Voorpagina Ingezonden

Geen zelfgenoegzaamheid maar menselijkheid gevraagd

Dit stuk is ingezonden door Miriam Rafai.

Als kind probeerde ik mijn vader te overtuigen van zijn ongelijk als hij uiting gaf aan zijn wantrouwen jegens de Nederlandse samenleving. "We hebben een ander geloof en een andere kleur", zei hij dan "en onze bruine huid en zwarte haar vinden ze maar niks". Hij hield ons vroeger voor om altijd onze paspoorten klaar te hebben liggen, want op een dag zeggen ze: "pakken jullie je koffers maar, we willen jullie hier niet meer". Ik weigerde die woorden te geloven. "Papa, je vergist je. We zijn hier wel degelijk welkom." Ik ken geen andere plek zo goed als deze en spreek geen andere taal zo vloeiend als het Nederlands. Gaandeweg kreeg ik hem zover om meer vertrouwen te ontwikkelen. Ik nam lieve mensen mee naar huis, deed het goed op school en toonde me ambitieus.

Maar de ironie wil dat ik, nu ik dezelfde leeftijd heb als mijn vader toen, mijn eigen vertrouwen aan het verliezen ben.

De afgelopen jaren heb ik politici over elkaar zien buitelen als het gaat over integratie en de plaats van de islam in de samenleving. Terwijl Geert Wilders de islam afschildert als een vloedgolf die het land overspoelt, doen andere politici verwoede pogingen hem in te halen of in ieder geval niet achter te blijven. Mark Rutte stelt dat de islam geen invloed heeft op ‘onze basiswaarden’ zoals gelijke rechten voor vrouwen en homo’s. De toegevoegde waarde van moslims ligt slechts in de couscous. Het lijkt wel verkiezingstijd! Ik vind dit een verontrustend soort zelfgenoegzaamheid die de samenleving geen goed doet. Rutte en andere politici spreken van de "joods-christelijke traditieâ" en suggereren daarmee dat er een eeuwenoud harmonieus Europees samenlevingsmodel bestaat.

Ik vraag me af of deze term ook voor de Tweede Wereldoorlog al werd gebezigd. Is het niet zo dat in Europa het Jodendom pas echt is geaccepteerd na de accumulatie van sluimerende jodenhaat in de ijzingwekkende holocaust. Spreken van een joods-christelijke traditie is in feite niets anders dan de uitkomst van de zware en bloedige strijd tegen antisemitisme en intolerantie tegen alles wat afwijkt. De zwarte bladzijden uit het verleden willen we natuurlijk maar al te graag uitwissen, zodat de nieuwe orde die we hebben geschapen meer glansrijk en vanzelfsprekend lijkt.

Het levensverhaal van Nederlands eerste consul in Israël, dr. J.A. Nederbragt, is in dit opzicht exemplarisch. Historicus Wim Berkelaar onthulde op twaalf december 2008 in het EO-radioprogramma ‘Dit is de Dag’ dat de jonge gereformeerde Nederbragt (die voor de oorlog grote sympathie had voor Hitlers antisemitisme) tijdens de oorlog als burgemeester van Voorburg loyaal meewerkte aan de Jodenvervolging. Nederbragt vond in de jaren dertig dat ‘Ras en bloed’ gevaar liepen door rasvermenging, dat ‘Christen-Ariërs’ afwijzend dienden te staan tegenover ‘vernegering’ en ‘verindianisering’ en dat huwelijken met mensen van een ‘lager staand ras’ vermeden dienden te worden.

Later heeft Nederbragt dit verleden zorgvuldig verzwegen en werd hij de eerste Nederlandse consul in Israël. Hij werd pro-zionist. Hij schreef de bestseller ‘Jeruzalem, indien ik u vergete’. Hitlers Mein Kampf heette nu ineens een "zeer antisemitisch boek" en hij verklaarde zijn liefde aan het Joodse volk in Bijbels getinte bewoordingen.
Nederbragt’s biografie toont aan dat er iets mis is met de houding van christenen ten opzichte van joden. Joden spelen in de verbeelding van de christenen ofwel de rol van moordenaars van Christus en worden om die reden gehaat, of ze zijn God’s uitverkoren volk waar niemand een onvertogen woord over mag zeggen. Ze worden hoe dan ook nooit als een ‘gewoon’ volk beschouwd. Dit is een conclusie die ook Berkelaar zelf trekt.

Tegelijkertijd lijkt de houding ten opzichte van moslims bepaald te worden door stereotypering en minachting. Ik ben er absoluut geen voorstander van om conflicten in zuiver religieuze termen uit te leggen, maar zie wel met lede ogen toe hoe de botsende partijen dat steeds meer aan het doen zijn. Net zoals Wilders spreekt van de ‘islamisering’ van de samenleving en de islam reduceert tot een ‘gevaarlijke ideologie’ wordt het Palestijns-Israëlische conflict uitgelegd in termen van de strijd tussen de islam en het jodendom. Deze versie van de waarheid maakt het water wel erg troebel. Karikaturen van Palestijnen als wandelende gordelbommen en woeste moslimfanatici die niet rusten voordat zij de staat Israël van de kaart hebben geveegd bepalen in het Westen de beeldvorming. Ook het beeld van de islam als een angstwekkende religie die uit is op wereldheerschappij en onderdrukking van minderheidsgroepen kleurt onze mening over het Palestijns-Israëlisch conflict en de islamitische wereld.

Moslimmigranten in Europa kijken naar de beelden van de recente oorlog in Gaza en zien in de Westerse reactie een bevestiging van de gedachte dat het grote aantal Palestijnse burgerslachtoffers er niet toe lijken te doen. Het enige wat telt is het recht van Israël op zelfverdediging. Hoe het zichzelf verdedigt staat niet ter discussie.

Ik ben misschien een idealist. Ik zou wensen dat we elkaar allemaal in eerste instantie als mensen beschouwen:

"Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Ze zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkaar in een geest van broederschap te gedragen."

Dat is Artikel 1 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Als we willen dat deze verklaring in de komende zestig jaar daadwerkelijk universele geldigheid krijgt, laat het ons dan inspireren om een rechtvaardige oplossing te vinden voor het conflict in het heilige land. Ophouden elkaar als monsters af te schilderen en ons in plaats daarvan te laten leiden door medemenselijkheid is een stap in de goede richting.

Miriam Rafai

Wij Blijven Hier werd in 2005 opgericht, omdat ze vonden dat ze er nog niet waren. Inmiddels zijn ze 3000 bijdragen rijker, die vrijwillig door beginnende én gearriveerde verhalenvertellers worden geschreven. Verschillend van columns, persoonlijke ervaringen tot verborgen nieuwsfeitjes. Ze kijken op hun eigen manier tegen de wereld aan, en vertellen zélf het verhaal. Wie zijn ze? Kijk om u heen. Want ze zijn hier. Zij Blijven Hier!

Lees andere stukken van Wij Blijven Hier!