Voorpagina Islam, Maatschappelijk

Der Baader Meinhof Komplex

Orthodoxie, zo werd me ooit uitgelegd, bestaat uit twee delen: ortho, in de betekenis van ‘goed’; en dox, in de betekenis van ‘dogma’, of wet van God. Of zoiets. Er is in recente tijden genoeg gezegd hierover. Of toch niet? Behoorlijk wat mensen verwarren de volgende termen nogal eens: orthodox, islamist, conservatief, extremist, takfiri, taliban, en gaat u zo maar door. Eigenlijk is het dus behoorlijk eenduidig: orthodoxie zou kunnen betekenen dat iemand het goede dogma volgt. Het problematische wat hier dan uit voorkomt is: wat is goed? Met name ontstaat er een moeilijkheid bij randzaken – laten we wel wezen: moord, stelen, liegen, etc etc daar kunnen we zonder al te ingewikkeld te werk gaan, het moralistische paradigma wel sluitend maken, oder?

Een tweede probleem is: welk dogma?

Of liever gezegd: wiens dogma? Idealiter komen dogma’s rechtstreeks van de bron, ofwel de Bron, ofwel Allah swt (voor moslims). Echter, in de overdracht hiervan komen we onherroepelijk op menselijk territorium. Dus wanneer we het over dogmatiek hebben, in het geval van de Islam, is het noodzakelijk om vast te stellen over wiens uitleg van de dogmatiek we het hebben: Selefiyyoen (wij hebben gelijk), Barelwi (nee, wij hebben gelijk), Tablighi (tsss, echt niet, wij hebben gelijk!), Hizb-ut-Tahrir (yea right, wij hebben gelijk!), Broederschap (leuk geprobeerd, maar wij hebben gelijk), Ahle Soefi (ik wilde effe zeggen dat wij gelijk hebben). En zo kunnen we nog wel effetjes doorgaan. Ik geloof dat er wel zo’n 50 of 60 verschillende groeperingen hier rondhobbelen in dit landje onder de zeespiegel.

Hoe kom ik hier nu op? Nu wel: ik ben recentelijk maar weer eens naar de film gegaan. Het was voor mij de uitgelezen gelegenheid om ‘ns helemaal los te gaan: dikke vette falafel met knoflook en op zoek naar een Duitstalige film (ja, "pasgeboren mensenkind, ik hou van ’t rauwe," om die Ouwe Viezerik te citeren). De film naar keuze was ‘Der Baader-Meinhof Complex’.

Deze film gaat over de periode van eind jaren ’60 tot begin jaren ’80 en is gebaseerd op de geschiedenis van een groep mensen die hun linkse ideologie eerst nog vreedzaam en later gewelddadig uit. Een groep jongeren wordt gevolgd terwijl de Shah van Perzië in Duitsland op bezoek is en men een protest ‘Aktion’ houdt die totaal uit de hand loopt. Het lijkt het begin van het einde.

Er is een aantal interessante momenten in deze film dat vooruit lijkt te wijzen naar de huidige tijd en de verschillende terreuraanslagen, terechtstellingen en videoboodschappen. Zo wordt een aantal van de jongeren getraind in kampen waar ook Palestijnse vrijheidsstrijders aanwezig zijn. Het is al gauw duidelijk dat hun strijden in elkaars verlengde liggen. Zo ook hun vocabulaire en doorgeslagen ideologie. De basis van hun ideeën: de wereld een betere en rechtvaardige plek maken. De uitkomst: dood en verderf. Hard tegen hard. Net zo hard tegen elkaars uitgestoken hand aanslaan totdat het gesloten vuisten zijn.

Ik zie hierin overeenkomsten met de huidige tijd. Ook ik ben van mening dat, los van de mogelijke definitieproblematiek, het wenselijk is om de orthodoxie binnen onze samenleving te accepteren, tolereren en zelfs te binden. Luister maar eens naar ze/ons. Sommige dingen zijn zo gek nog niet. Die kredietcrisis hadden ze/we weinig mee te maken bijvoorbeeld. Een groot nadeel van het uitsluiten van bepaalde groepen mensen (vooral jongeren) met een ideologie die niet lijkt te passen in het huidig wereldbeeld, is dat ze/we eenvoudigweg vatbaarder zijn voor ‘by any means necessary’.

De geschiedenis leert ons dan ook dat de uiteindelijke uitweg uit de immer gewelddadiger wordende spiraal van onmacht in links Duitsland, bestond uit het volgende: het accepteren van een linkse visie van de samenleving en het consequent losweken van deze groep mensen. Niet zozeer van hun linkse visie, alswel van hun gewelddadige uitingen. Met andere woorden: op het moment dat er maatschappelijke en politieke ruimte kwam voor deze linkse visie, ontnam men de voedingsbodem voor geweld en stierf de extreemlinkse gewelddadige beweging een zachte dood (en daarmee bedoelde men heus niet de creatie van een ‘gematigd linkszijn’).

Wanneer we nu terugkeren naar de positie van de Islam in Nederland, kunnen we ook wat zeggen over het (onder sommie groepen) consequent anti-Islam te zijn in delen van de Nederlandse maatschappij. Dit is uiteraard vanuit de vrijheid van meningsuiting ook eenvoudig te doen en ze staan ook volledig in hun recht. Maar door dit consequent en langdurig vol te houden, creëer je een voedingsbodem voor extremisme. Het is zo simpel als dat. Door echter orthodoxie in je samenleving te accepteren (zonder per sé die ideeën over te nemen of te delen), week je extremisme los van orthodoxie. Bovendien maak je het dan veel eenvoudiger voor Nederlandse moslims om kritisch te kijken naar hun eigen gemeenschap.

Het is nu eenmaal makkelijker kritiek te leveren als je niet met zijn allen tegen de muur staat. Kopje thee?

In het jaar dat Elvis stierf, werd Noureddine geboren. Op zijn negende kreeg hij een skateboard. Op zijn 20ste werd hij in Schotland verliefd op boeken. Op zijn 27ste werd hij moslim en vond hij zijn draai. Hij werkt in de gehandicaptenzorg en denkt soms dat hij bijna Arabisch kan lezen maar vraagt dan toch om een klinker. Hij jat de beste grappen van de missus, steun en toeverlaat sinds 2006. Af en toe vertaalt hij wat poëzie omdat het leven dan gewoon beter is.

Lees andere stukken van