Voorpagina Politiek

Terug naar de ideologische basis

, 27 maart 2010, 6 reacties

De afgelopen weken was de Nederlandse politiek spannender dan ooit. De val van het zoveelste kabinet Balkenende was slechts het topje van de ijsberg. Politici die hun vertrek uit de politiek aankondigen, was aan de orde van de dag. Daarmee rees de vraag hoe stabiel onze politiek en democratie in Nederland nu eigenlijk is. Die instabiliteit kan te maken hebben met het feit dat de ideologische basis van de partijen is verdwenen.

Vroeger leek alles zo simpel en eenvoudig.

Toen had je de verzuiling en leek het of de meeste burgers niet hoefden na te denken over de politiek. Immers, daar was de politieke elite voor die ieder vanuit hun eigen ideologische gedachte en basis de eigen achterban bediende, terwijl ze samen tot een oplossing probeerden te komen. Een ding wat tijdens de verzuiling duidelijk was, in ieder geval duidelijker dan nu het geval is, is de ideologie. De sociaal-democraten hadden een sociaal-democratische basis, de christelijke partijen handelden vanuit een christelijke oorsprong en de liberalen deden en zeiden precies wat je van liberalen zou verwachten. Dat was duidelijk en voorspelbaar. Kiezers waren loyaal aan hun eigen partij en men piekerde er niet over te stemmen op een andere partij.

Anno 2010 is er veel veranderd. De verzuiling bestaat niet meer, hoewel ik soms vermoed dat die in het denken van sommigen nog redelijk ingeburgerd is. Maar dat partijen een voorspelbare ideologische basis hebben, dat is allang niet meer zo. De ideologische basis van partijen is flinterdun geworden omdat de oude, voorspelbare fundamenten waarop de verschillende partijen steunden het niet meer zo goed doen, electoraal gezien. Dat deze fundamenten pilaren waren waarop partijen konden bouwen en hen richting gaven, dat doet er helaas niet meer toe. Waar het om gaat is het snelle gewin. Was het vroeger nog vier jaar waar het om ging, nu lijkt het gemiddeld om twee jaar te gaan, want dat is zo lang de kabinetten Balkenende gemiddeld stand houden.

De kiezer gaat daar helemaal in mee. Wat maakt het uit waar men nog op stemt want de partijen lijken allemaal op elkaar. Als er een slaatje uit een electoraal onderwerp te slaan valt, springen alle partijen daar bovenop en lijken ze niet meer uit elkaar te houden. Hun eigen oorsprong is dan vergeten. Een van oorsprong linkse partij als de PvdA is eigenlijk helemaal niet links meer. Zo zijn er ook rechtse partijen die er toch linkse standpunten op nahouden met betrekking tot bepaalde beleidsterreinen. Op zich hoeft deze mengvorm van links en rechts geen probleem te vormen als er een heldere, (daad)krachtige visie achter zou zitten. Want de politiek drijft op een visie en vaart er wel bij.

Met een visie geef je richting aan het land. Nederland heeft meer dan ooit leiding nodig en moet niet zoekende blijven. Nederland staat voor een aantal uitdagingen die krachtig aangegaan moeten worden. De financiering van onze welvaartsstaat, de internationale concurrentiepositie die door de opkomende krachten een hele nieuwe dynamiek heeft gekregen, de vergrijzing, etcetera. Die uitdagingen zijn lastig te overwinnen als partijen zelf niet eens meer weten waar ze voor staan en iedere ideologie ontberen. Dit sijpelt door naar kiezers die het onbehagen, de twijfel en het gebrek aan daadkracht zien bij partijen en zelf beginnen te twijfelen op wie ze zullen stemmen.

Partijen moeten weer bij zichzelf te rade gaan en terugkeren naar de bron. Ze moeten terug naar de ideologische basis gaan. Daar moeten ze keuzes durven maken waar zij zelf achter staan, keuzes die helder zijn en die een visie belichamen voor heel Nederland. Die keuzes hoeven niet noodzakelijk te gaan over een electoraal populair onderwerp omdat dat nu eenmaal een groot aantal zwevende kiezers trekt. Liever niet.

Liever de voorspelbaarheid maar wel met een gedegen onderliggende visie dan simpele oneliners die lekker bekken maar waar Nederland niet bij zal varen. Nederland heeft meer dan een grote mond nodig, die grote mond moet met een grote ondernemingslust gepaard gaan. Het moet zich bewijzen in daadkracht. Het is nog niet te laat om terug naar de ideologische basis te gaan. De verkiezingen zijn pas in juni.