het in de praktijk te vaak een nette manier om te zeggen ‘euthanasie is taboe in de machtige geloven die het hier voor het zeggen hebben, ook in andermans leven die dat niet wenst, en dus doen we maar aan palliatieve zorg’.
Ik vind het altijd verwonderlijk dat er wel gesjoemeld, ingegrepen en oneindig gerekt mag worden met het leven, maar niet het omgekeerde. Medische zorg is toch altijd op de stoel van god plaats nemen in zo’n visie? Het is toch allemaal zijn wil in dat wereldbeeld. Waarom het ene dan wel en het andere niet? Wonderlijk die twee maten.
ReFlex,
vertel eens, in welke landen is euthanasie dan legaal? Volgens mij nergens.
Euthanasie wordt onder bepaalde omstandigheden in Nederland niet vervolgd en bestraft. Dat is iets anders dan dat euthanasie legaal zou zijn. Misschien weer zo’n subtiliteit die allochtonen niet begrijpen?
Het is helemaal niet nodig om terug te grijpen op teksten in de koran.
Als je het wel doet, vergeet dan niet dat in de koran ook de dood van onwillige niet-moslims integendeel wordt aanbevolen. Niet op een vriendelijke manier, maar gewoon afslachten en de buit voor jezelf houden.
Het is gewoon niet waar dat de koran doden verbiedt. ”˜Met recht’ doden is toegestaan, het is zelfs verplicht. Ophangen, stenigen, dood laten bloeden. Dáár zouden we eens over moeten discussiëren en niet over euthanasie, die kennelijk zelfs toegestaan wordt door de islam. Als dat laatste waar is, vind ik het geen beste zaak.
Jan
Hallo,
Ik ben bezig met een project voor mij minor van de hogeschool Utrecht. Wij stellen ons de vraag centraal over hoe religieuze mensen omgaan met levensbeëindiging, actief al dan niet passief.
Ik ben eigenlijk opzoek naar religieuze mensen die ik hierover zou mogen interviewen omdat ik heel erg benieuwd ben naar de persoonlijke verhalen en overwegingen en ons project niet alleen op literatuur wil baseren.
zou iemand het leuk vinden om hier aan mee te werken?